Η ζωή του δοντιού, σύμμαχοι και εχθροί, πρόληψη για την καλύτερη στοματική υγεία
Παντελής Σπανάκης, Ευαγγελία Πολυχρόνη, Κωνσταντίνα Ποδηματή
(ΠΕ60 ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ - pandelis.spanakis@gmail.com, ΠΕ60 ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ - , ΠΕ60 ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ)
Iδιωτικό Νηπιαγωγείο “Σπανάκης Παντελής”
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η παρούσα εισήγηση αναφέρεται στην υλοποίηση σχεδίου εργασίας το οποίο πραγματοποιήθηκε τη σχολική περίοδο 2014-15 στο ιδιωτικό Νηπιαγωγείο «Σπανάκης Παντελής» στο Ηράκλειο Κρήτης. Στο πρόγραμμα συμμετείχαν το τμήμα του προνηπίου και του νηπιαγωγείου και συνολικός αριθμών παιδιών ήταν 28. Η επιλογή του θέματος έγινε από τους μαθητές με αφορμή τo παραμύθι «Η Δόνα Τερηδόνα και η γαμήλια τούρτα» του Ευγένιου Τριβιζά, που έφερε κάποιο παιδί στο σχολείο και με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού μετά από συζήτηση, ευαισθητοποίηση και προβληματισμό. Η διάρκεια του προγράμματος ήταν τρεις μήνες (Ιανουάριος – Μάρτιος). Η μέθοδος που εφαρμόσαμε ήταν η βιωματική μάθηση και η προσέγγιση του θέματος έγινε διαθεματικά – διεπιστημονικά. Τα παιδιά μέσα από διάφορες βιωματικές δραστηριότητες ενημερώθηκαν από τι αποτελείται το στόμα τους και πώς να το φροντίζουν. Γνώρισαν τις αρρώστιες των δοντιών και τις ονομασίες τους. Εξοικειώθηκαν με τον οδοντίατρο και τα εργαλεία του και υιοθέτησαν σωστή συμπεριφορά για την υγιεινή του στόματος και τρόπους για την προστασία και την καθαριότητά των δοντιών τους.
Πρόγραμμα αγωγής υγείας «αγωγή στοματικής υγείας» from mkatsid
ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ
Στοματική υγιεινή, φροντίδα - καθαριότητα δοντιών, αρρώστιες δοντιών, διατροφή, οδοντίατρος
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η Αγωγή Υγείας είναι μια σημαντική καινοτόμος δράση η οποία στοχεύει στην ανάπτυξη της προσωπικότητας των ατομικών και κοινωνικών δεξιοτήτων, στην απόκτηση γνώσεων σχετικά με την υγεία και την ασθένεια, το σώμα και τις λειτουργίες του, έχοντας επίγνωση των περιβαλλοντικών, κοινωνικών και πολιτικών παραγόντων που επηρεάζουν την υγεία
Ανάμεσα στα θέματα που προσφέρονται για ανάπτυξη προγραμμάτων Αγωγής Υγείας είναι και η στοματική υγιεινή. Θέμα το οποίο επιλέξαμε να εφαρμόσουμε με παιδιά προσχολικής ηλικίας στηριζόμενοι στα πορίσματα της ψυχολογίας τα οποία υποστηρίζουν ότι η παιδική ηλικία είναι η ηλικία κατά την οποία οι συνήθειες εγκαθίστανται, δηλαδή «εγγράφονται στη συνείδησή μας». (Γιαννίκου - Ρώτα, 2004).
ΣΚΟΠΟΣ
Σκοπός του προγράμματος είναι η πρόληψη, η διατήρηση και η προαγωγή της στοματικής υγείας.
ΣΤΟΧΟΙ
- Να γνωρίσουν την ανατομία της στοματικής κοιλότητας.
- Να μάθουν για τη πορεία ζωής ενός δοντιού.
- Να παρατηρήσουν τη μορφολογία των δοντιών και να τη συσχετίσουν με τη λειτουργία της μάσησης και της πέψης (σωστό μάσημα, καλύτερη πέψη).
- Να αντιληφθούν οι μαθητές τη σημασία της καλής στοματικής υγιεινής.
- Να κατανοήσουν τους τρόπους πρόληψης (σωστό βούρτσισμα, συχνός οδοντικός έλεγχος, υγιεινή διατροφή) και πώς την επηρεάζουν.
- Να εξοικειωθούν με τις πρακτικές του επαγγέλματος του οδοντιάτρου.
- Να αποκτήσουν σωστές διατροφικές συνήθειες που συμβάλλουν στη διατήρηση της στοματικής υγείας.
- Να ενημερωθούν οι γονείς και να συμβάλλουν στην απόκτηση υγιεινών συνηθειών και κανόνων στοματικής υγιεινής.
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΡΑΣΕΩΝ
ΓΛΩΣΣΑ
- Ξεκινήσαμε με ανάγνωση του γνωστού παραμυθιού του Ευγένιου Τριβιζά «Δόνα Τερηδόνα».
- Συζήτηση για τις διαφημίσεις της τηλεόρασης που έχουν σχέση με προϊόντα που βοηθούν τη στοματική υγιεινή.
- Αναγνώριση λέξεων σχετικές με το θέμα.
- Σύνθετες λέξεις για το δόντι.
- Φτιάχνουμε προτάσεις που έχουν τη λέξη δόντια.
- Σταυρόλεξο της στοματικής υγιεινής.
- Περιγραφή εικόνων με ίσια, στραβά και χαλασμένα δόντια.
- Μιλήσαμε για τους κανόνες στοματικής υγιεινής και παρατηρήσαμε μέσα από εικόνες πώς γίνεται το σωστό βούρτσισμα των δοντιών και της γλώσσας.
- Έφεραν τα παιδιά οδοντόκρεμα και οδοντόβουρτσα στο σχολείο και μάθαμε να πλένουμε τα δόντια και τη γλώσσα.
- Μάθαμε τη φωνούλα «Δ»,«δ» όπως δόντι.
- Μάθαμε παροιμίες και αινίγματα σχετικά με τα δόντια.
- Συζητήσαμε για τη χρησιμότητα των δοντιών.
- Μιλήσαμε για τις βλαβερές και υγιεινές τροφές.
- Προετοιμασία για την επίσκεψη στον/από τον οδοντίατρο.
- Φύλλο εργασίας για το γράμμα «Οο».
- Αντιστοίχιση λέξεων.
- Φύλλο εργασίας «Συμπλήρωσε το γράμμα που λείπει».
- Μάθαμε τα μέρη του δοντιού και τα ονόματά τους (κοπτήρες, κυνόδοντες τραπεζίτες, φρονιμίτες).
- Διαβάσαμε το παραμύθι «Σοκολάκης και Ζαχαρούλα Τρυποδόντη» της Anna Russelmann.
- Μιλήσαμε για τα νεογιλά δόντια και για το έθιμο που υπάρχει όταν πέφτει ένα δόντι.
- Μάθαμε το ποίημα «πάρε ποντικέ το δόντι μου….».
- Μάθαμε το ποίημα:
«Είκοσι δόντια
για τα παιδιά,
τριάντα δυο δόντια
για τον μπαμπά.
Όποτε χάνω ένα δοντάκι,
νύχτα το παίρνει το ποντικάκι.
Είκοσι δόντια προσωρινά,
τη θέση τους δίνουν με τη σειρά
σε τριάντα δυο δόντια γερά.
Θα τα ’χω πάντα και γέρος να γίνω,
να μου χαλάνε δε θα τ’ αφήνω».
• Έφτιαξαν τα παιδιά την δική τους ιστορία με τίτλο: “Η ιστορία ενός δοντιού”
“Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένα όμορφο δόντι που το είχε στο στόμα του ένα παιδάκι που το έλεγαν Νίκο. Το δόντι μεγάλωνε και μεγάλωνε, ώσπου μια μέρα άρχισε να πονάει και κάθε μέρα που περνούσε πονούσε όλο και περισσότερο. Στεναχωριόταν γιατί δεν το έπλεναν ποτέ και έτσι απέκτησε την τερηδόνα. Το δόντι άλλαξε χρώμα και από άσπρο έγινε μαύρο. Τότε πήγε ο Νίκος με την μητέρα του στον οδοντίατρο. Ο οδοντίατρος του έκανε σφράγισμα για να μην πονάει και να ξαναγίνει όπως ήταν παλιά, λευκό σαν το χιόνι. Ακόμα του είπε πως πρέπει να πλένει τα δόντια του κάθε μέρα. Από τότε το δόντι ζει χαρούμενο γερό και αστραφτερό”.
(Ομαδ. εργασία προνηπίου 29/01/2015)
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
- Φτιάξαμε ομαδικό κολάζ και ταξινομήσαμε τις τροφές που κάνουν χαρούμενα και λυπημένα τα δόντια μας.
- Σχεδιάσαμε και παίξαμε ένα επιτραπέζιο παιχνίδι το οποίο περιλάμβανε και ερωτήσεις σχετικά με ότι είχαμε κάνει για τη στοματική υγιεινή. Τα παιδιά ζωγράφισαν τις οδοντόβουρτσες οι οποίες ήταν τα πιόνια του παιχνιδιού και έπαιξαν. Νικητής ήταν όποιος κατάφερνε να φτάσει πρώτος στο τέλος απαντώντας σωστά σε όποια ερώτηση του τύχαινε στη διαδρομή.
- Σύγκριση υγιών- άρρωστων δοντιών σε εικόνες.
- Σύμμαχοι και εχθροί των δοντιών (ομαδ.εργασία).
- Φύλλο εργασίας: «Τι τρώει ένα χαρούμενο και τι ένα λυπημένο δόντι?».
- Ημερολόγιο δοντιών.
- Ποσότητα δοντιών ανάλογα με την ηλικία (μωρό, έφηβος, ενήλικας, γέρος).
- Φύλλο εργασίας: «Γράψε στο κουτί το σύνολο των αντικειμένων».
- Φύλλο εργασίας: « Μέτρησε πόσα είναι και γράψε τον σωστό αριθμό».
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
- Μαθαίνουμε να βουρτσίζουμε σωστά τα δόντια μας.
- Πλέναμε καθημερινά τα δόντια μας μετά από τα γεύματα για μια εβδομάδα.
- Φτιάξαμε ημερολόγιο δοντιών το οποίο τήρησαν τα παιδιά για μια ολόκληρη εβδομάδα
- Επίσκεψη στον Οδοντίατρο της γειτονιάς μας. Μας περιέγραψε τα ιατρικά του εξαρτήματα και μας έδωσε πληροφορίες γι΄ αυτά. Π.χ. Η οδοντιατρική Καρέκλα κινείται πάνω-κάτω, έτσι ώστε άνθρωποι με διαφορετικό ύψος να κάθονται και να μπορεί ο οδοντίατρος να δει τα δόντια τους, το φως πάνω από την καρέκλα: ώστε ο οδοντίατρος να μπορεί να δει το στόμα καλύτερα,την αναρρόφηση κ.τ.λ.π. Ακόμα το μικρό στρογγυλό καθρεφτάκι για να βλέπει το πίσω και πλαϊνό μέρος των δοντιών και την αντλία αναρρόφησης σάλιων.
- Επίσκεψη του οδοντίατρου στο παιδικό σταθμό. Μιλήσαμε για την στοματική υγιεινή και τους λόγους που πρέπει να φροντίζουμε τα δόντια μας. Στο τέλος της συνάντησης μας με την οδοντίατρο ανταλλάξαμε αναμνηστικά δώρα.
- Το υλικό με το οποίο εμπλουτίσαμε τη γωνιά της στοματικής υγιεινής ήταν:
- Βιβλία, περιοδικά και παραμύθια με σχετικό περιεχόμενο.
- Προϊόντα στοματικής υγιεινής.
- Φωτογραφίες με σχετικό περιεχόμενο.
- Κατά καιρούς τα παιδιά έφερναν τα δοντάκια τους.
- Βιντεοκασέτες εκπαιδευτικού περιεχομένου.
- Φωτογραφίες και ιστοσελίδες από το διαδίκτυο.
- Για την ολοκλήρωση του προγράμματος δώσαμε σε κάθε παιδί ένα βραβείο συμμετοχής στο πρόγραμμα στοματικής υγιεινής.
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΕΚΦΡΑΣΗ
- Φτιάξαμε την πάνω και κάτω γνάθο με ροζ πλαστελίνη και τα δόντια με λευκή.
- Κατασκευή οδοντόβουρτσας με γλωσσοπίεστρο και σύρμα πίπας.
- Φτιάξαμε ομαδικό κολάζ με το τι χρειάζονται τα γερά δόντια.
- Φτιάξαμε αφίσα-κολάζ με το τι χρειάζονται τα δόντια για να είναι γερά και την κάναμε, δώρο στην οδοντίατρο που επισκέφτηκε το χώρο του σχολείου μας.
- Δραματοποίηση μιας επίσκεψης στο οδοντίατρο.
- Δραματοποιήσαμε το παραμύθι «Σοκολάκης και Ζαχαρούλα Τρυποδόντη» της Anna Russelmann.
- Φτιάξαμε επίπεδες κούκλες (τον Σοκολάκη, τη Ζαχαρούλα, την Τερηδόνα κ.α) με χαρτόνι σε ξυλάκι και έπαιξαν τα παιδιά κουκλοθέατρο.
- Φτιάξαμε κουτάκια για τη συλλογή των πρώτων δοντιών που πέφτουν.
- Θεατρικό παιχνίδι: «Σώστε μας από τα ζαχαροζούζουνα». Χωρίστηκαν τα παιδιά σε δυο ομάδες (δόντια και τροφές). Έπειτα διάλεξε ο καθένας τον ρόλο του (υγιεινές και ανθυγιεινές τροφές, μικρόβια, τερηδόνα, οδοντικό νήμα, οδοντόβουρτσα κ.α.).
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ
- Βρίσκουμε στο ίντερνετ σχετικό υλικό μαζί με τα παιδιά πληκτρολογώντας σχετικές λέξεις.
- Προβολή παιδικής ταινίας «Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ο άνθρωπος».
ΜΟΥΣΙΚΗ
• Μαθαίνουμε το τραγούδι του Γ. Σακελλαρίδη «Ένα κούφιο δόντι».
ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Αναγνωστοπούλου – Μπίτου, Ν. (2001). Δόντια. Αθήνα: Φυτράκης.
Γιαννίκου-Ρώτα Ε. (2004).Η διατροφή από τη νεογνική μέχρι την εφηβική ηλικία. Στο ανθολόγιο: Τούτουζας Π.(επιμελητής έκδοσης) 14 γιατροί συμβουλεύουν για δίαιτα και διατροφή. Αθήνα: Κάκτος.
Κάντζου, Ν., (2005). Καθημερινές διαθεματικές δραστηριότητες για το νηπιαγωγείο. Αθήνα: Δίπτυχο.
Μωραΐτη, Τζ., Διανέλλου, Γλ., (2006). Τι θέμα να διαλέξω στο χρόνο για να τρέξω; Η διαθεματική προσέγγιση της γνώσης στην προσχολική εκπαίδευση – 40 θεματικές προσεγγίσεις από το Σεπτέμβριο ως τον Ιούνιο για το Νηπιαγωγείο. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Ντιντίκου, Χρ., (2003). Σχέδιο Εργασίας 5: Τα δόντια μας. (Επιστημονικός Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Τριβιζάς, Ευγ. (2001). Η Δόνα Τερηδόνα και το μυστικό της γαμήλιας τούρτας. Αθήνα: Καλέντης.
Ράσελμαν, Α. (1995). Σοκολάκης και Ζαχαρούλα Τρυποδόντη. Αθήνα: Άμμος
ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ
www.dentists.gr
www.geradontia.gr
www.teleytaiothranio.blogspot.gr
www.edutv.gr
