Η διαφορετικότητα των ατόμων μέσα από τα μάτια των μικρών μας παιδιών
Μαρία Σκουλουδάκη, Ερμιόνη Τζιρίτα,
(ΠΕ70 ΔΑΣΚΑΛΩΝ - mskouloudaki@gmail.com, ΠΕ70 ΔΑΣΚΑΛΩΝ - erminatzirita@gmail.com,)
11ο Δημοτικό Σχολείο Ηρακλείου
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Το κείμενο μας θα περιέχει τις δράσεις που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο του Προγράμματος των σχολικών δραστηριοτήτων της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Νομού Ηρακλείου με τίτλο: Γέφυρες χτίζουμε, φράγματα γκρεμίζουμε. Είμαστε διαφορετικοί! Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε το σχολικό έτος 2014-2015 και η διάρκειά του ήταν 4 μήνες. Συμμετείχαν δύο μεικτά τμήματα της Β τάξης, με συνολικό αριθμό 27 παιδιών με την καθοδήγηση δύο εκπαιδευτικών.
11o Δημοτικό Σχολείο Ηρακλείου from Stela Kostaki
https://www.youtube.com/watch?v=HcsnbhNcFUw
ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ
Ανθρώπινα δικαιώματα,ομοιότητες, διαφορές, διαφορετικός, άλλος, ξένος, περίεργος, ρατσισμός, ξενοφοβία, χειρότερος, καλύτερος, συναίσθημα, αποδοχή, αγάπη, ενσυναίσθηση, ευαισθητοποίηση, συνεργασία, αλληλοβοήθεια, συνεργασία, σεβασμός, μοιράζομαι, αποδέχομαι, στερεότυπα-προκαταληψεις
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η Αγωγή Υγείας είναι μια δραστηριότητα, η οποία συμβάλλει στην αναβάθμιση της σχολικής ζωής και στη σύνδεση του σχολείου με την κοινωνική πραγματικότητα. Είναι η προσέγγιση για τον περιορισμό των φαινομένων εκείνων που απειλούν τη σωματική και ψυχική υγεία των μαθητών. Γενικότερος στόχος είναι να αποδώσουμε στο σχολείο ένα διαφορετικό ρόλο που δεν περιορίζεται μόνο στη μετάδοση γνώσεων αλλά καλείται μέσα από τα εκπαιδευτικά προγράμματα να μυήσει τα παιδιά σε υγιείς στάσεις και συμπεριφορές. Πιο συγκεκριμένα, το πρόγραμμα που υλοποιήθηκε είχε ως στόχο να συμβάλλει μέσα από την ενεργητική και βιωματική μάθηση στην αλλαγή στάσης και συμπεριφοράς των μαθητών, με σκοπό την ανάπτυξη κοινωνικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων, όπου θα τα βοηθήσει να αναγνωρίζουν τα συναισθήματα στον εαυτό τους αλλά και στους άλλους. Επίσης, στοχεύσαμε στο να αντιληφθούν οι μαθητές τον εαυτό τους ως πολύτιμα και εκτιμώμενα μέλη και να μοιράζονται τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους καθώς και να αποδέχονται και να αναγνωρίζουν το διαφορετικό.
ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
- Να δημιουργηθεί κλίμα συνεργασίας
- Να αναγνωρίζουν, να εκφράζουν και να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους και τα συναισθήματα των άλλων.
- Να κατανοήσουν ότι η ποικιλομορφία ομορφαίνει τη ζωή μας.
- Να αποδέχονται τη διαφορετικότητα, να σέβονται τους άλλους και να επιλύουν ειρηνικά τις συγκρούσεις που δημιουργούνται ανάμεσα τους.
- Να συνειδητοποιήσουν τη δυνατότητα ύπαρξης διαπροσωπικών σχέσεων παρά τις όποιες διαφορές.
- Να εντοπίσουν και να αναλογιστούν τους τρόπους με τους οποίους αντιδρούν στις καθημερινές τους διαφωνίες με άλλα άτομα και να καταλάβουν ότι υπάρχουν αποδεκτοί και μη αποδεκτοί τρόποι να διαχειριστεί κανείς το θυμό του.
- Να αναζητήσουν θετικά στοιχεία στους συμμαθητές τους καθώς και στον εαυτό τους.
- Να αναζητήσουν συναισθηματικές ομοιότητες με ανθρώπους φαινομενικά διαφορετικούς.
- Να αναπτύξουν την ικανότητα της ενσυναίσθησης.
- Να ελέγξουν παρορμητικές αντιδράσεις σε καταστάσεις πίεσης και να αποκτήσουν δεξιότητες επίλυσης συγκρούσεων, χωρίς εκφοβισμό, βία ή επιθετικότητα.
- Να καλλιεργήσουν την αρχή της φιλαναγνωσίας και να βελτιώσουν την αναγνωστική τους ικανότητα.
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ
Οι παραπάνω στόχοι θα επιτευχθούν δίνοντας στα παιδιά μας περισσότερο χώρο και χρόνο ώστε να εκφράσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους , δείχνοντας και εμείς περισσότερη διάθεση να τα ακούσουμε. Έτσι, οι σύγχρονες παιδαγωγικές αρχές της βιωματικότητας, της διαθεματικότητας και της συναισθηματικής εμπλοκής απετέλεσαν τις μεθόδους πάνω στις οποίες στηριχτήκαμε για την υλοποίηση του προγράμματός μας. Το πρόγραμμα με δραστηριότητες σε επίπεδο ομάδων και σε ολομέλεια τάξης αξιοποίησε τις παρακάτω τεχνικές: κύκλος συζητήσεων, τεχνικές επικοινωνίας, ελεύθερος συνειρμός, διεργασία σε μικρές ομάδες, παιχνίδι ρόλων, εικαστική προσέγγιση.
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΡΑΣΗΣ
- Η διεργασία του συμβολαίου για τις σχέσεις στη Σχολική τάξη.
Αρχικά ξεκινήσαμε με το συμβόλαιο, μια συμφωνία δηλαδή μεταξύ του εκπαιδευτικού και των μαθητών. Αυτό βοηθάει τους μαθητές να κατανοήσουν ότι στις σχέσεις των ανθρώπων υπάρχουν πάντοτε κανόνες. Ξεκαθαρίσαμε ότι είναι κάτι διαφορετικό από τους κανόνες της τάξης. Σε μία κόλλα χαρτί έγραψε ο καθένας το όνομά του και τι κάνει καλά. Έπειτα μέσα σε ένα τροχό που σχεδίασε το κάθε παιδί έγραψαν τα χαρακτηριστικά της καλής και της κακής ομάδας. Στη συνέχεια ανακοίνωσαν όσα έγραψαν στο ζευγάρι τους και μετά στην τετράδα. Όλοι μαζί κατέγραψαν συνολικά της απόψεις τους, έδωσαν ένα όνομα στην ομάδα τους, σχεδίασαν ένα έμβλημα, ζωγράφισαν τους εαυτούς τους, τι τους κάνει ξεχωριστούς καθώς και τι επιθυμούσαν. Αφού τελείωσαν, ανακοίνωσαν τις απόψεις τους στην ολομέλεια της τάξης. Αποφάσισαν τι αξίες θα δώσουν (π.χ. σεβασμός στη γνώμη του άλλου) για να έχουν μια καλή ομάδα και τι θα δώσει ο συντονιστής (π.χ. υπομονή). Αυτά ήταν τα λεγόμενα αδιαπραγμάτευτα. Στο τέλος, φτιάξαμε το έμβλημα της τάξης μας, όπου φαίνονταν όλα τα ονόματα, οι φάτσες, αυτά που κάνουν καλά και δόθηκε και ένα καινούριο όνομα στην ομάδα. Όποτε συνέβαινε κάτι που δε μπορούσε να προχωρήσει η διαδικασία ανατρέχαμε στο συμβόλαιο και το συζητούσαμε.
- Αναγνώριση και έκφραση συναισθημάτων
Έπειτα δουλέψαμε τα συναισθήματα. Μιλήσαμε γι’ αυτά και φτιάξαμε ένα κατάλογο συναισθημάτων. Για να βοηθήσουμε τα παιδιά να κατανοήσουν καλύτερα τα δικά τους συναισθήματα, κάναμε τη δραστηριότητα «ο ντεντέκτιβ των συναισθημάτων». Επιδιώξαμε τα παιδιά να χαλαρώσουν μέσα στην τάξη και τότε εξερευνήσαμε σε ποια σημεία μέσα στο σώμα μας βρίσκονται αποθηκευμένα διαφορετικά συναισθήματα. Στη συνέχεια είπαμε στους μαθητές και αγόρασαν ένα μικρό τετράδιο που ονομάσαμε «Ημερολόγιο Συναισθημάτων-Ευγνωμοσύνης». Σ’ αυτό οι μαθητές έγραφαν τα θετικά και αρνητικά τους συναισθήματα που ένιωθαν μέσα στη βδομάδα, καθώς και κάτι που τους έκανε να νιώθουν ευγνωμοσύνη. Είχαμε ορίσει μία μέρα που συζητούσαμε σε κύκλο αυτά που είχαν γράψει. Ακόμα οι μαθητές έφεραν εικόνες με ανθρώπους από περιοδικά, παρατήρησαν τις εκφράσεις τους και σε ομάδες έφτιαξαν κολάζ με τα συναισθήματα των ανθρώπων. Έπειτα, συζητήσαμε για ποιο λόγο κατέληξαν στα συγκεκριμένα συμπεράσματα και με ποιον τρόπο θα αντιμετώπιζαν τα άτομα στην εικόνα.
- Γνωριμία με τους συμμαθητές
Με αφορμή τις διαφωνίες των παιδιών για το ποιος είναι ο καλύτερος και ποιος όχι ξεκινήσαμε την επαφή με τη διαφορετικότητα του κάθε ατόμου. Παίξαμε το παιχνίδι: «Έλα να γνωριστούμε». Τα παιδιά χωρίστηκαν σε ζευγάρια με τον ακόλουθο τρόπο. Τοποθετήθηκαν στη μέση της αίθουσας, περπάτησαν με κλειστά μάτια και εν συνεχεία, έπιαναν όποιον ακουμπούσε το χέρι τους. Έτσι, χωρίστηκαν σε ζευγάρια. Κάθισαν στα θρανία και ξεκίνησαν σιγά σιγά να γνωρίζονται κάνοντας ερωτήσεις ο ένας στον άλλο. Πόσα αδέρφια έχεις; Πως είναι να ονόματά τους, οι ηλικίες τους; Τι κάνεις μετά που διαβάζεις; Τι σου αρέσει να τρως; Τι επάγγελμα κάνουν οι γονείς σου; Τα παιδιά εντυπωσιάστηκαν από το πόσα πράγματα έμαθαν για τους συμμαθητές τους αλλά και από το πόσο διαφορετικοί είναι. Μετά απ’ αυτά θεώρησαν ότι δέθηκαν πάρα πολύ με το ζευγάρι τους και από τότε ήθελαν σε κάθε δραστηριότητα να είναι με το συγκεκριμένο άτομο. Η δραστηριότητα αυτή έγινε μερικές φορές ακόμα για να αποφευχθεί η προσκόλληση σε συγκεκριμένα άτομα. Κάπως έτσι ξεκίνησε το ταξίδι μας στον κόσμο του διαφορετικού εαυτού μας!
- Ανάπτυξη της ικανότητας της ενσυναίσθησης και δημιουργία κλίματος συνεργασίας
Παίξαμε το παιχνίδι «ο τυφλός», όπου μεταδίδονται μηνύματα με την γλώσσα του σώματος. Τα παιδιά μπήκαν όλα με την σειρά τους στη θέση του τυφλού, όπου έπρεπε να τους δίνουν σαφείς οδηγίες «οι οδηγοί» τους για να φτάσουν στον προορισμό τους και να μην πέσουν πάνω στο ναρκοπέδιο. Τα παιδιά εξέφρασαν τις σκέψεις τους και τα συναισθήματά τους για το πώς ένιωσαν ως τυφλοί αλλά και ως οδηγοί. Ως τυφλοί ένιωσαν φόβο να μην πέσουν, να μην χτυπήσουν, ενώ ως οδηγοί ένιωθαν μεγάλη ευθύνη γιατί θεώρησαν ότι αν ο «τυφλός» πέσει στο ναρκοπέδιο ή χτυπήσει ευθύνονται αυτοί.
«Σχεδίες- κροκόδειλοι». Το παιχνίδι αυτό έχει ως στόχο να εμπιστεύονται τους συμμαθητές τους και να συνεργάζονται. Τα παιδιά χωρίστηκαν σε ομάδες των 4 ατόμων ανάλογα με την εποχή που γεννήθηκαν. Υπήρχαν στο πάτωμα έτοιμες οι σχεδίες φτιαγμένες από εφημερίδες. Τα παιδιά αναγκάζονταν σύμφωνα με την έκβαση της ιστορίας να είναι πάνω στις σχεδίες, οι οποίες σιγά σιγά καταστρέφονταν και έπρεπε να μην πέσει κανείς κάτω από την σχεδία. Οι μαθητές περιέγραψαν πόσο άγχος και φόβο είχαν να μην πέσει κανείς από την ομάδα τους από την σχεδία, το πόσο ενωμένοι ένιωσαν εκείνη την στιγμή και πόσο ωραίο είναι όταν κάτι έχεις να μην είσαι μόνος σου. Ενώ όταν βρίσκονταν έξω από τις σχεδίες και έκαναν βόλτα στα βουνά και στα δάση είχαν ανάμεικτα συναισθήματα: Κάποια ένιωθαν φόβο μήπως τους δαγκώσουν τα φίδια που υπήρχαν και άλλοι ένιωθαν χαρά γιατί ήταν ελεύθεροι και μπορούσαν να κάνουν ό,τι θέλουν.
Με αφορμή το συμπέρασμα της ομάδας: Πόσο καλό είναι να μην είσαι μόνος σου όταν κάτι σου συμβεί, διαβάσαμε ένα παραμύθι από την βαλίτσα που είχαμε δανειστεί: «Βιβλία με ρόδες», με τίτλο: «Ένας για όλους και όλοι για έναν». Τα παιδιά επιβεβαίωσαν μέσα από το παραμύθι που είχε πρωταγωνιστές κάτι σκιουράκια, αυτό που είχαν και τα ίδια βιώσει. Πετυχαίνεις πολλά περισσότερα πράγματα όταν είσαι σε ομάδα παρά μόνος σου. Πολλοί και διαφορετικοί άνθρωποι ενώνονται και γίνονται μια δύναμη.
- Αποδοχή ομοιοτήτων και διαφορών.
Συνεχίσαμε το κομμάτι της διαφορετικότητας και με ένα παιχνίδι «Αναγνώριση ομοιοτήτων και διαφορών». Τα παιδιά με τις καρέκλες τους σχημάτισαν ένα κύκλο, ενώ εμείς τους δίναμε οδηγίες π.χ. να αλλάξουν θέση όσοι έχουν σγουρά μαλλιά, μετά όσοι φοράνε παντελόνι κ.τ.λ. Ο όρος ήταν ότι κανείς δεν έπρεπε να καθίσει στη θέση που ήταν πριν. Σε κάποια στιγμή του παιχνιδιού βγάλαμε μία καρέκλα από τον κύκλο, έτσι ένας μαθητής έμεινε όρθιος στο κέντρο του κύκλου και αυτός συνέχισε το παιχνίδι, προσπαθώντας να σηκώσει τους υπόλοιπους και να καθίσει ο ίδιος. Έτσι αρκετοί μαθητές πήραν το ρόλο του συντονιστή στο παιχνίδι. Πετύχαμε με αυτό τον τρόπο να δημιουργηθεί ένα ζεστό κλίμα μέσα στην τάξη αλλά και οι μαθητές μέσα από το διασκεδαστικό παιχνίδι είδαν τα κοινά στοιχεία που είχαν έχουν με τους συμμαθητές τους.
Μια άλλη δραστηριότητα που πραγματοποιήθηκε μέσα στην τάξη για να εντοπίσουν οι μαθητές τις ομοιότητες και τις διαφορές τους στην εξωτερική εμφάνιση, αλλά και για να αρχίσουν να επεξεργάζονται τη σημασία των διαφορών τους ήταν η λεγόμενη άσκηση «πρόσωπο με πρόσωπο». Οι μαθητές χωρισμένοι σε ζευγάρια, κοιτάζοντας ο ένας τον άλλο, σημείωσαν πέντε χαρακτηριστικά στα οποία μοιάζουν και πέντε στα οποία διαφέρουν. Στη συνέχεια άλλαξαν συνεργάτες και έκαναν το ίδιο. Στο τέλος, σημειώσαμε στον πίνακα τις συχνότερες ομοιότητες και διαφορές.
Σε επέκταση της προηγούμενης δραστηριότητας που αφορά στις εξωτερικές ομοιότητες και διαφορές των μαθητών που συναναστρεφόμαστε καθημερινά μέσα στην τάξη μας, ο κάθε μαθητής ξεχωριστά παρατηρεί τον διπλανό του, τα χαρακτηριστικά του προσώπου του, το συναίσθημα που έχει εκείνη την στιγμή και τα απεικονίζει με το δικό του τρόπο και χρώμα στο χαρτί. Παρατηρούμε πως ο καθένας βλέπει τον άλλο, μέσα από τα δικά του μάτια. Φτιάχνουμε κολάζ. Παράλληλα ακούμε και μαθαίνουμε το τραγούδι «Διαφορετικοί» .
Μια εξίσου ενδιαφέρουσα δραστηριότητα που άρεσε πολύ στα παιδιά ήταν «τα αστέρια». Οι μαθητές κατασκεύασαν αστέρια. Στο κέντρο του αστεριού έγραψαν με κεφαλαία γράμματα το όνομά τους και στα άκρα του αστεριού έγραψαν το μήνα που γεννήθηκαν, το αγαπημένο τους μάθημα, το αγαπημένο τους χόμπι, ποιο φαγητό τους αρέσει και τι φοβούνται. Μετά μετακινήθηκαν μέσα στην τάξη είδαν τα αστέρια των συμμαθητών, έγραψαν τα κοινά στοιχεία που είχαν και στο πίσω μέρος του αστεριού έγραψαν το όνομα του συμμαθητή τους που είχαν τις πιο πολλές ομοιότητες. Συμπέρασμα που βγάλαμε από αυτή τη δραστηριότητα ήταν ότι δε θα ήταν καθόλου συναρπαστικός ο κόσμος γύρω μας, αν ήμασταν όλοι ίδιοι.
«Ούτε καλύτερος, ούτε χειρότερος..απλά διαφορετικός». Τα παιδιά κάθισαν σε κύκλο και τους μοιράσαμε κάρτες με ερωτήσεις από διαφορετικές θεματικές ενότητες(ενδιαφέροντα, αγαπημένα φαγητά, δραστηριότητες, επιδόσεις στα μαθήματα) κάθε φορά. Έκαναν τις ερωτήσεις στον διπλανό τους και απαντούσαν και αυτά την ίδια. Οι ερωτήσεις ήταν: Ποιο είναι το αγαπημένο σου παιχνίδι;,Ποιο είναι το αγαπημένο σου φαγητό;, Τι σου αρέσει να κάνεις τον ελεύθερο σου χρόνο; κ.α. Έτσι, συμπέραναν πολύ εύκολα μόνα τους και χωρίς την καθοδήγηση του εκπαιδευτικού ότι το κάθε παιδί έχει διαφορετικό φαγητό που προτιμά, διαφορετικό άθλημα, κάνει άλλα πράγματα στον ελεύθερό του χρόνο, κάνει διαφορετικά πράγματα το πρωί πριν πάει σχολείο κ.λ.π. Τα παιδιά ξεκινούν δειλά δειλά έτσι να συνειδητοποιούν την διαφορετικότητά τους.
- Κατανόηση της ποικιλομορφίας, η οποία ομορφαίνει τη ζωή.
Η δραστηριότητα ξεκίνησε με την ανάγνωση και επεξεργασία του παραμυθιού: «Κόκκινο και μπλε μαζί». Δεν διαβάσαμε τον τίτλο στην αρχή. Ξεκίνησε η ανάγνωση δείχνοντας μόνο τις εικόνες. Τα παιδιά προσπαθούσαν καθ’ όλη την διάρκεια να μαντέψουν τον τίτλο. Έκαναν διάφορες υποθέσεις. Το παραμύθι αναφέρεται στη δυσκολία δυο ανθρώπων που έχουν πολλές διαφορές, να ζήσουν στον ίδιο χώρο. Δοκιμάζουν να μείνουν χωριστά αλλά όμως η δύναμη της αγάπης, της αποδοχής και της θέλησης τους φέρνει πάλι μαζί. Αν και διαφορετικοί μπορούν να συμβιώσουν και να ζήσουν ευτυχισμένοι. Έτσι ακριβώς όπως και τα διαφορετικά χρώματα των μαρκαδόρων μέσα στο ίδιο κουτί. Με αφορμή το παραμύθι αυτό παίξαμε και το παιχνίδι των μαρκαδόρων. Τα παιδιά το καθένα με τη σειρά του, μεταμορφώθηκε σε έναν μαρκαδόρο σύμφωνα με το χρώμα των ρούχων του. Κατασκεύασαν από χαρτόνι διαφορετικού χρώματος τις μύτες των μαρκαδόρων και τις φόρεσαν. Προσπάθησαν λοιπόν έτσι να συνυπάρξουν στο δικό τους κουτί «την τάξη» και κάθε φορά να προσπαθούν να βρουν λύση σε ό,τι προκύπτει και να αποδέχονται τον άλλο που έχει διαφορετική αντίδραση. Τέλος, τα παιδιά έδωσαν δικούς τους τίτλους στο παραμύθι όπως: Είμαστε ξεχωριστοί, Δεν σε θέλω πια, Ο μπλε και ο κόκκινος κ.α.
- Αναγνώριση θετικών στοιχείων του εαυτού τους και των άλλων
Μέσα στο πλαίσιο του προγράμματος της διαφορετικότητας, προσπαθήσαμε να εξοικειώσουμε τα παιδιά στην έκθεση του εαυτού τους μπροστά σε άλλους. Έτσι αρχικά ζητήσαμε από τους μαθητές να σκεφτούν 3-4 πράγματα που τους χαρακτηρίζουν, είτε στην εξωτερική εμφάνιση, είτε στο χαρακτήρα. Έπειτα σε ομάδες των τριών παρουσίασαν τους εαυτούς τους και στη συνέχεια ένας εκπρόσωπος της ομάδας παρουσίασε τους υπόλοιπους στην ολομέλεια της τάξης. Οι υπόλοιποι διόρθωναν ή σχολίαζαν αυτά που ακούστηκαν.
Επειδή ακόμα κάποιοι μαθητές δεν εντοπίζουν τα θετικά τους χαρακτηριστικά, αλλά εμμένουν στα αρνητικά, συγκρίνοντας τους εαυτούς τους με τους άλλους, υλοποιήσαμε την παρακάτω δραστηριότητα. Η δραστηριότητα ονομάζεται: «Το καταπληκτικό μου όνομα!» Ζητήθηκε από τα παιδιά να σκεφτούν και να γράψουν για τον εαυτό τους θετικά επίθετα, χρησιμοποιώντας ως αρχή των επιθέτων τα γράμματα του ονόματός τους. Κάποια παιδιά το έκαναν με ευκολία κάποια όμως όχι. Τους φάνηκε αρκετά δύσκολο να βρουν μόνο τα θετικά τους στοιχεία, συμπληρώνοντας ότι όλοι έχουμε και θετικά και αρνητικά. Σε συνέχεια, ως επέκταση αυτής της δραστηριότητας τα παιδιά έφτιαξαν την παλάμη της φιλίας, το καθένα την δικιά του. Έγραψαν πάνω το βασικό τους θετικό χαρακτηριστικό , τα ενώσαμε και έτσι φτιάξαμε το τραγούδι της τάξης μας (όνομα και θετικό χαρακτηριστικό), βάζοντάς του και μελωδία.
- Αποδοχή των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών που νιώθουν ότι μειονεκτούν.
Με αφορμή το παραμύθι «Η παράξενη αγάπη του αλόγου και της λεύκας», όπου μας έδωσε το μήνυμα πως, όπως στη ζωή μας συμβαίνουν τα καλά και τα όμορφα, έτσι μπορούν να συμβαίνουν και τα άσχημα. Ξεκινήσαμε να παίξουμε το παιχνίδι της «Θλιμμένης παπαρούνας». Τα παιδιά χωρίστηκαν σε ομάδες και ξεκίνησαν να δραματοποιούν το παραμύθι. Το διασκέδασαν πολύ. Ήθελαν όλα να μπουν στην θέση της πράσινης παπαρούνας, για να αισθανθούν το πώς ένιωθε. Τα παιδιά αφού μπήκαν στο ρόλο της διαφορετικής παπαρούνας, ταύτισαν τον εαυτό τους με αυτή και αφηγήθηκαν ιστορίες όπου και αυτά έχουν αισθανθεί έτσι, αλλά που τελικά δεν υπήρχε λόγος. Έτσι αντιλήφθηκαν τα παιδιά καλύτερα το νόημα που πήραμε από το παραμύθι, ότι όπως στη ζωή συμβαίνουν καλά και κακά ,έτσι και στον εαυτό μας υπάρχουν άσχημα και όμορφα πράγματα.
- Δημιουργική συνεργασία με σκοπό την κατανόηση των λέξεων που σχετίζονται με τη
διαφορετικότητα.
Επίσης οι μαθητές μας έγιναν «συνέταιροι στην ποίηση». Χωρισμένοι σε ζευγάρια, σε ένα χαρτί Α4 έγραψαν επίθετα, συναισθήματα και ουσιαστικά που σχετίζονταν με τη διαφορετικότητα. Έπειτα, ένωσαν τις λέξεις τους και έγραψαν ποιήματα με τίτλο φυσικά «τη διαφορετικότητα». Μέσα από αυτή την άσκηση θέλαμε να κατανοήσουν τις λέξεις που σχετίζονται με τη διαφορετικότητα και ότι η γλώσσα είναι ένα πολύ σπουδαίο μέσο επικοινωνίας, το οποίο μας βοηθάει να γίνουμε πολύ δημιουργικοί, αν το θέλουμε.
- Συνδυασμός της ανάγνωσης ενός βιβλίου σχετικού με τη διαφορετικότητα και αποδοχή-σεβασμός του διαφορετικού, άλλου.
Ακόμα διαβάσαμε στους μαθητές μας το βιβλίο «Έλμερ, ο παρδαλός ελέφαντας». Καθώς διαβάζαμε το βιβλίο και τα παιδιά είχαν ενθουσιαστεί, σταματήσαμε την ανάγνωση και τους ζητήσαμε με τη φαντασία τους να πλάσουν τη συνέχεια της ιστορίας. Μάλιστα δραματοποιήσαμε το βιβλίο και συζητήσαμε για το χαρακτήρα του Έλμερ, για την απόφασή του, τα συναισθήματά του και αν έχουν βρεθεί και τα ίδια ή άνθρωποι που γνωρίζουν σε παρόμοιες καταστάσεις. Στο τέλος οι μαθητές ζωγράφισαν τον Έλμερ όπως τον φαντάζονταν.
Έπειτα δανειστήκαμε ένα βιβλίο από τη βιβλιοθήκη με τίτλο: «Φίλοι, φως-φανάρι». Τέθηκε το ερώτημα «πώς μπορεί ένα παιδί που δεν μιλάει να επικοινωνήσει μαζί μας και να κάνουμε παρέα;» «Πόσο εύκολο ή πόσο δύσκολο είναι;» Ανιχνεύσαμε τις απόψεις των παιδιών με την μέθοδο του καταιγισμού των ιδεών και ξεκινήσαμε να τις αναλύουμε. Σύμφωνα με τις απαντήσεις των παιδιών διατυπώθηκαν τα εξής: Ότι είναι πολύ περίεργο να επικοινωνήσουμε με ένα παιδί που δεν ακούει, γιατί δεν θα μπορεί να καταλάβει τι θέλουμε. Όμως ακούστηκαν και οι απόψεις ότι αυτά που θέλουμε, μπορούμε να του τα γράφουμε ή να κάνουμε κινήσεις με τα χέρια μας. Άρα, υπάρχει η δυνατότητα να κάνουμε παρέα με ένα τέτοιο παιδί. Εξέφρασαν την επιθυμία να έρθουν σε επαφή με παιδιά που δεν ακούν.
Σε συνδυασμό με την προηγούμενη δραστηριότητα, διαβάσαμε και επεξεργαστήκαμε ομαδικά το παραμύθι: «Η χώρα με τους παράξενους ανθρώπους», από το οποίο αντιλαμβάνονται απόλυτα τον ρατσισμό και την ξενοφοβία. Στην αρχή δεν διαβάσαμε τον τίτλο αλλά προσπαθήσαμε να δώσουμε ένα δικό μας τίτλο. Ενδεικτικά τα παιδιά είπαν: Έξω από την χώρα μας, Τι θα γίνει στο Κιτρινιστάν; κ.α. Οι μαθητές κατέκριναν τους κατοίκους από τις διάφορες χώρες που δεν δέχονταν τον διαφορετικό, τους ζωγράφισαν. Πάνω σ’ αυτό το παραμύθι θα στηριχτούμε για να παρουσιάσουμε μια θεατρική παράσταση στο τέλος της χρονιάς με σκοπό να περάσουμε χρήσιμα μηνύματα και στους υπόλοιπους μαθητές του σχολείου μας.
Μετά από την Ζωγραφική, χρειάστηκε να δούμε και μια μικρού μήκους ταινία: «Τα γυαλιά της Διαφορετικότητας»,δείτε εδώ, που μέσα σε λίγα λεπτά και χωρίς λόγια, αφήνει να αντιληφθούν οι μαθητές πόσο σημαντικό είναι να αποδεχόμαστε το διαφορετικό και πως δεν χρειάζεται να μας επισημαίνουν οι άλλοι. Τα γυαλιά της Διαφορετικότητας μας δίνουν ένα μάθημα ζωής. Κατασκευάσαμε και εμείς τα μπλε γυαλιά της διαφορετικότητας για κάθε μαθητή ξεχωριστά, ώστε να μπορούμε να αποδεχόμαστε όλους και αυτούς που είναι ανάπηροι και αυτούς που έχουν διαφορετικό χρώμα, όπως είπαν τα παιδιά. Θέλησαν οι μαθητές να ζωγραφίσουν σε μια κόλλα χαρτί αυτά που είδαν στην ταινία και στην υπόλοιπη σελίδα ζωγράφισαν πως θα αντιδρούσαν οι ίδιοι αν ήταν στη θέση του Κυρίου Γιάννη όπου δεν έβλεπε τους διαφορετικούς ανθρώπους γι΄αυτό και αποφάσισε να πάει στον οφθαλμίατρο.
- Ανάπτυξη των δεξιοτήτων για την επίλυση συγκρούσεων.
Μαζί με τα παιδιά κατασκευάσαμε έναν υποτιθέμενο συμμαθητή μας με χαρτί του μέτρου. Βάλαμε χαρτί του μέτρου στο πάτωμα και ξάπλωσε κάποιος μαθητής, φτιάχνοντας το περίγραμμα του σώματός του. Ζωγραφίσαμε μάτια, μύτη, μαλλιά, ρούχα. Ένα παιδί επειδή κάτι το ενόχλησε στον «Τάκη», έτσι ονομάσαμε τον μαθητή, ‘άρχισε να τον βρίζει, να τον κλωτσά, να τον εκφοβίζει. Ο εκπαιδευτικός την ώρα που το άλλο παιδί ασκεί βία στον «Τάκη», σκίζει το χαρτί από πολλές πλευρές δείχνοντας τα τραύματα που δημιουργούνται στο παιδί (ψυχικά και σωματικά).Τα παιδιά αναρωτιούνται γιατί το σκίσαμε. Μέσα από ερωτήσεις που γίνονται από τον εκπαιδευτικό τα παιδιά αντιλαμβάνονται ότι «σκισμένη» θα είναι και η ψυχή αυτού του παιδιού. Αναγνωρίζουν ότι και αυτά όταν μαλώνουν με κάποιον κάπως έτσι νιώθουν, στεναχωριούνται. Μετά, προσπαθήσαμε να κολλήσουμε ξανά από την αρχή με ζελοτέιπ το σκισμένο χαρτί, τις «πληγές» του παιδιού, όμως παρατηρούμε ότι το σώμα και η ψυχή του παιδιού δεν θα είναι ποτέ όπως πριν. Οι πληγές μένουν και μας σημαδεύουν για πάντα.
- Τέλος, στα πλαίσια της ημέρας δράσης με θέμα: Όλοι διαφορετικοί, όλοι ίσοι.
Ημέρα Σχολικού Αθλητισμού (6 Οκτωβρίου), διαβάσαμε στα παιδιά το παραμύθι: «Στο χωριό του όλοι μαζί», όπου είδαν τις εικόνες, επεξεργάστηκαν τις αντιδράσεις των ηρώων, αντέδρασαν στις εκάστοτε «άσχημες συμπεριφορές» των ηρώων και στο τέλος προσπάθησαν να δώσουν εναλλακτικές λύσεις για το πώς θα μπορούσαν οι κάτοικοι του χωριού να είναι ενωμένοι και αγαπημένοι για πάντα, χωρίς να φτάνουν σε ακραίες συμπεριφορές. Τα παιδιά έφτιαξαν ομαδικό κολάζ.
ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Τριλίβα Σ., Αναγνωστοπούλου Τ. & Χατζηνικολάου Σ.(2008). Ούτε καλύτερος, ούτε χειρότερος….απλά διαφορετικός. Gutenberg, Αθήνα.
Οργανισμός ΠΥΡΝΑ. Βιβλία σε ρόδες, Οι φίλοι.
ΚΕΣΑΝ - Κέντρο Πρόληψης Ηρακλείου, (2009). Βιωματική Μάθηση: Εκπαίδευση σε θέματα διαφορετικότητα.
ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ
https://www.youtube.com/watch?v=HcsnbhNcFUw
