Γιορτή Μαθητικής Δημιουργίας 2014-15: Η Κυρία Ανακύκλωση και τα σκουπίδια στις ακτές

Η Κυρία Ανακύκλωση και τα σκουπίδια στις ακτές

Ανακύκλωση απορριμματων, θαλάσσια απορρίμματα

Μαρία Γιαλούρη

(ΠΕ70 ΔΑΣΚΑΛΩΝ - mgialouri@gmail.com)

Δημοτικό Σχολείο Γουρνών

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το εκπαιδευτικό περιβαλλοντικό πρόγραμμα με τίτλο “Η κυρία Ανακύκλωση και τα σκουπίδια στις ακτές”, εφαρμόστηκε κατα τη σχολική χρονιά 2014-2015 στο τμήμα Δ1 του Δημοτικού Σχολείου Γουρνών. Το τμήμα αυτό αποτελείται από 19 μαθητές, 10 αγόρια και 9 κορίτσια. Το πρόγραμμα αυτό αντιμετωπίστηκε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον από τους μαθητές, δεδομένου ότι αφενός είχε έναν έντονο βιωμάτικο χαρακτήρα, και αφετέρου διότι το θαλάσσιο περιβάλλον τους ενδιαφέρει ιδιαίτερα, καθως αποτελεί μέρος της καθημερινότητάς τους. Κινηθήκαμε σε δυο βασικούς θεματικούς άξονες. Ο πρώτος άξονας ήταν η ανακύκλωση και ο δεύτερος τα θαλάσσια απορρίμματα.

Οι μαθητές μέσω του προγράμματος αυτού είχαν την ευκαιρία να γνώρισουν τα τεράστια οφέλη από την εφάρμογη της ανακύκλωσης των απορριμμάτων, τόσο για τον άνθρωπο, όσο και για το περιβάλλον και την οικονομία γενικότερα.

Από την άλλη μεριά, διαπίστωσαν τόσο σε θεωρητικό, όσο και σε βιωματικό επίπεδο, ποια είναι τα άμεσα αποτελέσματα στο θαλάσσιο οικοσύστημα, που έχει η ρίψη απορριμμάτων στη θάλασσα.

Δημοτικό Σχολείο Γουρνών from Stela Kostaki

ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ

Ανακύκλωση απορριμμάτων, θαλάσσια απορρίμματα, προστασία θαλάσσιας βιωπικοιλότητας, εξοικονόμηση ενεργειας

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Η κυρία Ανακύκλωση και τα σκουπίδια στις ακτές» είναι ένα πρόγραμμα που παρουσιάζει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για τα παιδιά, καθώς στο μεγαλύτερο μέρος του έχει βιωματικό χαρακτήρα και έχει πολλά σημεία επαφής με το αναλυτικό πρόγραμμα. Για τους λόγους αυτούς η μεθοδολογία που ακολουθήσαμε για την υλοποίηση του προγράμματος, ήταν ανάλογη. Συγκεκριμένα, ακλουθήσαμε τη μέθοδο μετακίνησης στο πεδίο μελέτης (Field Trip), τη μέθοδο Project, την Ομαδοσυνεργατική μέθοδο, την Έρευνα απόψεων, στάσεων και συμπεριφορών και τη μέθοδο Επίλυσης Προβλημάτων με προτάσεις λύσεων. Τέλος χρησιμοποιήσαμε τα Εικαστικά, τη Μουσική και το Θέατρο ως μέσα έκφρασης και κοινοποίησης στο ευρύ κοινό της ευαισθητοποίησης και των προτάσεών μας σχετικά με το πρόβλημα.

ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ

Α. Γνωστικοί:

κατανόηση φυσικών φαινομένων (φυσική ανακύκλωση οργανικών και μη οργανικών υλικών)
κατανόηση του τρόπου διαχωρισμού των υλικών που ανακυκλώνονται, από αυτά που δεν ανακυκλώνονται και σε ποιους κάδους πρέπει να τοποθετούνται
εμπέδωση του τρόπου διαλογής των ανακυκλώσιμων υλικών καθώς και των προβλημάτων που προκύπτουν από την τοποθέτηση μη ανακυκλώσιμων υλικών στους “μπλε κάδους”.
κατανόηση του τρόπου ανακύκλωσης χαρτιού, πλαστικού, αλουμινίου, γυαλιού
κατανόηση ή επαφή με απλές έννοιες και όρους της Φυσικής ( ανανεώσιμοι και μη ανανεώσιμοι φυσικού πόροι, μεθάνιο, κυτταρίνη, αποσύνθεση, υψικάμινος)
κατανόηση των συνεπειών της ρίψης απορριμμάτων στο θαλάσσιο οικοσύστημα
κατανόηση της μεθοδολογίας σχεδιασμού και διεξαγωγής μιας έρευνας

Β. Συναισθηματικοί

συνειδητοποίηση της σημασίας και της αξίας της ανακύκλωσης για τη προστασία του περιβάλλοντος
υιοθέτηση σωστών καταναλωτικών πρακτικών και φιλικών στάσεων ανακύκλωσης και εξοικονόμησης φυσικών πόρων
συνειδητοποίηση ότι τα απορρίμματα είναι ζήτημα που αφορά όλους τους κατοίκους του πλανήτη και περισσότερο αυτούς που ζουν στις σύγχρονες κοινωνίες
προβληματισμός σχετικά με την ισότιμη κατανάλωση των φυσικών πόρων του πλανήτη μας από όλους τους κατοίκους του

Γ. Ψυχοκινητικοί

οι μαθητές να ενεργοποιηθούν προς την κατεύθυνση πληροφόρησης της τοπικής κοινωνίας, αλλά και γενικότερα ως αυριανοί πολίτες να αναλαμβάνουν παρόμοιες δράσεις ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης
καλλιέργεια νοητικών, κινητικών, αισθητικών δεξιοτήτων,
υιοθέτηση συμμετοχικών - συνεργατικών διαδικασιών στα πλαίσια της ομάδας με σκοπό την επίλυση προβλημάτων - εθελοντισμός,
να ψυχαγωγηθούν παίζοντας με τους ήχους αυτοσχέδιων μουσικών οργάνων από ανακυκλώσιμα υλικα και δημιουργώντας εικαστικές δημιουργίες με απορρίμματα, καθως και να έρθουν σε επαφή με το θέατρο για το στήσιμο και την πραγματοποίηση σχετικής θεατρικής παράστασης.

Πεδία σύνδεσης με τα Προγράμματα Σπουδών

Γλώσσα :

Παραγωγή γραπτού λόγου - παραμύθι.

Σύνταξη ερωτηματολογίου έρευνας.

Άμεση σύνδεση με τις ενότητες 2 και 4 της Γλώσσας Δ΄ δημοτικού.

Μαθηματικά :

Επίλυση και δημιουργία προβλημάτων σχετικά με τα θέματα της ανακύκλωσης και των θαλάσσιων απορριμμάτων.

Διεξαγωγή έρευνας, ανάλυση αποτελεσμάτων και δημιουργία γραφημάτων.

Μελέτη περιβάλλοντος :

Άμεση σύνδεση με τα κεφάλαια 1,2,7,8,9 και 12 του Β.Μ. της Δ΄ δημοτικού.

Ιστορία: Οι βασικές ανάγκες του ανθρώπου από την αρχαιότητα ως τώρα. Παραγωγή απορριμμάτων στην αρχαία Ελλάδα. Χρηστικά αντικείμενα των αρχαίων Ελλήνων.

Αισθητική αγωγή : Κατασκευές, εικαστικές δημιουργίες, τραγούδια και θεατρική παράσταση σχετικά με το θέμα μας.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΡΑΣΕΩΝ

1ο Μήνας:

Αρχικά τέθηκε στους μαθήτες το ζήτημα της ριψης απορριμμάτων στο φυσικό περιβάλλον και ακολούθησε ο προβληματισμός μας σχετικά με το πού μπορει να καταλήγουν αυτά. Το ζήτημα τέθηκε προς διερεύνηση και οι μαθητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η πλειοψηφία των απορριμμάτων καταλήγει στη θάλασσα και ιδιαίτερα αν αυτά προέρχονται από μια παραθαλάσσια περιοχή, όπως είναι αυτή στην οποία κατοικούμε. Επίσης οι μαθητές συνειδητοποίησαν ότι τα θαλάσσια απορρίμματα δεν είναι «στατικά», αντιθέτως «ταξιδεύουν» σε μεγάλες αποστάσεις.

Στη συνέχεια οι μαθητές χωρίστηκαν σε 3 ομάδες για την περαιτέρω διερεύνηση του θέματος και τη συλλογή πληροφοριών. Ο διαχωρισμός των ομάδων έγινε με βάση την κατοικία τους, αλλά και τις ιδιαίτερες φιλικές σχέσεις που έχουν αναπτύξει. Οι ομάδες ασχολήθηκαν με τα εξής επιμέρους θέματα:

Διερεύνηση των τρόπων με τους οποίους μπορούν τα απορρίμματα να καταλήξουν στη θάλασσα.
Ανθρωπογενείς δραστηριότητες στις ακτές που παράγουν θαλάσσια απορρίμματα.
Διερεύνηση των επιπτώσεων στο θαλάσσιο πληθυσμό από τη ρίψη απορριμμάτων στη θάλασσα.

Δεν κρίνεται αναγκαίο να αναλωθούμε στην αναφορά και ανάλυση των συμπερασμάτων στα οποία κατέληξαν τα παιδιά, ωστόσο έχει μεγάλη σημασία να σταθούμε στο αποτέλεσμα της όλης διαδιασίας. Οι μαθητές αναρωτήθηκαν, κινητοποιήθηκαν, διερεύνησαν, σοκαρίστηκαν, προβληματίστηκαν, ευαισθητοποιήθηκαν.

Να σημειωθεί ότι έγινε χρήση του εκπαιδευτικού πακέτου Life-ammos σε συνεργασία με το Δίκτυο Μεσόγειος SOS. (Δείτε το ΕΔΩ)

Το ∆ίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS είναι μια περιβαλλοντική οργάνωση που από τα πρώτα χρόνια της ίδρυσής της έχει δραστηριοποιηθεί σε θέματα που αφορούν στη διατήρηση και ορθή διαχείριση του παράκτιου και θαλάσσιου περιβάλλοντος. Έχει υλοποιήσει πλήθος δράσεων που εστιάζουν στην ευαισθητοποίηση και ενθάρρυνση για ενεργή συμμετοχή των πολιτών, τόσο μαθητών όσο και ενηλίκων.

Στο πλαίσιο της συνολικής αυτής προσπάθειας εντάσσεται και ο σχεδιασμός αυτού του εκπαιδευτικού υλικού, το οποίο αποτελεί κομμάτι του έργου LIFE AMMOS «Ολοκληρωμένη εκστρατεία ενημέρωσης για τον περιορισμό των απορριμμάτων καπνιστών στις παραλίες» (LIFE12 INF/GR/000985).Το εκπαιδευτικό πακέτο «ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ - Το αποτύπωμα των ανθρώπων στις ακτές και τις θάλασσες» έχει σχεδιαστεί με βάση τις βασικές αρχές της θεωρίας και της μεθοδολογίας της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης/ Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη.

Το συγκεκριμένο ζήτημα, των θαλάσσιων απορριμμάτων, αποτελεί ένα ενδιαφέρον αντικείμενο για πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, καθώς τα παιδιά, εφόσον αποκτήσουν τις γνώσεις και διαμορφώσουν στάσεις σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος, έχουν τη δυνατότητα να αναλάβουν ενεργή δράση για την επίλυσή του. Μέσα από τις δραστηριότητες του πακέτου αυτού, οι μαθητές καλούνται να συνεργαστούν και να διερευνήσουν τις πηγές του προβλήματος, να διατυπώσουν επιχειρήματα αλλά και να προτείνουν λύσεις. Όλα τα φύλα εργασίας του εκπαιδευτικού πακέτου, είναι σχεδιασμένα με τέτοιο τρόπο,

ώστε να μπορούν οι μαθητές να τα δουλεύουν στην ομάδα τους με μικρή υποστήριξη και καθοδήγηση από τον εκπαιδευτικό. Κατά τον πρώτο μήνα έγινε χρήση των τριών πρώτων ενοτήτων του εκπαιδευτικού πακέτου.

Στη συνέχεια πραγματοποιήσαμε βιωμάτικη επίσκεψη στην τοπική παραλία, όπου έγινε και καθαρισμός ενός μεγάλου μέρους της. Ταυτόχρονα με τη συλλογή των απορριμμάτων γίνονταν διαχωρισμός των απορριμμάτων σε ανακυκλώσιμα και μη και καταγραφή αυτων. Στο τέλος της μέρας ακολούθησε προβληματισμός, σχετικά με το πώς βρέθηκαν τόσα πολλά σκουπίδια σ΄αυτήν την παραλία από το τέλος του καλοκαιριού. Προηγουμένως είχε γίνει διερεύνηση των προυπάρχουσων γνώσεων σχετικά με τη διαδικασία της ανακύκλωσης και διαπιστώθηκε ότι ήδη τα παιδιά γνώριζαν αρκετά για το θέμα.

Λίγο πριν τις διακοπές των Χριστουγέννων δημιουργήσαμε υπέροχες χριστουγεννιάτικες κατασκευές από ανακυκλώσιμα υλικά, οι οποίες πουλήθηκαν στο χριστουγεννιάτικο παζάρι του σχολείου. Εκτός από την ευχαρίστηση που μας έδωσε η διαδικασία αυτή, μάθαμε με βιωματικό τρόπο, πολλά πράγματα για την έννοια της επαναχρησιμοποίησης (reuse) και τα πολλαπλά οφέλη της για την οικονομία και το περιβάλλον.

2ο Μήνας:

Κατά τον δεύτερο μήνα αξιοποιήσαμε το υλικό από τις ενότητες 4 και 5 του εκπαιδευτικού υλικού LIFE AMMOS. Στην ενότητα 4 ασχοληθήκαμε με τα απορρίμματα των καπνιστών στις παραλίες, όπου είχαμε μια καλή ευκαιρία να «αγγίξουμε» και το ζήτημα του καπνίσματος και των καταστροφικών επιπτώσεων που αυτό έχει για την υγεία του ανθρώπου.

Στη συνέχεια ασχοληθήκαμε με την 5η και τελευταία ενότητα του εκπαιδευτικού πακέτου, που έχει να κάνει με την προσπάθεια ευαισθητοποίησης και ενεργοποίησης της τοπικής κοινωνίας για το ζήτημα των θαλάσσιων απορριμμάτων, αλλά και της διαχείρισης των απορριμμάτων γενικότερα.

Στο πλαίσιο λοιπόν της 5ης ενότητας αποφασίσαμε να πραγματοποιήσουμε μέσα στους επόμενους μήνες κάποιες δράσεις προς την κατεύθυνση της ευαισθητοποίησης της τοπικής κοινωνίας:

Σύνταξη ερωτηματολογίου και διενέργεια έρευνας σε ένα χαρακτηριστικό δείγμα ενηλίκων (100 άτομα), με σκοπό τη διερεύνηση στάσεων, συμπεριφορών και της πληροφόρησης σχετικά με το θέμα μας.
Δημιουργία αφισών και ανάρτησή τους σε πολυσύχναστα σημεία της περιοχής, προς προβληματισμό όλων.
Δημιουργία και παρουσίαση στο τέλος του προγράμματος θεατρικής παράστασης σχετικής με τα θαλάσσια απορρίμματα και την ανακύκλωση.

3ο Μήνας:

Έγινε εισαγωγή στην έννοια της ανακύκλωσης. Χρησιμοποίηθηκε εκπαιδευτικό υλικό από την Ελληνική Εταιρία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης. Το υλικό αυτό, μας φάνηκε ιδιαίτερα χρήσιμο, καθώς βοήθησε στην οργάνωση της διδασκαλίας μας, μέσα από έναν κύκλο μαθημάτων για την ανακύκλωση, ο οποίος ολοκληρώθηκε σε 5 εβδομάδες. (Δείτε το υλικό ΕΔΩ)

Το εκπαιδευτικό υλικό «ανακύκλωση συσκευασιών» αποτελείται από 5 διδακτικές ενότητες, καθεμία από τις οποίες διδάχτηκε ανά εβδομάδα. Στην ιστοσελίδα της Ελληνικής Εταιρίας Αξιοποίησης Ανακύκλωσης καταγράφονται αναλυτικά ανά διδακτική ενότητα, οι στόχοι και τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, οι προτεινόμενες εκπαιδευτικές μέθοδοι και ενδεικτικές δραστηριότητες, και τέλος, υλικά και πηγές, στα οποία μπορεί ένας εκπαιδευτικός να ανατρέξει για να προετοιμάσει τη διδασκαλία του.

Τον ίδιο μήνα υλοποιήθηκαν τα 2 πρώτα μαθήματα από το εκπαιδευτικό υλικό της Ελληνικής Εταιρίας Αξιοποίησης Ανακύκλωσης, τα οποία κινήθηκαν στα εξής:

Εισαγωγή στην έννοια της ανακύκλωσης με την αξιοποίηση προυπάρχουσων γνώσεων
Διαχωρισμός ανακυκλώσιμων από μη ανακυκλώσιμα υλικά.
Γνωριμία με τα είδη συσκευασίας που μπαίνουν στον μπλε κάδο.

Προχωρήσαμε στη σύνταξη του ερωτηματολογίου μας, προκειμένου να προσπαθήσουμε να διερευνήσουμε κατά πόσο η τοπική κοινωνία είναι ενημερωμένη για την έννοια και τη διαδικασία της ανακύκλωσης. Επίσης ζητάμε τη γνώμη του δείγματος σχετικά με τις υπηρεσίες αποκομιδής των απορριμμάτων, αλλά και της ανακύκλωσης. Ακόμα υπάρχουν ερωτήσεις που διερευνούν τις καταναλωτικές συνήθειες των ερωτηθέντων όσον αφορά στα προϊόντα που προτιμούν να αγοράζουν. Τέλος, στο ερωτηματολόγιο έχουν προστεθεί ερωτήσεις που αφορούν αφενός τα οφέλη από την ανακύκλωση και αφετέρου τις επιπτώσεις στο ζωικό βασίλειο και το φυσικό περιβάλλον από τη ρίψη των σκουπιδιών σ΄ αυτό. Στόχος μας σε αυτές τις ερωτήσεις, εκτός από το να διαπιστώσουμε το βαθμό ενημέρωσης του κοινού, είναι να το ευαισθητοποιήσουμε, βλέποντας το ζήτημα από μια άλλη οπτική.

Το δείγμα μας θελήσαμε να το κατηγοριοποιήσουμε κατά φύλο σε (Άνδρες/Γυναίκες και κατά ηλικία σε 4 κατηγορίες (18-25/26-40/41-60 και 61 & άνω). Όλες οι ερωτήσεις του ερωτηματολογίου ήταν κλειστού τύπου και με 2 μόνο επιλογές (Ναι ή Όχι).

Κάθε μαθητής ανέλαβε να δώσει προς συμπλήρωση 6 ερωτηματολόγια, ούτως ώστε να υπάρχει ένα μικρό ποσοστό πιθανής απώλειας ή λάθους και να μπορέσουμε να συμπληρώσουμε τον αριθμό των 100 που είχαμε θέσει ως στόχο εξ αρχής.

Τα ερωτηματολόγια εντέλει συγκεντρώθηκαν και ξεκίνησε η διαδικασία της επεξεργασίας των αποτελεσμάτων τους από τους μαθητές. Οι μαθητές χωρίστηκαν σε 4 ομάδες και ξεκίνησαν τη διαδικασία, η οποία μάλιστα τους φάνηκε ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και διασκεδαστική, καθώς δεν είχαν ξανακάνει ποτέ κάτι τέτοιο.

Στο σημείο αυτό θα επιχειρήσουμε να κάνουμε μια σύντομη ανάλυση των αποτελεσμάτων της έρευνάς μας.

Στην έρευνα αυτή συμμετείχαν 57 γυναίκες και 43 άνδρες, οι οποίοι απάντησαν σε 20 ερωτήσεις «κλειστού τύπου» της μορφής Ναι ή Όχι. Η πλειοψηφία του δείγματος ανήκει στην ηλικιακή ομάδα 26-40, σε ποσοστό 47%, στην ηλικιακή ομάδα 41-60 ανήκει το 28%, από 61 και άνω υπήρχαν 17 άτομα και στην ηλικιακή ομάδα 18-25 είχαμε μόνο 8% του δείγματος.

Μια μεγάλη πλειοψηφία του δείγματος (62%), είναι ευχαριστημένη από την αποκομιδή των απορριμμάτων όπως αυτή γίνεται από τις υπηρεσίες του Δήμου, το 85% δηλώνει ότι υπάρχει κάδος σκουπιδιών σε κοντινή απόσταση από το σπίτι τους και το 70% ότι υπάρχει κοντά τους κάδος ανακύκλωσης.
Πολύ μεγάλα ποσοστά του δείγματος (96% και 95%) δηλώνουν ότι γνωρίζουν τι είναι η ανακύκλωση και ποια είναι τα υλικά που ανακυκλώνονται, αντίστοιχα.
Μικρό σχετικά είναι το ποσοστό του δείγματος που δηλώνει ότι γνωρίζει πώς στο Δήμο μας λειτουργούν διαδικασίες ανακύκλωσης, μόλις 59%, γεγονός που έρχεται σε αντίφαση με την παραπάνω ερώτηση σχετικά με τους κάδους ανακύκλωσης, και βέβαια το παρατηρήσαμε. Η εξήγηση που δώσαμε είναι ότι πιθανόν να παρερμηνεύτηκε η ερώτηση αυτή.
Ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό (63%) δηλώνει ότι κάνει ανακύκλωση των απορριμμάτων του και ένα ακόμα μεγαλύτερο (90%) δηλώνει πρόθυμο να κάνει διαλογή στην πηγή αν του χορηγηθούν ειδικά καλάθια.
Λιγότεροι από τους μισούς (46%) δηλώνουν ότι ειδοποιούν την ειδική υπηρεσία του Δήμου όταν θέλουν να απαλλαγούν από άχρηστα ογκώδη αντικείμενα.
Λίγοι είναι εκείνοι που ελέγχουν αν οι συσκευασίες των προϊόντων που αγοράζουν είναι φιλικές προς το περιβάλλον (49%) και σχετικά λίγοι αυτοί που προτιμούν συσκευασίες που επιστρέφονται (58%).
Το 39% μόνο δηλώνει ότι προτιμάει να αγοράζει προϊόντα μιας χρήσης ενώ το ίδιο ποσοστό αποφεύγει να χρησιμοποιεί για τα ψώνια του πλαστικές σακούλες.
Ένα μεγάλο ποσοστό (83%) φαίνεται να γνωρίζει ότι οι ανεξέλεγκτοι σκουπιδότοποι μολύνουν το περιβάλλον και ιδιαίτερα το νερό που πίνουμε.
Μικρό σχετικά ποσοστό του δείγματος γνωρίζει για τα μεγέθη της ενέργειας που εξοικονομούνται από την ανακύκλωση μπαταριών (56%), και αλουμινίου (39%) αντίστοιχα.
Επίσης μικρά ποσοστά του δείγματος γνωρίζουν για τα μεγέθη εξοικονόμησης ενέργειας που επιτυγχάνονται με την επαναχρησιμοποίηση του αλουμινίου (37%) και με τη χρήση λαμπών εξοικονόμησης ενέργειας (50%).
Το 51% του δείγματος γνωρίζει για τη διάσωση των δασών που θα μπορούσε να επιτευχτεί αν γίνονταν ανακύκλωση του συνόλου του χαρτιού που χρησιμοποιούμε στη χώρα μας.
Τέλος μόνο το 46% γνωρίζει τον αριθμό των πουλιών και ψαριών που βρίσκουν το θάνατο, εξαιτίας πλαστικών και άλλων μικροαντικειμένων που καταλήγουν στη θάλασσα.

Να σημειωθεί ότι η επιλογή του δείγματος ήταν τυχαία, και ίσως όχι και τόσο τυχαία, καθώς προφανώς περιορίστηκε στο οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον των μαθητών. Αυτό που ξεκαθαρίσαμε από την αρχή με τα παιδιά ήταν ότι φυσικά δεν είμαστε επιστήμονες-ερευνητές και ο σκοπός μας δεν ήταν να κάνουμε μια άρτια και επιστημονικά τεκμηριωμένη έρευνα. Ο σκοπός μας ήταν αφενός να αποκτήσουμε μια σχετική εμπειρία στην πραγματοποίηση και επεξεργασία μιας έρευνας, και αφετέρου να προσπαθήσουμε να ευαισθητοποιήσουμε, να ενημερώσουμε και να προβληματίσουμε την τοπική κοινωνία σχετικά με τα περιβαλλοντικά ζητήματα με τα οποία ασχολούμαστε. Εκτός απ’ αυτά καταφέραμε να εξάγουμε και κάποια πολύ χρήσιμα συμπεράσματα για τις περιβαλλοντικές συνήθειες και ευαισθησίες ενός σημαντικού δείγματος της τοπικής κοινωνίας.

4ο Μήνας:

Συνεχίσαμε με το 3ο μάθημα από το εκπαιδευτικό υλικό της Ελληνικής Εταιρίας Αξιοποίησης Ανακύκλωσης, του οποίου στόχος ήταν οι μαθητές να γνωρίσουν τη διαδικασία που ακολουθείται από τη ρίψη των απορριμμάτων στον μπλε κάδο, μέχρι την αξιοποίηση των υλικών.Στο video που υπάρχει αναρτημένο στο site, οι μαθητές παρακολούθησαν τη διαδικασία μέσα από μία διασκεδαστική ιστορία με τον ήρωα επιθεωρητή Μπλέκα, που χρησιμοποιείται σε όλη τη σειρά μαθημάτων ανακύκλωσης.

Στη συνέχεια τα παιδιά έφτιαξαν σε ένα μεγάλο κολλάζ τα στάδια της ανακύκλωσης, χρησιμοποιώντας τις φωτογραφίες που υπάρχουν στο site και απεικονίζουν τη διαδικασία.

Κατα τη χρονική αυτή στιγμή, ξεκινησε η διαδικασια προετοιμασίας της θεατρικής παράστασης "Το Απορριμματονήσι και η κα. Ανακύκλωση". Η συγκεκριμένη θεατρική παράσταση είναι προϊόν παρόμοιου εκπαιδευτικού προγράμματος που εκπονήθηκε κατά το σχολικό έτος 2007-2008 πάλι με παιδιά Δ' τάξης. Το έργο αυτό γράφτηκε από εμένα με πολύ μεράκι και μια αστείρευτη έμπνευση που πήγαζε από τη συγκεκριμένη ομάδα παιδιών. Για τις ανάγκες του φετινού προγράμματος έγιναν κάποιες αναγκαίες τροποποιήσεις στους ρόλους, στο κείμενο και στα τραγούδια.

Το έργο περιγράφει μέσα από τραγελαφικές καταστάσεις την πραγματικότητα που ζει μια παρέα παιδιών που κατοικεί σε ένα φανταστικό μικρό νησάκι, το «Απορριμματονήσι». Τα παιδιά αφού καυτηριάζουν τα «κακώς κείμενα» του νησιού, απευθύνονται στη Δημοτική Αρχή, απ’ όπου εισπράττουν απαξιωτική αντιμετώπιση. Στη συνέχεια αναλαμβάνουν ενεργό δράση τα ίδια τα σκουπίδια, τα οποία περιγράφοντας την ιστορία τους με σατυρικό τρόπο, θίγουν πολύ σημαντικά ζητήματα που έχουν να κάνουν με τη μόλυνση του περιβάλλοντος από τα ίδια και τα προβλήματα που προκαλούν στην πανίδα. Όλα αυτά τα ζητήματα τελικά βρίσκουν τη λύση τους μέσα από τη «μαγική» λύση της κ. Ανακύκλωσης.

Το έργο αυτό το λάτρεψαν τα παιδιά από την πρώτη στιγμή, καθώς «περνάει» με τρόπο ευχάριστο και ελκυστικό πολύ σημαντικά μηνύματα για το περιβάλλον, χωρίς να κουράζει. Έγινε η διανομή των ρόλων και ξεκινήσαμε σιγά-σιγά να δουλεύουμε το έργο.

5ο Μήνας:

Αυτόν τον μήνα είχαμε την ευκαιρία να δημιουργήσουμε υπέροχες πασχαλίνες κατασκευές από ανακυκλώσιμα υλικά.

Συνεχίσαμε κι αυτόν τον μήνα την προετοιμασία της θεατρικής μας παράστασης, παράλληλα με τις άλλες δραστηριότητές μας. Πραγματοποιήθηκε εκπαιδευτική επίσκεψη στο Κ.Δ.Α.Υ. Ηρακλείου (Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών), όπου οι μαθητές είχαν τη δυνατότητα και την ευκαιρία να παρακολουθήσουν από πολύ κοντά τις διαδικασίες διαλογής των ανακυκλώσιμων υλικών που φτάνουν στο κέντρο. Είχαμε τη χαρά να μας υποδεχτεί στο κέντρο ο υπεύθυνος ξεναγήσεων κ. Τρικαλίτης, ο οποίος με περίσσια ευγένεια και υπομονή έλυσε όλες μας τις απορίες.

Οι μαθητές εντυπωσιάστηκαν από την όλη διαδικασία, αλλά και από τον όγκο των απορριμμάτων που κατέφθανε συνεχώς. Το πιο σημαντικό πράγμα που αποκόμισαν όμως είναι ότι ο κόπος όσων μπαίνουν στη διαδικασία να κάνουν ανακύκλωση δεν πηγαίνει χαμένος, αντίθετα τα οφέλη από αυτήν είναι πολύ σημαντικά. Όπως επεσήμανε και ο κ. Τρικαλίτης, είναι ιδιαίτερα σημαντικές τέτοιες επισκέψεις μαθητών στον χώρο αυτό, καθώς με τον τρόπο αυτόν θα κοινοποιηθεί στο ευρύ κοινό το γεγονός ότι η ανακύκλωση σαν διαδικασία ολοκληρώνεται κανονικά, σε αντίθεση με κάποιες φήμες που κυκλοφορούν και υποστηρίζουν ότι τα ανακυκλώσιμα απορρίμματα έχουν την «ίδια τύχη» με τα κοινά απορρίμματα.

Μετά την επίσκεψή μας στο Κ.Δ.Α.Υ. Ηρακλείου πραγματοποιήσαμε επίσκεψη-ξενάγηση στις εγκαταστάσεις του τηλεοπτικού σταθμού ΚΡΗΤΗ TV, Ράδιο 9,84 και της εφημερίδας ΝΕΑ ΚΡΗΤΗ. Εκεί μας ξενάγησε ο κ. Χυντηράκης και μεταξύ άλλων είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε τα στάδια έκδοσης μιας καθημερινής εφημερίδας, ξεκινώντας από λευκό χαρτί μέχρι αυτή να είναι έτοιμη για κυκλοφορία.

6ο Μήνας:

Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε και η τελευταία μας εκπαιδευτική επίσκεψη για το πρόγραμμα αυτό. Επισκεφτήκαμε το Κ.Π.Ε. Αρχανών, όπου παρακολουθήσαμε το πρόγραμμα :

«Μα δεν υπάρχουν καθόλου σκουπίδια; Ανακυκλώνω και επιβιώνω».

Η παιδαγωγίκη ομάδα του Κ.Π.Ε. μας επεφύλασσε θερμή υποδοχή και εξαιρετική φιλοξενια. Μάθαμε κάποια πράγματα που δεν γνωρίζαμε για την ανακύκλωση στο θεωρητικό κομμάτι του προγράμματος, αλλά παράλληλα διαπιστώσαμε με χαρά μας ότι οι γνώσεις που ήδη έχουμε κατακτήσει επί του θέματος είναι πάρα πολλές, κι έτσι συμμετείχαμε σε έναν ζωηρό διάλογο.

Στη συνέχεια ακολούθησε το πρακτικό κομμάτι του προγράμματος, στο οποίο οι μαθήτες είχαν την ευκαιρία και τη χαρά να συμμετέχουν σε ομαδικά παιχνίδια με υλικά φτιαγμένα από ανακυκλώσιμα υλικά και να πάρουν ιδέες για να δημιουργήσουν με τη φαντασία τους και άλλα πολλά. Η επίσκεψη ολοκληρώθηκε με μια κατασκευή από ανακυκλώσιμα υλικά, που δημιουργήσαμε με την καθοδήγηση των υπεύθυνων του Κ.Π.Ε. Αφήσαμε πίσω μας τις Αρχάνες έχοντας μαζί μας νέες γνώσεις, εμπειρίες και όμορφες εικόνες.

Αξίζει να σημειώσουμε και μια παράλληλη δράση που πραγματοποιήσαμε καθ’ όλη τη διάρκεια του προγράμματος και η οποία συνδυάζει την ανακύκλωση με την κοινωνική προσφορά. Από την αρχή περίπου της σχολικής χρονιάς ξεκινήσαμε με μεγάλο ενδιαφέρον να συλλέγουμε πλαστικά καπάκια μπουκαλιών νερού ή αναψυκτικού, με σκοπό να δοθούν για φιλανθρωπικό σκοπό, και συγκεκριμένα για την αγορά ειδικών αμαξιδίων από άτομα με κινητικές δυσκολίες. Τα παιδιά έδειξαν ιδιαίτερο ζήλο στη συλλογή καπακιών, τα οποία και έφερναν στο σχολείο καθημερινά. Άξιο αναφοράς είναι επίσης το γεγονός ότι στον καθαρισμό της παραλίας που έγινε στην αρχή του προγράμματος τα παιδιά τοποθετούσαν τα καπάκια που μάζευαν σε ξεχωριστή σακούλα. Τελικά μαζεύτηκε ένας αρκετά μεγάλος αριθμός καπακιών, τα οποία παραδώσαμε στην Κοινωφελή Επιχείρηση του Δήμου Χερσονήσου προς αξιοποίησή τους.

Με αφορμή τη συλλογή καπακιών εμπνευστήκαμε και σε πολλές κατασκευές που δημιουργήσαμε και με άλλα ανακυκλώσιμα υλικά. Μάλιστα χρησιμοποιήσαμε επίσης καπάκια, προκειμένου να σχηματίσουμε τη λέξη που αποφασίσαμε να στείλουμε στην εκστρατεία της ActionAid «Η εκπαίδευση στο στόχο ξανά». (Δείτε τη φωτογραφία από τη δράση μας ΕΔΩ)

Παράλληλα συνεχίσαμε με εντατικούς ρυθμούς τις πρόβες μας για την παράστασή μας η οποία θα παρουσιαστεί στο 21ο Φεστιβάλ Θεατρικής Έκφρασης του Συλλόγου Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Νομού Ηρακλείου «Νίκος Καζαντζάκης», στις 6 Ιουνίου 2015 στο Θεατρικό Σταθμό Ηρακλείου, καθώς και στην Τελική Γιορτή του σχολείου μας.

Κάποιες από τις κατασκευές μας πρόκειται να εκτεθούν στη “Γιορτή Μαθητικής Δημιουργίας 2015”.

Τέλος, προγραμματίζουμε εθελοντικό καθαρισμό της τοπικής παραλίας σε συνεργασία με τους γονείς των μαθητών στα πλαίσια της εκστρατείας ΚΑΘΑΡΙΣΤΕ ΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ 2015 του Δικτύου Μεσόγειος SOS την τελευταία εβδομάδα του σχολικού έτους.

Επισκέψεις στα πλαίσια του προγράμματος:

Πραγματοποιήθηκαν 4 εκπαιδευτικές επισκέψεις σχετικές με το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα:

Καθαρισμός-παρατήρηση της τοπικής παραλίας.
Ξενάγηση στους χώρους του Κ.Δ.Α.Υ. Ηρακλείου και της εφημερίδας ΝΕΑ ΚΡΗΤΗ.
Παρακολούθηση του εκπαιδευτικού προγράμματος «Μα δεν υπάρχουν καθόλου σκουπίδια; Ανακυκλώνω και επιβιώνω», στο Κ.Π.Ε. Αρχανών.
Εθελοντικός καθαρισμός της τοπικής παραλίας, με τη συμμετοχή των γονέων, συμμετέχοντας στο πρόγραμμα «Καθαρίστε τη Μεσόγειο 2015» του Δικτύου Μεσόγειος SOS.

ΑΝΑΦΟΡΕΣ

Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τις μαθήτριες και τους μαθητές μου για την άριστη συνεργασία που είχαμε για δύο σχολικές χρονιές, για τις ευαισθησίες τους, το ενδιαφέρον τους και την προθυμία που έδειχναν πάντα για να δημιουργούμε μαζί όμορφα πράγματα. Επίσης ευχαριστώ πάρα πολύ όλους τους γονείς που στάθηκαν στο πλάι μου αρωγοί και συμπαραστάτες.

Τέλος, θα ήθελα να αφιερώσω στο τμήμα Δ1 του 10ου Δ.Σ. Χανίων του Σχ. Έτους 2007-2008 το θεατρικό έργο “Το Απορριμματονήσι και η Νεράιδα της Ανακύκλωσης”, καθώς εκείνοι αποτέλεσαν για μένα πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία του.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΤΩΝ ΣΚΟΥΠΙΔΙΩΝ, ΤΑ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ ΣΤΙΣ ΑΚΤΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΦΥΛΟ: ΑΝΔΡΑΣ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΗΛΙΚΙΑ: 18-25 26-40 41- 60 61 ΚΑΙ ΑΝΩ

ΝΑΙ ΟΧΙ

1. Είστε ευχαριστημένοι από την αποκομιδή των απορριμμάτων από τις υπηρεσίες του Δήμου;
2. Υπάρχει κάδος σκουπιδιών σε κοντινή απόσταση από το σπίτι σας;
3. Γνωρίζετε τι είναι η ανακύκλωση;
4. Γνωρίζετε ότι το χαρτί, το αλουμίνιο, το πλαστικό, το γυαλί κ.α. μπορούν να ανακυκλωθούν και να ξαναχρησιμοποιηθούν;
5. Γνωρίζετε ότι στο Δήμο μας λειτουργούν διαδικασίες ανακύκλωσης χαρτιού γυαλιού, πλαστικού και αλουμινίου;
6. Υπάρχει κάδος ανακύκλωσης κοντά στο σπίτι σας;
7. Κάνετε ανακύκλωση των ανακυκλώσιμων απορριμμάτων σας;
8. Αν σας χορηγούνταν ειδικά καλάθια, θα κάνατε διαλογή των οικιακών σας απορριμμάτων;
9. Ειδοποιείτε την ειδική υπηρεσία του Δήμου μας, όταν θέλετε να πετάξετε άχρηστα ογκώδη αντικείμενα όπως στρώματα, παλιά έπιπλα ή ηλεκτρικές συσκευές;
10. Ελέγχετε, αν η συσκευασία των προϊόντων, που αγοράζετε είναι φιλική προς το περιβάλλον;
11. Προτιμάτε προϊόντα που η συσκευασία τους επιστρέφεται π.χ. γυάλινα μπουκάλια;
12. Γνωρίζετε ότι οι ανεξέλεγκτοι σκουπιδότοποι μολύνουν το περιβάλλον και ιδιαίτερα το νερό που πίνουμε;
13. Προτιμάτε στις αγορές σας προϊόντα μιας χρήσης;
14. Γνωρίζετε ότι για κάθε μπαταρία που ανακυκλώνεται, εξοικονομείται έως και 80% ενέργεια;
15. Αποφεύγετε τις πλαστικές σακούλες, για να μην επιβαρύνετε το περιβάλλον, μεταφέροντας τα προϊόντα που αγοράζετε σε πάνινες, ή χάρτινες σακούλες;
16. Γνωρίζετε ότι πάνω από 1.000.000 πουλιά βρίσκουν το θάνατο σε παγκόσμιο επίπεδο εξαιτίας των πλαστικών, ενώ 10.000 ψάρια πεθαίνουν στη Μεσόγειο εξαιτίας των πλαστικών και άλλων μικροαντικειμένων που καταλήγουν στη θάλασσα.
17. Γνωρίζετε ότι η επαναχρησιμοποίηση ενός τόνου ανακυκλώσιμου αλουμινίου ισοδυναμεί με εξοικονόμηση 50 τόνων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα;
18. Γνωρίζετε ότι αν ανακυκλώναμε το σύνολο του χαρτιού που χρησιμοποιούμε στη χώρα μας κάθε χρόνο, θα σώζαμε 9-12 εκατομμύρια δέντρα;
19. Με την ηλεκτρική ενέργεια που εξοικονομείται από την ανακύκλωση ενός αλουμινένιου κουτιού, θα μπορούσε να λειτουργήσει μια τηλεόραση για 3 ώρες ή ένα ραδιόφωνο για 4 ώρες. Το γνωρίζατε αυτό;
20. Γνωρίζετε ότι η χρήση μιας λάμπας εξοικονόμησης ενέργειας, μειώνει το ετήσιο κόστος ηλεκτρικού ρεύματος κατά 12 ευρώ περίπου ανά λάμπα και γλιτώνει την ατμόσφαιρα από 116 κιλά ρύπων διοξειδίου του άνθρακα το χρόνο;

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Αναστασάτος Ν., Σχολείο και Περιβάλλον.Από τη θεωρεία στην πράξη, Εκδ. Ατραπός, Αθήνα 2005
Γκαίτλιχ Μ.,Ρουσομουστακάκη-Θεοδωράκη Μ., Φέρμελη Γ., Χατζηκώστα Κ., Οδηγός Ανάπτυξης Διαθεματικών Δραστηριοτήτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων, Αθήνα 2009
Καραγιάννη-Τόλκα Μ., Η κυρία Ανακύκλωση και οι φίλοι της, Εκδ. Λιβάνης, Αθήνα 2007
Katz L. & Chard S., Η μέθοδος Project, Εκδ. Ατραπός, Αθήνα 2004
Μάγος Κ., Σκουπιδιστάν, Εκδ. Πατάκης, Αθήνα 2007
Ματσαγγούρας Η., Η διαθεματικότητα στη σχολική γνώση, Εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2003
Ματσαγγούρας Η., Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και μάθηση, Εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2008
Μπουλώτης Χ., Η χελωνίτσα Καρέττα-Καρέττα και το παλιό Φολκσβάγκεν, εκδ. Παπαδόπουλος, Αθήνα 2007
Παπαδαρατσάκη Γ., Δεν είμαστε σκουπίδια, Εκδ. Δετοράκης, Ηράκλειο 2009