Διατροφή και υγεία

Επιλέγω σωστά, τρώω υγιεινά

Στέλλα Μαράκη,  Στέλλα Πλευράκη, Πελαγία Διαλεκτάκη  

(ΠΕ70 ΔΑΣΚΑΛΩΝ - smaraki78@gmail.com, ΠΕ70 ΔΑΣΚΑΛΩΝ - , ΠΕ70 ΔΑΣΚΑΛΩΝ)

57ο Δημοτικό Σχολείο Ηρακλείου  28ο Δημοτικό Σχολείο Ηρακλείου

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Τα τελευταία χρόνια η Παραδοσιακή Ελληνική διατροφή έχει εγκαταλειφθεί σε μεγάλο βαθμό λόγω της αστικοποίησης, της εργασιακής απασχόλησης και των δύο συζύγων, της  οικονομικής κρίσης και των επιδράσεων της διαφήμισης από τα ΜΜΕ στα παιδιά, με αποτέλεσμα την αύξηση της παχυσαρκίας και της νοσηρότητας από την παιδική ηλικία.

Στα πλαίσια του δικτύου Κοινωνικού Σχολείου εντάσσεται το πρόγραμμα αγωγής υγείας «Επιλέγω σωστά, τρώω υγιεινά» στοχεύοντας γενικότερα στην ευαισθητοποίηση των παιδιών σε θέματα καλής διατροφής και συνεπώς υγείας. Σκοπός του προγράμματος είναι να γνωρίσουν οι μαθητές μας όλες τις οικογένειες των τροφών, να μυηθούν από μικρή ηλικία στη διάκριση των τροφίμων σε υγιεινά και μη, να συσχετίσουν τη διατροφή με τη σωστή λειτουργία του οργανισμού και τη δημιουργία παθολογικών καταστάσεων ,να κάνουν υγιεινές  και οικονομικές επιλογές τροφής και να προστατευτούν από τον καταιγισμό  των διαφημίσεων που δεν προβάλλουν πάντα τον υγιεινό τρόπο διατροφής.

 Όσον αφορά τη μεθοδολογία υλοποίησης του προγράμματος ακολουθήθηκε ο καταιγισμός ιδεών, η  ομαδοσυνεργατική μέθοδος ,η βιωματική προσέγγιση της γνώσης και η ενεργητική μάθηση και παράλληλα καλλιεργήθηκε ο διάλογος και η κριτική σκέψη.

Στα πλαίσια εφαρμογής του προγράμματος αξιοποιήθηκε μεγάλο μέρος της διδακτικής ύλης από όλες τις μαθησιακές περιοχές του Προγράμματος Σπουδών.

Έχοντας ως δεδομένο ότι η Ευέλικτη Ζώνη αποτελεί ένα εναλλακτικό τρόπο ανακάλυψης της γνώσης, τα παιδιά κατάφεραν να αναπτύξουν και να καλλιεργήσουν τη γλώσσα και τις δεξιότητές τους και συνάμα να ενδυναμώσουν τις διαπροσωπικές τους σχέσεις.

Διατροφη και υγεια from smaraki78

ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ  

Διατροφή, υγεία, πυραμίδα, επιλέγω σωστά

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το θέμα της διατροφής είναι εξαιρετικά σημαντικό στην εποχή της υπερκατανάλωσης και των αμέτρητων διατροφικών κινδύνων που απειλούν εμάς και το περιβάλλον.

Τα χρόνια νοσήματα (όπως καρδιαγγειακά, διαβήτης, οστεοπόρωση κ.ά.) πλήττουν εκατομμύρια ενήλικες σε ολόκληρο τον κόσμο και αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου στις ανεπτυγμένες χώρες. Η αύξηση των ποσοστών εμφάνισης αυτών των νοσημάτων συνδέεται άμεσα με τις αλλαγές στον τρόπο ζωής στις σύγχρονες κοινωνίες και πιο συγκεκριμένα στις συμπεριφορές που αφορούν στη φυσική δραστηριότητα, στις διατροφικές συνήθειες και στο κάπνισμα.

Η διαμόρφωση των συμπεριφορών αυτών φαίνεται να ξεκινά ήδη από την παιδική ηλικία και να επηρεάζεται σημαντικά τόσο από τις συμπεριφορές και συνήθειες του κοινωνικού περιβάλλοντος (μέλη της οικογένειας, φίλοι, εκπαιδευτικοί, σχολείο, πρότυπα) όσο και από τις συμπεριφορές που προωθούνται από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ). ∆εδομένου, λοιπόν, ότι η παθογένεια έχει τις ρίζες της στην παιδική ηλικία, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η ανάγκη παρεμβάσεων σε εκείνη την περίοδο είναι μεγάλης σπουδαιότητας, προκειμένου να τροποποιηθούν προς το καλύτερο οι στάσεις και οι αντιλήψεις και να υιοθετηθούν αλλαγές στον τρόπο ζωής (διατροφή, φυσική δραστηριότητα κτλ) επωφελείς για την υγεία τους.

Για την ανάπτυξη μας, για τις δραστηριότητες μας, για όλες τις λειτουργίες του οργανισμού μας χρειαζόμαστε ενέργεια, την οποία παίρνουμε καθημερινά από τις τροφές. Κυρίως τα παιδιά για τη σωστή ανάπτυξη του οργανισμού τους έχουν ανάγκη να καταναλώνουν τροφές πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά.

Η εκμάθηση των βασικών αρχών της ισορροπημένης διατροφής και η εφαρμογή τους στην καθημερινή ζωή συμβάλλουν στην πλήρη σωματική, πνευματική και ψυχική ανάπτυξη του ατόμου και απομακρύνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης διάφορων χρόνιων ασθενειών.

Με αφορμή, λοιπόν, τους προβληματισμούς πάνω στο σοβαρό θέμα των διατροφικών συνηθειών επιλέξαμε το θέμα της εργασίας μας για την ευέλικτη ζώνη, κάτι που θα μας απασχολούσε και για όλη την υπόλοιπη σχολική χρονιά.

ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ

• Γνωριμία με τις οικογένειες των τροφών και τη θρεπτική τους αξία.
• Συστατικά των τροφών.
• Ενημέρωση για τη μεσογειακή διατροφή και την πυραμίδα της διατροφής.
• Συνειδητοποίηση από τους μαθητές των  διατροφικών τους συνηθειών, προκειμένου να τις αλλάξουν όπου είναι απαραίτητο.
• Καλλιέργεια κριτικής στάσης στην επιβολή διατροφικών συνηθειών  που παρουσιάζονται από τις διαφημίσεις.
• Αποφυγή του γρήγορου και πρόχειρου φαγητού.
• Ενημέρωση για τη διατροφική αξία του πρωινού.
• Απόκτηση σωστών  διατροφικών συνηθειών  φροντίζοντας να τρέφονται κάθε μέρα από όλες τις ομάδες τροφών. Η ύπαρξη ποικιλίας τροφίμων στην διατροφή ελαχιστοποιεί την πιθανότητα να υπάρξει σημαντική έλλειψη κάποιου θρεπτικού συστατικού.
• Πρόληψη παχυσαρκίας και άλλων προβλημάτων υγείας.
• Ανάπτυξη της συνεργασίας  και του σεβασμού μεταξύ των μαθητών ώστε να εργαστούν εποικοδομητικά στην επεξεργασία του θέματός μας.
• Καλλιέργεια της προφορικής έκφρασης και κριτικής σκέψης.
• Καλλιέργεια διαλόγου.
• Αξιοποίηση και σωστή χρήση της τεχνολογίας, που θα βοηθήσει στην αναζήτηση κι εξεύρεση πληροφοριών.

ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ  

Αρχικά η συζήτηση με τα παιδιά ξεκίνησε λέγοντας για τις τροφές που τρώμε καθημερινά. Οι μαθητές φάνηκαν ενημερωμένοι για το αντικείμενο, γεγονός που βοήθησε στην προσέγγιση του θέματος.  Μέσα, λοιπόν, από τον Καταιγισμό ιδεών εξετάσαμε το ζήτημα, καθώς οι μαθητές υποκινήθηκαν να προβούν σε ελεύθερη, αυθόρμητη έκφραση ιδεών. Ανεξάρτητα από το αν γνωρίζαν το θέμα, το ζητούμενο ήταν να συμβάλλουν στην εξέταση του ζητήματος με όποια ιδέα ή πρόταση έρχόταν στο μυαλό τους, έστω και αν αυτή έμοιαζε φανταστική. Ως μέθοδος διδασκαλίας επιτρέπει τη δημιουργική έκφραση. Όλοι μπορούν να εκφραστούν χωρίς να κριθούν ή να αξιολογηθούν. Αποτελεί μία ευχάριστη δραστηριότητα που βοηθά στο ξεπέρασμα των αναστολών αλλά και στη βελτίωση των ανθρωπίνων σχέσεων.

Στη συνέχεια με τη βοήθεια της ομαδοσυνεργατικής  μεθόδου, οι μαθητές, χωρισμένοι σε ομάδες εργασίας,  εκπόνησαν ασκήσεις με σκοπό την πληρέστερη επεξεργασία του θέματος. Αυτό  παρουσιάζει πλεονεκτήματα όπως: Εξασφάλιση της συμμετοχής των μαθητών, καλλιέργεια κριτικού πνεύματος, καλλιέργεια δημιουργικότητας, εξασφάλιση επικοινωνιακής διδασκαλίας και  τόνωση της αυτοπεποίθησης του μαθητή. Δουλεύοντας ως δημοσιογράφοι ψάξαμε σε έντυπα και περιοδικά για φωτογραφίες, ειδήσεις, άρθρα, γενικές πληροφορίες και ότι άλλο σχετικό με το θέμα της ομάδας μας, τραγουδήσαμε και γενικότερα εμπνευστήκαμε.

 Καθ’ όλη τη διάρκεια υλοποίησης του προγράμματος, το θέμα προσεγγίστηκε διαθεματικά  μέσα από όλα τα μαθήματα της τάξης.

 Πραγματοποιήθηκαν βιωματικές δράσεις που στόχο είχαν να φέρουν το μαθητή σε άμεση επαφή με το θέμα.

ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Τα τελευταία χρόνια έχουν πραγματοποιηθεί σημαντικές αλλαγές στο χώρο της εκπαίδευσης. Ο παραδοσιακός τρόπος διδασκαλίας έχει αντικατασταθεί από σύγχρονες διδακτικές μεθόδους. Θέματα όπως η υγιεινή διατροφή που είναι πολυδιάστατα μπορούν να εξεταστούν καλύτερα μέσα διαθεματικές δραστηριότητες.  Ως αφορμή να ασχοληθούμε με το συγκεκριμένο θέμα δόθηκε η ενότητα «Πάμε για ψώνια» στο μάθημα της Γλώσσας και στο Ανθολόγιο «Μια φορά ήταν… η Κολοτούμπα», τα οποία προκάλεσαν το έντομο ενδιαφέρον των παιδιών για το συγκεκριμένο αντικείμενο. Πολλοί μαθητές επηρεασμένοι από το μάθημα ήθελαν περισσότερες πληροφορίες κι έτσι ένας δυναμικός διάλογος άρχισε να αναπτύσσεται. Τα παιδιά εμπλούτισαν το λεξιλόγιό τους με λέξεις σχετικές με τη διατροφή κι έμαθαν να φτιάχνουν λίστες με τις κατηγορίες των τροφίμων. Συμπληρώσαμε σταυρόλεξα σχετικά με τη διατροφή και λύσαμε γρίφους και αινίγματα.

Στα Μαθηματικά το θέμα της διατροφής μας απασχόλησε μέσα από τις τέσσερις πράξεις με τη μορφή προβλημάτων και βιωματικών παιχνιδιών ( π.χ. μοίρασμα καραμελών, συχνή αναφορά σε ποτήρια γάλα, σε φρούτα κτλ)

Στη Μελέτη Περιβάλλοντος υπάρχει ενότητα σχετικά με τη διατροφή, από την οποία πήραμε πολλά ερεθίσματα για συζήτηση και προβληματισμό.

Πολύ σημαντικό ρόλο φυσικά έπαιξαν τα μαθήματα των Εικαστικών και της Μουσικής όπου μέσα από χειροτεχνίες, ζωγραφιές και τραγούδια τα παιδιά εμπέδωσαν με ευχάριστο τρόπο τη σημασία της σωστής διατροφή.

Σημαντική ήταν επίσης και η βοήθεια που μας πρόσφεραν οι γυμναστές στο μάθημα της Φυσικής αγωγής, καθώς μέσα από παιχνίδια σχετικά με το θέμα αλλά και με πληροφορίες από το πρόγραμμα «ΕΥ ΖΗΝ» ενημερώθηκαν τα παιδιά για τη σημασία της διατροφής σε συνδυασμό με την άσκηση.

Τέλος δε θα πρέπει να παραλείψουμε τη σημαντική συμβολή των Νέων Τεχνολογιών όπου πάντα κινούν το ενδιαφέρον των παιδιών και βοηθούν στην επίτευξη των επιθυμητών στόχων. Μέσα λοιπόν από το διαδίκτυο αντλήσαμε πάρα πολλές πληροφορίες, παίξαμε παιχνίδια, είδαμε παρουσιάσεις και δημιουργήσαμε εικόνες σχετικές με το θέμα μας.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΡΑΣΕΩΝ

Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε σε διάρκεια 5 (πέντε) μηνών.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1ου ΜΗΝΑ:

• Παγκόσμια ημέρα υγιεινής διατροφής: Η σημασία του σωστού πρωινού .Βιωματική δράση στο σχολείο τρώγοντας ένα υγιεινό δεκατιανό στο σχολείο, το οποίο κρατούσαν τα παιδιά από το σπίτι τους.
• Μοιράσαμε στους μαθητές του σχολείου σχετικό έντυπο με την υγιεινή διατροφή.
• Προβολή σχετικών με τη διατροφή ιστοσελίδων και λογισμικού.
• Στο μάθημα της Γλώσσας ασχοληθήκαμε με τη διαφήμιση στην ενότητα «Πάμε για ψώνια», όπου είδαμε διάφορα προϊόντα, διαβάσαμε και φτιάξαμε ετικέτες.
• Ο ρόλος της διαφήμισης στις διατροφικές συνήθειες των παιδιών. Συλλογή διαφημίσεων από διάφορες τροφές.
• Επισκεφτήκαμε το super market για να δούμε  προϊόντα διατροφής. Ζυγίσαμε φρούτα και λαχανικά και βρήκαμε πόσο κοστίζουν.  
• Στο Ανθολόγιο «Μια φορά ήταν… η Κολοτούμπα» ερευνήσαμε τις διατροφικές συνήθειες των μαθητών μας και αφού συμπλήρωσε ο κάθε μαθητής  μια καρτέλα για τις διατροφικές συνήθειές που ακολουθεί, ετοιμάσαμε μια συγκεντρωτική καρτέλα με τα αποτελέσματα όλων των παιδιών, τα οποία και συζητήσαμε.
• Στο μάθημα των Μαθηματικών δημιουργήσαμε  απλά προβλήματα πρόσθεσης ‐ αφαίρεσης με κιλά και ποσότητες φρούτων, λαχανικών κλπ (τεύχος α, σελ.16, 45, 55) .

• Εξηγήσαμε το μισό-ολόκληρο (Κεφ.7, σελ.24)

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 2ου ΜΗΝΑ:

• Επίσκεψη διατροφολόγου για πιο εξειδικευμένη ενημέρωση των παιδιών.
• Κατασκευή διατροφικής  πυραμίδας  και ομαδοποίηση τροφίμων.
• Φτιάξαμε την κυρία Υγιεινούλα και την κυρία Ανθυγιεινούλα.
• Κατασκευή αφίσας με άχρηστες και υγιεινές τροφές.
• Συμπληρώσαμε παροιμίες σχετικές με τροφές με τη βοήθεια εικόνων.
• Βρήκαμε γλωσσοδέτες με φαγητά.
• Γράψαμε αινίγματα με φρούτα και λαχανικά.
• Διαβάσαμε λαχνίσματα, μικρά ρυθμικά ποιηματάκια, σχετικά με φρούτα και λαχανικά.
• Μέσα από φυλλάδιο που δώσαμε στα παιδιά για τις βιταμίνες που υπάρχουν στις διάφορες τροφές, οι μαθητές εξασκήθηκαν στα ουδέτερα ουσιαστικά σε –ι και σε –ο.
• Τραγουδήσαμε τραγούδια σχετικά με την υγιεινή διατροφή και με τα φρούτα.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 3ου ΜΗΝΑ:

• Κάναμε εισαγωγή στην προπαίδεια με τη βοήθεια φρούτων ή λαχανικών (Μαθηματικά Κεφ.22, σελ.58).
• Στη Μελέτη Περιβάλλοντος ασχοληθήκαμε στην ενότητα «Η Διατροφή μας» (σελ. 136-137) με τις κατηγορίες των τροφών και μας  οδήγησε στην ομαδοποίησης τους. Επίσης διαβάσαμε εκφράσεις που σχετίζονται με φαγητά (σελ. 83).
• Επιπλέον στη Μελέτη Περιβάλλοντος τα παιδιά έγραψαν το καθένα τη δική του συνταγή (Τετρ. Εργασιών ασκ.19, σελ.23)
• Στο μάθημα των Εικαστικών (Τετρ. Εργ. σελ.69) ζωγραφίσαμε φρούτα  και παρατηρήσαμε τα υπέροχα χρώματα τους.

• Φτιάξαμε κούκλες-φρούτα και παίξαμε κουκλοθέατρο.
• Κατασκευάσαμε μάσκες με φρούτα.
• Πλάσαμε κουλουράκια μέσα στην τάξη.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 4ου ΜΗΝΑ:

• Διαβάσαμε το βιβλίο “Ο ωραίος Δαρείος”

• Στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής τα παιδιά έπαιξαν πατατοδρομίες, κρεμμυδοδρομίες και γιαουρτοδρομίες.
• Στα Μαθηματικά στο κεφ. 36 (σελ. 22), στο κεφ.37 (ασκ. 1, σελ. 25) και στο κεφ. 39 (σελ.28-29) κάναμε εξάσκηση με τη βοήθεια τροφίμων σε προσθέσεις και αφαιρέσεις.
• Βρήκαμε πίνακες με φρούτα που ζωγράφισαν μεγάλοι καλλιτέχνες. Στη συνέχεια

    τα παιδιά εκφράστηκαν ζωγραφίζοντας φρούτα και λαχανικά.

• Επισκεφτήκαμε το πάρκο των στρουθοκαμήλων στην Επισκοπή και παρακολουθήσαμε   πρόγραμμα για την τυροκόμηση.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 5ου ΜΗΝΑ:

• Διαβάσαμε το βιβλίο «Το φαγητό δεν είναι μόνο για να χορταίνουμε» της Ελένης Χαράτση – Γιωτάκη.
• Φτιάξαμε σουπλά  με ένα υγιεινό πρωινό.
• Φτιάξαμε φρούτα και τρόφιμα από χαρτοπολτό.
• Χορέψαμε το τραγούδι «Ο χορός των μπιζελιών».
• Φέραμε φρούτα και λαχανικά στο σχολείο και φτιάξαμε φρουτοσαλάτες και φατσούλες με λαχανικά σε πιατάκια.
• Παίξαμε την «τυφλόμυγα των φρούτων», για να ακονίσουμε τις αισθήσεις μας (γεύση, αφή).
• Μιλήσαμε για την παιδική παχυσαρκία προβάλλοντας σχετική παρουσίαση και φτιάξαμε σχετικό φυλλάδιο.
• Τονίσαμε τη σημασία ενός σωστού πρωινού και το εφαρμόσαμε στην πράξη φέρνοντας στο σχολείο γιαούρτι με μέλι και δημητριακά
• Δουλέψαμε το βιβλίο “Γνωρίζω την υγιεινή διατροφή” και επιλεγμένες σελίδες από το τετράδιο  μαθητή του υπουργείου Παιδείας “Διατροφή - Διατροφικές συνήθειες”

ΑΝΑΦΟΡΕΣ

Δεσύπρη, Ε. (2007). Γνωρίζω την υγιεινή Διατροφή. Εκδόσεις Παπαδόπουλος.  Αθήνα

Ζαραμπούκα,  Σ. (1996).  Ο ωραίος Δαρείος. Εκδόσεις Πατάκη. Αθήνα

Χαράτση-Γιωτάκη, Ε. (2009). Το φαγητό δεν είναι μόνο για να χορταίνουμε. Εκδόσεις   Μεταίχμιο. Αθήνα

Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων. (2008). Αγωγή Υγείας. Διατροφή. Διατροφικές συνήθειες. Εκδόσεις Intelearn. Αθήνα

ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ

http://eyzin.minedu.gov.gr/Pages/Teachers/LessonMaterial.aspx