Δοντάκια...γερά και άσπρα!

Μαθαίνω, φροντίζω τα δόντια μου!

Αθηνά Φασουλάκη, Χαρούλα Βασιλάκη

(ΠΕ60 ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ - fasoulakiathena@yahoo.gr , ΠΕ60 ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ)

41ο Νηπιαγωγείο Ηρακλείου

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το πρόγραμμα μας, το οποίο διήρκεσε περίπου 4 εβδομάδες, περιλαμβάνει δραστηριότητες οργανωμένες και ελεύθερες, ομαδικές και ατομικές που καλύπτουν όλους τους τομείς ανάπτυξης των παιδιών, δηλαδή όλες τις ανάγκες τους, βασίζονται στις δυνατότητες τους και σε πιθανόν προηγούμενες γνώσεις και εμπειρίες και στοχεύουν στην επέκταση αυτών. Επίσης το πρόγραμμα κλείνει με ένα μικρό θεατρικό δρώμενο.

δοντάκια, γερά και άσπρα! 41o Nηπιαγωγείο Ηρακλείου from raniad 

ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ  

Αγωγή Υγείας, καθημερινή υγιεινή, ενημερώνομαι-ενημερώνω,ανακαλύπτω, βιώνω, κατασκευάζω, δρω.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η Αγωγή Υγείας  είναι μια σημαντική καινοτόμος δράση η οποία στοχεύει στην ανάπτυξη της προσωπικότητας των ατομικών και κοινωνικών δεξιοτήτων, στην απόκτηση γνώσεων  σχετικά με την υγεία και την ασθένεια, το σώμα και τις λειτουργίες του, έχοντας επίγνωση των περιβαλλοντικών, κοινωνικών και πολιτικών παραγόντων που επηρεάζουν την υγεία (W.H.O, 1986).

Η βασική έννοια που υπογραμμίζει τη φιλοσοφία ενός προγράμματος είναι: η ενημέρωση, η πρόληψη και η προαγωγή της υγείας μέσα από διαδικασίες ενδυνάμωσης των μαθητών (Δ.Ε.Π.Π.Σ, 2002). Η υλοποίηση προγραμμάτων Αγωγής Υγείας συμβάλλει ουσιαστικά, στην αλλαγή στάσης και συμπεριφοράς των παιδιών, στην ενίσχυση της υπευθυνότητας, της αυτοπεποίθησης και γενικά στην αλλαγή τρόπου ζωής,

Ανάμεσα στα θέματα που προσφέρονται για ανάπτυξη προγραμμάτων Αγωγής Υγείας είναι και η στοματική υγιεινή. Το θέμα αυτό πραγματοποιήθηκε υπό τον τίτλο «ΔΟΝΤΙΑ ΓΕΡΑ ΚΑΙ ΑΣΠΡΑ» και από τα δύο κλασσικά τμήματα του 41ου νηπιαγωγείου Ηρακλείου.

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ

Το ενδιαφέρον των παιδιών αυτής της ηλικίας για την αλλαγή των νεογιλών δοντιών τους.

Το ενδιαφέρον των εκπαιδευτικών γύρω από τα ζητήματα αγωγής υγείας.

Η εξυπηρέτηση στόχων που αφορούν όλες τους τομείς του αναλυτικού προγράμματος καθώς και βασικές έννοιες αυτών.

ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Σκοπός του προγράμματος είναι η πρόληψη, η διατήρηση και η προαγωγή της στοματικής υγείας.

ΣΤΟΧΟΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Να αντιληφθούν τη χρησιμότητα των δοντιών

Να γνωρίσουν την ανατομία της στοματικής κοιλότητας

Να παρατηρήσουν τη μορφολογία (εσωτερική και εξωτερική) των δοντιών, να γνωρίσουν την ονομασία και τη λειτουργία της κάθε κατηγορίας δοντιών

Να αντιληφθούν τη σημασία της καλής στοματικής υγιεινής

Να αποκτήσουν συνήθειες καλής στοματικής υγιεινής (σωστό βούρτσισμα ,σωστή διατροφή , συχνός οδοντικός έλεγχος)

Να αλληλεπιδράσουν με το κοινωνικό περιβάλλον (γνωριμία με το επάγγελμα του οδοντογιατρού, γνωριμία με ήθη και έθιμα που σχετίζονται με το θέμα των δοντιών)

Να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους

Να ανταλλάξουν προσωπικές εμπειρίες τα παιδιά, να συνεργαστούν και να αλληλεπιδράσουν

ΑΦΟΡΜΗΣΗ

Όπως θα πρέπει να συμβαίνει σε κάθε περίπτωση , το έναυσμα για την ενασχόληση και επεξεργασία του συγκεκριμένου θέματος δόθηκε από τα ίδια τα παιδιά και συγκεκριμένα το ενδιαφέρον τους και η σχεδόν καθημερινή συζήτηση τους σχετικά με την αλλαγή των νεογιλών δοντιών τους.

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

Η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε στην υλοποίηση του προγράμματος ήταν η μέθοδος Project  η οποία στηρίζεται στην ενεργητική συμμετοχή των μαθητών και τη  βιωματική μάθηση. Βασικός άξονας εφαρμογής αυτής της μεθόδου αποτέλεσε το παιχνίδι (παιγνιώδεις δραστηριότητες όλων των κατηγοριών), εφόσον αυτό αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό και διδακτικό αξίωμα αυτής της ηλικίας  αλλά και μέσο αξιολόγησης και ανατροφοδότησης.  

Επίσης ως αποτελεσματική πρακτική προτιμήθηκε σε κάθε δυνατή περίπτωση η ομαδική εργασία (σε ζευγάρια, μικρές ή μεγάλες ομάδες), η οποία προάγει τη συνεργασία, την αλληλεπίδραση, την και την αλληλεγγύη. Ακόμη χρησιμοποιήθηκαν οι τεχνικές της συζήτησης και της έρευνας.

ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Στο πρόγραμμα συμμετείχαν όλα τα παιδιά και των δύο ηλικιακών ομάδων του νηπιαγωγείου – νήπια και προνήπια- αγόρια και κορίτσια, στη  συντριπτική τους πλειοψηφία ημεδαπά, χωρίς ιδιαίτερες αποκλίσεις από το μέσο όρο ικανοτήτων των παιδιών αυτής ηλικίας. Επίσης σημαντική ήταν και η συμβολή των γονέων, οι οποίοι ενημερώθηκαν από την αρχή για το συγκεκριμένο πρόγραμμα και συμμετείχαν άμεσα και έμμεσα με κάθε ευκαιρία.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Οι δράσεις που προγραμματίστηκαν και πραγματοποιήθηκαν στηρίχθηκαν στα ενδιαφέροντα, τις ανάγκες και τις δυνατότητες  των μαθητών – γι’ αυτό και κατά περίπτωση διαφοροποιούνταν και εξατομικεύονταν-  και κάλυψαν πολλές μαθησιακές περιοχές.

Κυρίως πρόκειται για οργανωμένες δραστηριότητες αλλά και για άλλες αντίστοιχες που κάλυπταν το χρόνο των ελεύθερων απασχολήσεων.

Επίσης θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι περισσότερες από αυτές ήταν κοινές για τα δύο τμήματα και προέρχονταν από τη συνεργασία των δύο εκπαιδευτικών.

ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Η υλοποίηση του προγράμματος πραγματοποιήθηκε σε 3 φάσεις όπως επιγραμματικά αναφέρονται παρακάτω και σύμφωνα με τις αρχές της μεθόδου project

Α ΦΑΣΗ (διερεύνηση-καταιγισμός ιδεών)

Η εκπαιδευτικός μέσα από συζήτηση προσπαθεί να ανιχνεύσει τις γνώσεις των παιδιών γύρω από το θέμα και στη συνέχεια να καταγράψει τις επιθυμίες γύρω από το τι θα ήθελαν να μάθουν και να κάνουν σχετικά με το θέμα.

Όλες οι προτάσεις καταγράφηκαν σε ιστόγραμμα  το οποίο τοποθετήθηκε σε εμφανές σημείο της τάξης προκειμένου τα παιδιά να μπορούν να ελέγχουν τη ροή των δραστηριοτήτων. Η καταγραφή αυτή είχε τη δυνατότητα να αλλάξει και να εμπλουτιστεί από τη στιγμή που προέκυπταν νέες ανάγκες κατά τη διάρκεια της υλοποίησης.  

Με βάση όλα τα παραπάνω προγραμματίστηκαν και οι ανάλογες δραστηριότητες

Β ΦΑΣΗ (υλοποίηση δραστηριοτήτων)

Στη φάση αυτή υλοποιήθηκαν δραστηριότητες που κάλυπταν όλες τους τομείς του αναλυτικού προγράμματος του νηπιαγωγείου και στηρίζονταν στις αρχές αυτού. Συγκεκριμένα:

ΓΛΩΣΣΑ (γραπτός και προφορικός λόγος)

• Αντιστοίχιση λέξεων και εικόνων σχετικών με το θέμα
• Σταυρόλεξο λέξεων σχετικών με το θέμα
• Το γράμμα Δ του δοντιού
• Σύνθετες λέξεις με τη λέξη δόντι
• Υποκοριστικά-μεγενθυτικά με βάση τη λέξη δόντι
• Σύνθεση ιστορίας με θέμα τα δοντάκια
• Παροιμίες-αινίγματα-φράσεις σχετικές με το θέμα
• Αναγνώριση των ονομάτων των δοντιών μέσα από κινητικό παιχνίδι
• Σύνθεση προτάσεων με τη χρήση εικόνων σχετικών με το θέμα
• Καταγραφή ερωτήσεων που θέτουν τα παιδιά κατά την επίσκεψη της οδοντιάτρου
• Καταγραφή χρησιμότητας δοντιών
• Ανάγνωση παραμυθιών σχετικών με το θέμα

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ

Η διαδικασία αφαίρεσης μέσα από παιχνίδι

• Απαρίθμηση δοντιών από το 1-16
• Κατασκευή πίνακα διπλής εισόδου με δόντια των παιδιών που κουνιούνται ή έχουν αλλαχτεί
• Μέτρηση ύψους των οδοντοβουρτσών και σειροθέτηση
• Χαμογελόμετρο: Κοιτάζοντας στον καθρέφτη μετράμε πόσα δόντια φαίνονται στο χαμόγελό μας, τα καταγράφουμε και συγκρίνουμε ποσότητες
• Φύλλο εργασίας με τη νεράιδα των δοντιών και καταμέτρησης δοντιών
• Επιτραπέζιο παιχνίδι συμπλήρωσης των νεογιλών δοντιών
• Επιτραπέζιο παιχνίδι αφαίρεσης δοντιών
• Επιτραπέζιο παιχνίδι τρίλιζας με θέμα τα δόντια
• Επιτραπέζιο παιχνίδι απαρίθμησης και σωστής τοποθέτησης δοντιών με βάση τον αύξοντα αριθμό

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

• Διατροφή και δόντια
• Στοματική υγιεινή
• Επίσκεψη οδοντιάτρου στο σχολείο
• Πείραμα σχετικά με τη διάβρωση δοντιού από τερηδόνα
• Γνωριμία με τα βασικά μέρη του δοντιού και τη λειτουργία τους
• Ακρόαση τραγουδιών με θέμα τα δόντια
• Κατασκευή ομαδικού κολάζ με σύνθημα σχετικό με το θέμα
• Συγκέντρωση πληροφοριών για τα έθιμα στην Ελλάδα αλλά και άλλες χώρες σχετικά με την αλλαγή των νεογιλών δοντιών
• Δημιουργία  βιβλίου σχετικού με το παραπάνω θέμα
• Εικονογράφηση παραμυθιού που έφτιαξαν τα παιδιά
• Ζωγραφική με θέμα «το χαρούμενο και το λυπημένο δοντάκι»
• Διαμόρφωση χώρου του νηπιαγωγείου σε οδοντιατρείο και σχετικό θεατρικό παιχνίδι
• Δραματοποίηση του παραμυθιού «Η Δόνα Τερηδόνα»
• Θεατρικό παιχνίδι με θέμα την στοματική υγιεινή
• Κατασκευή ομοιομάτων στόματος με πηλό
• Ομαδικό παιχνίδι με θέμα την καθαριότητα των δοντιών

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ

• Παιχνίδια σχετικά με το θέμα στο διαδίκτυο
• Παρακολούθηση βίντεο σχετικά με τη στοματική υγιεινή
• Αναζήτηση πληροφοριών για τα έθιμα σχετικά με την αλλαγή των νεογιλών δοντιών
• Αναζήτηση της λέξης δόντι σε άλλες γλώσσες

Γ ΦΑΣΗ (αξιολόγηση )

Με την ολοκλήρωση του προγράμματος πραγματοποιήθηκαν και πάλι παιγνιώδεις δραστηριότητες μέσα από τις οποίες φάνηκε η επίτευξη και ο βαθμός κατάκτησης  του γενικού σκοπού αλλά και των επιμέρους στόχων, ενώ η συνολική αποτίμηση έγινε από τις νηπιαγωγούς.

Πρέπει να σημειωθεί ότι εκτός από την τελική αξιολόγηση του προγράμματος, διενεργήθηκαν και  σταδιακές (ή διαμορφωτικές) αξιολογήσεις για ανατροφοδότηση και πιθανή αναδιατύπωση των στόχων και των μεθόδων, σύμφωνα με το δυναμικό της μαθητικής ομάδας.