Τα παιδιά ασχολούνται με τον κήπο
Ελένη Δεμερτζή, Κυριακή Φραντζεσκάκη, Φαίη Νάκη
(ΠΕ60 ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ - demertzi.eleni29@gmail.com , ΠΕ60 ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ - koulafra1@gmail.com , ΠΕ60 ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ - nakifay@gmail.com )
3ο Νηπιαγωγείο Αγίας Μαρίνας
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Όπως γνωρίζουμε τα μικρά παιδιά στο νηπιαγωγείο ανακαλύπτουν τον κόσμο με την κίνηση, την εξερεύνηση και την αλληλεπίδραση τους με το περιβάλλον τους. Στην προσπάθεια τους να μάθουν τον κόσμο χρησιμοποιούν τις αισθήσεις τους, κάνουν υποθέσεις και αποκτούν νέες εμπειρίες μέσα από αυτό.
Φέτος και εμείς στο νηπιαγωγείο μοιραστήκαμε με τα παιδιά γνώσεις γύρω από το φυσικό περιβάλλον, για το οποίο έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον για αυτό και αποφασίσαμε να ασχοληθούμε με το πρόγραμμα “ο κήπος μας”.
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα μας υλοποιήθηκε το σχολικό έτος 2014-2015 και διήρκεσε περίπου 3 μήνες. Συμμετείχαν 2 τμήματα, ένα κλασσικό και ένα ολοήμερο, με σύνολο 25 παιδιών, υπό την καθοδήγηση 3 εκπαιδευτικών.
ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ
Κήπος, Φυτώριο, Θερμοκήπιο, Περιβάλλον, Φύτεμα, Κομποστοποίηση
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Τα παιδιά τις πρώτες μέρες στο Νηπιαγωγείο προσπαθούν με την βοήθεια της Νηπιαγωγού να προσαρμοστούν στο νέο σχολικό περιβάλλον. Σε αυτό το χώρο τα παιδιά θα εξερευνήσουν τον κόσμο γύρω τους και θα καλλιεργήσουν τις σχέσεις μεταξύ τους. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω υλοποιήσαμε με τα παιδιά ποικίλες δραστηριότητες στις αρχές της σχολικής χρονιάς με στόχο την επικοινωνία και την γνωριμία μεταξύ τους, με την τάξη αλλά και το ευρύτερο σχολικό περιβάλλον.
Κατά την διαδικασία αυτή διαπιστώθηκε το μεγάλο ενδιαφέρον των παιδιών για το φυσικό περιβάλλον καθώς ο αύλειος χώρος του σχολείου μας έδωσε την αφόρμηση για περισσότερη ενασχόληση με αυτό.
Προχωρήσαμε λοιπόν στην διαμόρφωση και υλοποίηση του προγράμματος «ο κήπος μας» και οργανώσαμε το υλικό μας με δραστηριότητες που βοήθησαν στην διερεύνηση του θέματος με στόχο τη γνωριμία των παιδιών με το περιβάλλον.
Τα παιδιά δούλεψαν άλλοτε σε μικρές ομάδες, άλλοτε ατομικά και άλλοτε σε ολομέλεια.
Οι επιμέρους στόχοι του προγράμματος είναι :
· Να αντιλαμβάνονται την αλληλεπίδραση του περιβάλλοντος με τις δραστηριότητες του ανθρώπου.
· Να αποκτήσουν θετικές στάσεις και συμπεριφορές για το περιβάλλον.
· Να προσεγγίζουν και να αποσαφηνίζουν βασικές χρονικές έννοιες.
· Να περιγράφουν φαινόμενα και γεγονότα.
· Να αναπτύσσουν τη γλώσσα και την επικοινωνία.
· Να αξιοποιούν την τεχνολογία(Τ.Π.Ε.).
· Να διευρύνουν τις γνώσεις τους για τους φυτικούς και ζωικούς οργανισμούς.
· Να βιώνουν και να εξερευνούν χαρακτηριστικά του φυσικού κόσμου.
· Να κατανοήσουν την σημασία της παρατήρησης των πειραμάτων
· Να αναγνωρίζουν τη χρησιμότητα των εργαλείων και των οργάνων για τη συλλογή πληροφοριών.
· Να προσανατολίζονται σε σχέση με σταθερά σημεία αναφοράς μέσα στο χώρο.
· Να παρατηρούν και να προσπαθούν να ερμηνεύσουν το φυσικό περιβάλλον
με πολλούς τρόπους και χρησιμοποιώντας ποικίλα υλικά.
· Να πειραματίζονται με διάφορα υλικά και χρώματα, να μαθαίνουν ή να επινοούν διάφορες τεχνικές και να τις εφαρμόζουν για να σχεδιάζουν και να ζωγραφίζουν.
· Να κόβουν υλικά και να κάνουν καρτεπικολλήσεις (κολάζ).
· Να πλάθουν και να μορφοποιούν.
· Να τυπώνουν και να δημιουργούν απλά σχέδια.
· Να εκφράζονται μέσα από το θεατρικό παιχνίδι, να αναπτύσσουν τη δημιουργικότητα τους, να γνωρίζουν τον εαυτό τους και τον κόσμο.
· Να εξοικειώνονται με τις τεχνικές του κουκλοθέατρου και του θεάτρου και να εκφράζονται μέσα από αυτές.
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ
Κατά την υλοποίηση του προγράμματος στην αρχή θέσαμε ερωτήσεις για το τι γνωρίζουν τα παιδιά για τον κήπο και τι ήθελαν να μάθουν. Ακολούθησε καταιγισμός ιδεών, διερεύνηση θέματος μέσω ερωτημάτων και υποθέσεων και υλοποίηση ποικίλων δραστηριοτήτων. Βασιστήκαμε στην ομαδοσυνεργατική μέθοδο.
ΡΟΛΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ
Δημιουργήσαμε τις κατάλληλες συνθήκες μέσα στη τάξη ώστε να διευκολυνθεί η διερεύνηση τους θέματος, τα παιδιά να μπούν πιο ομαλά στο θέμα μέσα από πολύ οικείες δραστηριότητες για αυτά και να διατηρηθεί το ενδιαφέρον. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι υποστηρικτικός, εμψυχωτικός, συμβουλευτικός και καθοδηγητικός.
Λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες των παιδιών και διαμεσολαβεί ώστε να διευκολύνει την όλη μαθησιακή διαδικασία.
ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΜΕ ΤΟ ΑΠΣ ΚΑΙ ΔΕΠΠΣ
Το πρόγραμμα έτσι όπως δουλεύτηκε στο νηπιαγωγείο μας είναι συμβατό με το ΑΠΣ και ΔΕΠΠΣ του νηπιαγωγείου. Το θέμα “Ο κήπος μας” αλληλεπιδρά με τα προγράμματα ανάπτυξης δραστηριοτήτων, της Μελέτης Περιβάλλοντος, των Φυσικών επιστημών, της Γλώσσας, των Μαθηματικών, των Τεχνών και των ΤΠΕ, προάγοντας έτσι την ολόπλευρη σωματική, νοητική, συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη των νηπίων.
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΡΑΣΗΣ
Ξεκινήσαμε το πρόγραμμα μας θέτοντας στα παιδιά τις ερωτήσεις “Τι γνωρίζουμε” και “Τι θέλουμε να μάθουμε”.
Στη συνέχεια, κατά τη διάρκεια του προγράμματος αναπτύξαμε τις εξής δραστηριότητες:
1. Δραστηριότητες “Διαμόρφωση γωνιάς φυσικού περιβάλλοντος”.
Σε κάθε τμήμα καθορίσαμε το κατάλληλο για τα παιδιά μέρος, στο οποίο μαζεύαμε υλικό που αφορά τον κήπο όπως φυτά, βότανα, ζωάκια (σαλιγκάρια), σπόρους, έντυπο υλικό, αφίσες , μεγεθυντικό φακό κ.α.
Κατασκευάσαμε το δικό μας χωράφι στο οποίο τα παιδιά φύτεψαν διάφορους σπόρους.
Φτιάξαμε ένα σκιάχτρο και παίξαμε με αυτό.
Τα παιδιά παρατηρούσαν και συζητούσαν την εξέλιξη των φυτών και ήταν υπεύθυνα για την φροντίδα τους.
Φτιάξαμε το δικό μας θερμοκήπιο.
Kατασκευάσαμε λουλούδια από πλαστελίνη και ανθρωπάκια από φύλλα.
2. Δραστηριότητες “Διαμόρφωση βιβλιοθήκης με έμφαση στον κήπο.
Αναζητήσαμε βιβλία που έχουν σχέση με τα φυτά και εμπλουτίσαμε τη γωνιά της βιβλιοθήκης.
Διαβάσαμε με τα παιδιά παραμύθια και γράψαμε μια δική μας ιστορία για τον κήπο.
Τα παιδιά είχαν την δυνατότητα να διαβάσουν βιβλία για τον κήπο και στις ελεύθερες δραστηριότητες.
3. Δραστηριότητες “Διαμόρφωση γωνιάς μανάβικου”
Κάναμε ανασύσταση της γωνιάς μαγαζάκι σε μανάβικο. Τα παιδιά έπαιξαν τον μανάβη με φρούτα.
Κάναμε φρουτοσαλάτα και δοκιμάσαμε γεύσεις.
Ζωγραφίσαμε τα δικά μας φρούτα με διάφορες τεχνικές.(τυπώματα, κολάζ κ.α.)
Παίξαμε κουκλοθέατρο με τα φρούτα.
4. Δραστηριότητες “Διαμόρφωση αύλειου χώρου”
Φυτέψαμε σε ζαρντινιέρες διάφορα φυτά όπως βότανα ,λουλούδια, δέντρα, λαχανικά.
Τα παιδιά σε ομάδες ήταν υπεύθυνα για το πότισμα και την περιποίηση του κήπου.
Σε οργανωμένες δραστηριότητες παρατηρήσαμε τους ζωικούς οργανισμούς που συνυπήρχαν μαζί με τα φυτά.
Τα παιδιά παρατηρούσαν την εξέλιξη των φυτών κάτι που αποτελούσε και θέμα προς συζήτηση στην παρεούλα.
Τα παιδιά γράψανε σε καρτελάκια τα είδη των φυτών και τα τοποθέτησαν σε αυτά.
5. Δραστηριότητες “Ιστορίες του κήπου”
Διαβάσαμε ιστορίες του κήπου μέσα από βιβλία και τα παιδιά ζωγράφισαν ό,τι τους άρεσε.
Τα παιδιά έφτιαξαν την δική τους ιστορία για τον κήπο και την εικονογράφησαν.
6. Δραστηριότητες “Τα ζώα που ζουν στον κήπο μας”
Τα παιδιά παρατήρησαν τα ζώα και τα έντομα που φιλοξενούνται στον κήπο και έμαθαν
γύρω από αυτά.
Φτιάξαμε με πλαστελίνη ορισμένους από τους ζωικούς οργανισμούς του κήπου μας.
Μάθαμε για την πεταλούδα και την μέλισσα .
Κάναμε ομαδική εργασία με την πεταλούδα.
Παίξαμε κουκλοθέατρο και ομαδικά παιχνίδια όπως“Περνά-Περνά η μέλισσα” κ.α.
7. Δραστηριότητα “Κρητικός γάμος στον κήπο μας”
Τα παιδιά προετοίμασαν το θεατρικό παιχνίδι «ένας κρητικός γάμος στον κήπο μας», μοιράσαμε ρόλους και στολίσαμε τον κήπο μας ανάλογα.
8. Δραστηριότητα “Φυτολόγιο”
Τα παιδιά χωρίστηκαν σε ομάδες και συνέλεξαν φύλλα. Στη συνέχεια τα κατηγοριοποίησαν στο φυτολόγιο μας. Έγραψαν τις ονομασίες των φυτών .
Παρατήρησαν τις διαφορές και συζητήσαμε τα συμπεράσματα μας.
9. Δραστηριότητα “Η λαϊκή αγορά”
Τα παιδιά έμαθαν τη χρησιμότητα που έχουν τα φρούτα στη ζωή μας και κατανόησαν
τον τρόπο συλλογής και διάθεσης τους στους ανθρώπους.
Έγινε προετοιμασία επίσκεψης ενός γονέα που έχει πάγκο στη λαϊκή αγορά, και
η πραγματοποίηση της επίσκεψης σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Τα παιδιά κατανόησαν τα επαγγέλματα που προκύπτουν από την ενασχόληση με το φυσικό περιβάλλον και ιδιαίτερα με το επάγγελμα του οπωροπώλη, του κηπουρού κ.α.
Παίξαμε επιτραπέζιο παιχνίδι «η λαϊκή αγορά» και παίξαμε κατόπιν θεατρικό παιχνίδι.
10. Δραστηριότητα “συλλογή λουλουδιών”
Τα παιδιά συνέλεξαν λουλούδια από τον κήπο προκειμένου να φτιάξουν ένα μαγιάτικο στεφάνι.
Μιλήσαμε για τα μέρη των λουλουδιών και φτιάξαμε κατασκευή κάρτας –λουλούδι γράφοντας τα.
Τα παιδιά ζωγράφισαν λουλούδια και έκαναν το δικό τους στεφάνι.
11. Δραστηριότητες “Ο κήπος στις τέχνες”
Είδαμε πίνακες ζωγραφικής σχετικούς με τον κήπο. Αναλύσαμε, σχολιάσαμε και αποδώσαμε με το δικό μας μοναδικό τρόπο τους πίνακες αυτούς.
Ακούσαμε μουσικά κομμάτια ( π.χ. 4 εποχές του Βιβάλντι- Άνοιξη), κλείσαμε τα μάτια και ονειρευτήκαμε με αυτά.
12. Δραστηριότητα “θεατρική παράσταση –Τα λουλούδια μας”
Τα παιδιά χωρίστηκαν σε ομάδες και ανέλαβαν ρόλους όπως λουλούδια, δέντρα και πεταλούδες και χόρεψαν με μουσική επένδυση.
Θα φτιάξουμε προσκλήσεις και θα καλέσουμε τους γονείς να την παρακολουθήσουν αφού πρόκειται για την τελική γιορτή του νηπιαγωγείου μας.
Συνδέσαμε το πρόγραμμα μας και με άλλα σχετικά θέματα:
1. Δραστηριότητες με θέμα την “Ελιά”
Μιλήσαμε για την ελιά, τα παράγωγα της και τη χρησιμότητα της στη ζωή μας.
Φτιάξαμε με τουβλάκια τον δικό μας ελαιώνα.
Κάναμε ατομικές εργασίες (ελιά) αλλά και ομαδικές ( ελιά και καλάθι με ελιές).
Παίξαμε το παιχνίδι “ελιά πόσες ελιές κάνεις;”
Διαβάσαμε τον μύθο της Αθηνάς και του Ποσειδώνα και παίξαμε θεατρικό παιχνίδι αναπαριστώντας τους αντίστοιχους ρόλους.
2. Δραστηριότητες με θέμα την “Αμυγδαλιά”
Διαβάσαμε μαζί με τα παιδιά μύθους για την αμυγδαλιά και φτιάξαμε ατομικές εργασίες σε σχέση με αυτήν.
Στην συνέχεια τα παιδιά έφτιαξαν ομαδικές εργασίες για την αμυγδαλιά με ποικίλα υλικά. Παρακολουθήσαμε σχετική ταινία.
Ακούσαμε τραγούδια.
Φτιάξαμε μοτίβα με τα άσπρα και τα ροζ άνθη της.
3. Δραστηριότητες με θέμα “Ο ερχομός της Άνοιξης- Η Άνοιξη στη Μινωική Κρήτη”
Συζητήσαμε στην παρεούλα για τα χαρακτηριστικά της Άνοιξης.
Τα παιδιά αναπαριστάνουν πως μεγαλώνουν τα λουλούδια με τις κινήσεις τους.
Διαβάσαμε το βιβλίο «Ας γνωρίσουμε τις εποχές» και επικεντρωθήκαμε στην Άνοιξη.
Ασχοληθήκαμε με την Άνοιξη στην Μινωική Κρήτη. Κάναμε διάφορες εργασίες, κατασκευές και παιχνίδια (Επιδαπέδιος λαβύρινθος, πάζλ, αγγεία , πίνακες).
Πραγματοποιήσαμε εκδρομή στο Αρχαιολογικό Μουσείο έχοντας επικεντρωθεί
σε εκθέματα που αφορούσαν την Άνοιξη και έχοντας προετοιμάσει ειδικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τον χώρο του μουσείου.
Προωθήσαμε δράση με γονείς στα πλαίσια του κοινωνικού σχολείου .
Εκθέσαμε τις κατασκευές που είχαν φτιάξει τα παιδιά στο σχολείο μας και τις παρουσιάσαμε στους γονείς.
4. Δραστηριότητες “Ανακύκλωση”
Τα παιδιά εξοικειώθηκαν με την χρησιμότητα της ανακύκλωσης στην ζωή μας. Αναγνώρισαν τα υλικά που ανακυκλώνονται και συνέλεξαν ανακυκλώσιμα υλικά στις τάξεις μας . Ταξινόμησαν τα υλικά αυτά σε ομάδες και τα τοποθέτησαν στους αντίστοιχους δικούς μας μπλε κάδους.
Έφτιαξαν ομαδική κατασκευή σχετική με την ανακύκλωση.
Γράψανε στον Η/Υ λέξεις σχετικές με την ανακύκλωση π.χ. πλαστικά ,χαρτί κ.α.
Διαβάσαμε το παραμύθι της ανακύκλωσης της Ματούλα Τόλκα, όπου τα παιδιά ζωγράφισαν ό,τι τους άρεσε και έγραψαν τον τίτλο του βιβλίου.
Συνθέσαμε τη δική μας ξεχωριστή ορχήστρα αποτελούμενη από ανακυκλώσιμα υλικά για μουσικά όργανα.
Είδαμε το “Παιδικό εκπαιδευτικό βίντεο για τον μπλε κάδο- ΕΕΑΑ”.
Τραγούδησαν το τραγούδι “Ανακύκλωση” της παιδικής χορωδίας του Σπύρου Λάμπρου.
Έγραψαν τους κανόνες της ανακύκλωσης και έμαθαν να αναγνωρίζουν το σήμα της.
Χωρίστηκαν σε 4 ομάδες και κάθε ομάδα έφτιαξε τη δική της ομαδική εργασία από ανακυκλώσιμα υλικά.
Πήγαμε βόλτα στους μπλε κάδους έξω από το νηπιαγωγείο μας όπου τα παιδιά ανακύκλωσαν όσα υλικά είχαμε συλλέξει στην τάξη.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
Σύμφωνα με το ΔΕΠΠΣ (2002)“βασικός σκοπός της αξιολόγησης είναι η ανατροφοδότηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας με στόχο τη βελτίωση της παρεχόμενης εκπαίδευσης”. Η αξιολόγηση αποτελείται από 3 στάδια: την αρχική, την ενδιάμεση και την τελική και πρόκειται για την συνολική αποτίμηση του εκπαιδευτικού προγράμματος.
Ξεκινώντας το πρόγραμμα “ Ο κήπος μας” αξιολογήθηκαν οι ήδη υπάρχουσες γνώσεις των παιδιών θέτοντας την ερώτηση “Τι γνωρίζουμε για τον Κήπο μας”.
Αφού τέθηκαν οι στόχοι που θέλαμε να επιτευχθούν, δώσαμε έμφαση στο “Τι θέλουμε να μάθουμε” αλλά και με ποιο τρόπο.
Έτσι σε αυτό το σημείο ξεκίνησε η αναζήτηση πληροφοριών, η εξερεύνηση στο περιβάλλον, ο προσανατολισμός στην βιωματική μάθηση αλλά και διάφορες δραστηριότητες με βασική μας επιδίωξη να κρατηθεί αμείωτο το ενδιαφέρον των παιδιών για την όσο δυνατόν, καλύτερη έκβαση του προγράμματος.
Ο παιγνιώδης τρόπος υλοποίησης των δραστηριοτήτων ήταν εκείνος που συνέβαλλε στο να διαρκέσει το πρόγραμμα μας 5 μήνες αν και το αρχικό χρονοδιάγραμμα μας ήταν οι 3 μήνες.
Τελικά τα παιδιά κατάφεραν να συνειδητοποιήσουν την άμεση και αμφίδρομη σχέση του ανθρώπου με το φυσικό καθώς και με το κοινωνικό του περιβάλλον. Ευαισθητοποιήθηκαν με τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το περιβάλλον εξαιτίας της ανθρωπότητας και προσπάθησαν να βρουν λύσεις σε αυτά.
Λαμβάνοντας υπόψιν την ηλικία και τις ανάγκες των παιδιών είχαν τεθεί και κάποιοι επιμέρους στόχοι στο ξεκίνημα του προγράμματος , οι οποίοι καλλιεργήθηκαν επίσης. Τα παιδιά ανέπτυξαν τη συνεργασία μεταξύ τους, υπευθυνότητα, αυτονομία, αυτοαντίληψη και γενικά στάσεις και συμπεριφορές που συμβάλλουν στην ομαλή κοινωνικοποίηση τους.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ
ΔΕΠΠΣ (2002).
Δημιουργικές διαθεματικές δραστηριότητες, Βούλα Ηλιάσκου, Καίτη Καλαμάτσου- Ζερβουδάκη, Ήβα Καρπουζοπούλου.
Παραμύθια της Ίμβρου, Λαϊκά παραμύθια, Εκδόσεις Ακρίτας.
Τόλκα Ματούλα(2007)“Η κυρία ανακύκλωση και οι φίλοι της “, Εκδόσεις Λιβάνης.
Βαρβαρούση Λήδα “ Μια αράχνη μόνη... ψάχνει”, Εκδόσεις Παπαδόπουλος.
