Να το πάρει το νερό...;;

Όπου υπάρχει νερό, υπάρχει ζωή.... και όπου υπάρχει ζωή, υπάρχει νερό

Μαρία Μοσχόβη, Γαλάτεια Βεληβασάκη

20ο Ιδιωτικό Νηπιαγωγείο «Το Μικρό Εργαστήρι»

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το σχέδιο εργασίας/ project«Νερό» που έλαβε χώρα στο σχολείο μας το σχολικό έτος 2014- 2015 στηρίχτηκε στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα «Water Ecoculture», όπου δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στις μορφές ζωής νερού, καθώς και στην ανθρώπινη δραστηριότητα γύρω από τις πηγές νερού. Τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να οργανώσουν τρεις εξόδους για να επισκεπτούν μέρη που υπήρχε νερό, ώστε να κάνουν παρατηρήσεις και συλλογή δεδομένων. Ως αποτέλεσμα του συγκεκριμένου προγράμματος ήταν η ανάπτυξη ενδιαφέροντος από τη μεριά των παιδιών και για άλλους τομείς που σχετίζονται με το νερό, παραδείγματος χάριν,οι αισθήσεις, οι ιδιότητες του μέσα από πειράματα, η υπερκατανάλωση του νερού, κλπ.  Εντούτοις, οργανώθηκαν επιμέρους βιωματικές δραστηριότητες στο χώρο του σχολείου για την καλύτερη κατανόηση και αφομοίωση από την πλευρά των παιδιών.

ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ

Νερό, υγρότοπος, λίμνη, ποτάμι, πηγές, ζώα, χρησιμότητα, φυτά, σπήλαιο, μυθολογία, θεραπευτικές ιδιότητες, υπερκατανάλωση, μόλυνση.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το νερό υπάρχει παντού. Δεν έχει χρώμα, δεν έχει γεύση, δεν έχει μυρωδιά, αλλά παρόλα αυτά όπου υπάρχει, υπάρχει ζωή. Υπάρχει και στον πλανήτη Γη, γι’ αυτό και ονομάζεται και Γαλάζιος πλανήτης. Είναι αλμυρό στις θάλασσες και γλυκό όταν βρίσκεται στα ποτάμια, στις λίμνες και στις πηγές. Το νερό αποτελεί μία ιδιαίτερη θεματική ενότητα, όπου τα παιδιά μπορούν να ερευνήσουν, να μελετήσουν και να πειραματιστούν,  ανακαλύπτοντας τη σημασία της χρησιμότητάς και προσφοράς του σε όλους τους τομείς. Ως απόρροια των παραπάνω ήταν η επιλογή και συμμετοχή του σχολείου μας στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα της OMEP “WaterEcoculture”, το οποίο δίνει τη δυνατότητα σε ομάδες παιδιών προσχολικής ηλικίας να συμμετάσχουν σε επιτόπια έρευνα για την ανάπτυξη μίας θεματικής ενότητας με θέμα το «Νερό», εφαρμόζοντας τις αρχές διερευνητικής μάθησης.

ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ

Σκοπός του προγράμματος είναι η οικοδόμηση της ευαισθητοποίησης των παιδιών του σχολείου μας σχετικά με τη σημασία του νερού για τον πλανήτη και τον τρόπο με τον οποίο το νερό συνδέεται με ορισμένα χαρακτηριστικά του ανθρώπινου πολιτισμού.

Επιμέρους στόχοι:

• Να γνωρίσουν τις βασικές ιδιότητες του νερού και να πειραματιστούν με αυτές.
• Να κατανοήσουν τα παιδιά τη σημασία ύπαρξης του νερού στον πλανήτη μας.
• Να έρθουν σε επαφή με υγρότοπους γνωρίζοντας τις διάφορες μορφές ζωής σε αυτούς.
• Να γνωρίσουν τις διαδρομές του νερού, (υπόγειες και υπέργειες, φυσικές και τεχνητές) και τη συμβολή του ανθρώπου σε αυτές.
• Να απολαύσουν την αφήγηση γνωστών και άγνωστων μύθων σχετικά με το νερό (πχ. Αφροδίτη).
• Να πληροφορηθούν για τις θεραπευτικές ιδιότητες του νερού.
• Να προβληματιστούν για τις αρνητικές συνέπειες της κακής διαχείρισης του νερού στη φύση και τον πολιτισμό.
• Να ευαισθητοποιηθούν  και να αναζητήσουν λύσεις για την προστασία του νερού.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΡΑΣΗΣ

Αρχικά, έγινε ανάγνωση του μύθου της Αθηνάς και του Ποσειδώνα, όπου τα παιδιά διαπίστωσαν το λόγο της νίκης της Αθηνάς εναντίον του Ποσειδώνα, υποθέτοντας ότι αν το νερό ήταν γλυκό θα είχε νικήσει ο Ποσειδώνας. Και η αφορμή δόθηκε... Τα παιδιά ανακάλεσαν στη μνήμη τους όσα γνωρίζαν για το νερό. Ακολούθησαν δύο είδη εξακτίνωσης, 1. Τι γνωρίζουμε για το νερό, και 2. Τι θα θέλαμε να μάθουμε. Στη συνέχεια, τα παιδιά χωρίστηκαν σε 6 ομάδες των 5-7 ατόμων για την καλύτερη και αποδοτικότερη αναζήτηση πληροφοριών. Ξεκινήσαμετις παρουσιάσεις, όπου η πρώτη ομάδα μας πληροφόρησε σχετικά με το πώς δημιουργήθηκε το νερό, από πού το παίρνουμε και γιατί έχει αλάτι η θάλασσα. Έπειτα, από την δεύτερη ομάδα μάθαμεπώς ζουν οι άνθρωποι στην έρημο και τι θα γινόταν αν δεν είχαμε νερό.  Με αυτόν τον τρόπο λύνονται πολλές από τις απορίες μας. Συνεχίσαμε με την παρουσιάσητης επόμενης ομάδας και μάθαμε για τα φυτά και τα ζώα που ζούνε μέσα στο νερό, αλλά και κοντά σε λίμνες ή ποτάμια και πώς καταφέρνουν να αναπνέουν μέσα στο νερό. Έπειτα, ακολούθησε η ομάδα που μας μίλησε για τα πώς ζουν τα φυτά της θάλασσας και τι λουλούδια υπάρχουν στις λίμνες και τα ποτάμια. «Γιατί το νερό κάνει μπουρμπουλήθρες και πως δημιουργούνται οι ρουφήχτρες» ήταν μία πολύ καλή ερώτηση για αναζήτηση πληροφοριών, η οποία απαντήθηκε με πειράματα που πραγματοποίησαν τα παιδιά επαρκώς. Τέλος, η τελευταία ομάδα μας έλυσε την απορία στο ερώτημα «πως υπάρχει νερό κάτω από το χώμα και πως η άμμος απορροφάει το νερό».

Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

• Τέχνες:

• Θεατρικό παιχνίδι: Ξεκινήσαμε ένα μαγικό ταξίδι στο νερό της θάλασσας, όπου ο ήλιος γινόταν όλο και πιο δυνατός και μας μεταμόρφωσε σε σταγόνες που εξατμίστηκαν, γίναμε σύννεφα,  υδρατμοί που συμπυκνώθηκαν, ώσπου τα σύννεφα ενώθηκαν μεταξύ τους και έριξαν βροχή. Και τελικά καταλήξαμε πάλι στη θάλασσα, στα ποτάμια και στις λίμνες. Και το ταξίδι του νερού συνεχίζεται…
• Μουσικοκινητικό παιχνίδι: Η μουσική ξεκίνησε και εμείς ακολουθώντας μία συγκεκριμένη διαδρομή και ξεπερνώντας διάφορα εμπόδια αναζητήσαμε μόνο το «Νν» ανάμεσα σε πολλά γράμματα. Νικητής ήταν εκείνος που θα μάζευε τα περισσότερα.

• Μαθηματικά:

• Χρονική σειρά:  Βάλαμε σε χρονική σειρά τις εικόνες γράφοντας το σωστό αριθμό για να δείξουμε το «κύκλο του νερού».
• Άλγεβρα: Ελέγξαμε τη χωρητικότητα των ποτηριών. Έπειτα, συγκρίναμε  την ποσότητα νερού που βάλαμε στα ποτήρια, χρησιμοποιώντας τα σύμβολα ισότητας και ανισότητας (>,<, =).

• Γλώσσα:

• Φωνημική Επίγνωση/ Γράμμα Νν: Σκορπίσαμε τα γράμματα της λέξης «νερό» και προσπαθήσαμε να τη συνθέσουμε από την αρχή. Βρήκαμε λέξεις που αρχίζουν από «Νν» και το εντοπίσαμε στα ονόματά και τα επίθετά μας. Το αναζητήσαμε στον πίνακα με τα γράμματα, αλλά και στους τίτλους των βιβλίων. Τέλος, αφού μετρήσαμε από πόσες γραμμές σχηματίζεται και αν είναι κάθετες ή καμπύλες,  το φτιάξαμε στον αέρα με τα μαγικά μας πινέλα
• Φωνημική Επίγνωση/ Γράμμα Λλ: Αναγνωρίσαμε την πρώτη φωνούλα της λέξης «λίμνη» και αναζητήσαμε άλλες λέξεις που αρχίζουν από το ίδιο γράμμα. Είπαμε δυνατά όσα από τα ονόματά μας έχουν «Λλ», τονίζοντας το. Το σχηματίσαμε στον αέρα με τα μαγικά μας πινέλα και ψάξαμε να βρούμε σε ποιους τίτλους βιβλίων υπάρχει. Περπατήσαμε πάνω στο Λλ, έχοντας το σχηματίσει με χαρτοταινία στο πάτωμα και το σχηματήσαμε με με το σώμα μας σε ζευγάρια.
• Ποίημα: Ακούσαμε το ποίημα «Το ποταμάκι» του Ζαχαρία Παπαντωνίου μελοποιημένο από το Γ. Ζουγανέλη και παρατηρήσαμε πως παρουσιάζεται ο κύκλος του νερού. Στη συνέχεια, τα παιδιά ανέλαβαντο ρόλο του ποταμού και απάντησαν στις ερωτήσεις του ποιήματος άλλοτε κανονικά και άλλοτε τραγουδιστά.
• Φωνημική Επίγνωση/ Πολυτροπικό κείμενο: Αντιστοιχίσαμε εικόνες του ποιήματος με λέξεις (πχ. ποταμάκι, βουνό, κλπ) και στη συνέχεια βρήκαμε άλλες λέξεις από το γράμμα που αρχίζει η κάθε λέξη.

• Φυσικές Επιστήμες:

• Μετρήσεις: Γεμίσαμε μία κανάτα με νερό και πήραμε ποτήρια πλαστικά δύο διαφορετικού μεγέθους. Αρχικά,κάναμε υποθέσεις για το πόσα μεγάλα ποτήρια θα χρειαστούμε για να αδειάσουμε το νερό της κανάτας και στη συνέχεια το ίδιο κάναμε και για τα μικρά. Τέλος, συγκρίναμε ποια ποτήρια ήταν περισσότερα και ποια λιγότερα και συζητήσαμε γιατί συνέβη αυτό.
• Πειράματα: Για την καλύτερη κατανόηση του κύκλου του νερού πραγματοποιήσαμε πειράματα σχετικά με την πήξη και την τήξη.

• Φυσική Αγωγή

• Κινητικό παιχνίδι/ παιχνίδι ισορροπίας: «Κάποτε οι κάτοικοι μίας λίμνης ξεκίνησαν για μία βόλτα στο δάσος. Όταν άρχισε να βραδιάζει, θέλησαν να επιστρέψουν πάλι στη λίμνη, αλλά δεν ήξεραν το δρόμο...» Τα παιδιά κλήθηκαν να βοηθήσουν τους κατοίκους να επιστρέψουν στη λίμνη ασφαλείς, μαζεύοντας καρτελίτσες με το γράμμα «λ».
• Κινητικό παιχνίδι: Βγήκαμε στην αυλή και παίξαμε σκυταλοδρομίες με το νερό.

ΝΕΡΟ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

• Διαβάσαμε για τις Σειρήνες, κάποια από τα αρχαία μυθικά τέρατα, και παρατηρήσαμε με τι έμοιαζαν, που ζούσαν, τι ήταν αυτό που τις έκανε ιδιαίτερες, κλπ. Επιπλέον, συζητήσαμε για την ιδέα που είχε ο Οδυσσέας για να γλιτώσουν από αυτές. Αναγνωρίσαμε το γράμμα από το οποίο ξεκινάει η λέξη «σειρήνες» και αναζητήσαμε και άλλες λέξεις. Μιλήσαμε για τα 3 Σσς που υπάρχουν και τα σχηματίσαμε στον αέρα. Τέλος, δύο παιδιά σηκώνονταν κάθε φορά και αναζητούσαν τα 3 Σσς ανάμεσα σε άλλα γράμματα.
• Διαβάσαμετο μύθο της Αφροδίτης και συζητήσαμε για τη γέννησή της από τον αφρό της θάλασσας. Επεξεργαστήκαμε τον πίνακα του S. Botticelli με τίτλο «Η γέννηση της Αφροδίτης» και δημιουργήσαμε τους δικούς μας πίνακες με διάφορες τεχνικές.
• Διαβάσαμε δύο αρχαίους μύθους που περιέχονται στο βιβλίο «Ο κήπος των μεταμορφώσεων». Οι μύθοι αυτοί σχετίζονται με τις καλαμιές που φυτρώνουν κοντά σε ποτάμια. Αφού διαβάσαμε και τους δύο μύθους, κάναμε σύγκριση των περιεχομένων τους. Στη συνέχεια, συλλαβίσαμε τη λέξη «καλάμι» και προσπαθήσαμε να εντοπίσουμε τα γράμματα από τα οποία αποτελείται και τα γράψαμε σε ένα χαρτί. Τέλος,διαβάσαμε την κάθε συλλαβή χωριστά.
• Με αφορμή το μύθο «Η Ηχώ και ο Νάρκισσος», επεξεργαστήκαμε την έννοια «καθρεφτισμός», όπου τα παιδιά χωρίστηκαν σε ζευγάρια και το ένα «γινόταν» το νερό της λίμνης και το άλλο «καθρεφτιζόταν». Έπειτα, παρατηρήσαμε πίνακες ζωγραφικής που σχετίζονται με το καθρεφτισμό και προσπαθήσαμε να καταλάβουμε ποια είναι η εικόνα και ποιο το είδωλό της, που καθρεφτίζεται στο νερό. Τέλος, τα παιδιά δημιούργησαν ένα τοπίο, το οποίο αντικατοπτρίζεται στο νερό μίας λίμνης.
• Θεατρικό παιχνίδι: «Κάποτε ένας άνθρωπος στάθηκε μπροστά σε έναν καθρέφτη, αλλά δεν ήξερε τι σημαίνει καθρέφτης.. Τότε όμως άρχισε να παίρνει διάφορες εκφράσεις και ένιωθε σαν κάποιος να τον κοροϊδεύει… Στη συνέχεια πήγε μία βόλτα στη λίμνη... Εκεί συνέβη κάτι παρόμοιο με τον καθρέφτη. Στην αρχή παραξενεύτηκε αλλά μετά κατάλαβε ότι δεν ήταν κάτι άλλο, παρά το είδωλό του. Όποτετο ακουμπούσε, αυτό χαλούσε…»
• Διαβάσαμε το παραμύθι «Ο Λυκούργος και η μαγική σπηλιά» της Μ. Μαγουλά, όπου ακούγοντας ο μικρός Λυκούργος έναν παράξενο θρύλο που λέει ότι:ΟΠΟΙΟΣ ΕΠΙΣΚΕΦΤΗΚΕ ΤΗΝ ΜΑΓΙΚΗ ΣΠΗΛΙΑ ΔΕΝ ΞΑΝΑΓΥΡΙΣΕ, θέλησε να εξερευνήσει αυτή την σπηλιά για να ανακαλύψει ότι τελικά δεν ισχύει ο θρύλος αυτός… Στη συνέχεια, συζητήσαμε για τα στοιχεία που συνάντησε ο Λυκούργος μέσα στη σπηλιά, καταρράκτης, νυχτερίδα, λίμνη, σταλακτίτες, σταλαγμίτες, και τα οποία είχαν κάτι να του πουν. Ύστερα από συζήτηση, καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι όπου υπάρχει σπήλαιο, υπάρχει και νερό και ότι το νερό «σκάβει» τις πέτρες και δημιουργεί σπηλιές.
• Θεραπευτικές ιδιότητες του νερού: Μας επισκέφτηκε στο χώρο του σχολείου ο μπαμπάς ενός παιδιού, ο οποίος μας παρουσίασε ένα βίντεο από τις ιαματικές θερμοπηγές της Λέσβου, οι οποίες είναι γνωστές από την αρχαιότητα για τις ευεργετικές τους ιδιότητες. Ακολούθησε σχετική συζήτηση.

ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ

• Ακοή: Έπειτα από μία σχετική χαλάρωση,  τα παιδιά κλήθηκαν ακούγοντας ήχους από ρυάκια, ποτάμια και καταρράκτες να κινηθούν ανάλογα, παράγοντας ήχους με διάφορα μέλη του σώματός τους. Πραγματοποίησαν ένα ταξίδι, περνώντας από διάφορα μέρη και ξεπερνώντας διάφορα εμπόδια έχοντας πάντα τη μορφή του νερού που κυλάει. Στο τέλος του ταξιδιού τους και αφού κατέληξαν στη θάλασσα, δημιούργησαν μία ιστορία με όλα αυτά που «συνάντησαν».
• Γεύση: Κατά την διάρκεια πειραμάτων, τα παιδιά είχαν τη δυνατότητα να δοκιμάσουν και να περιγράψουν τι γεύση έχει το νερό και στη συνέχεια να πειραματιστούν διαλύοντας σε αυτό αλάτι, λεμόνι και ζάχαρη και περιγράφοντας πάλι τι γεύση έχει ύστερα από τις συγκεκριμένες παρεμβάσεις.
• Αφή: Τα παιδιά ακούμπησαν με κλειστά μάτια χλιαρό και κρύο νερό καθώς και παγάκια και περιέγραψαν σε τι κατάσταση βρίσκεται το νερό. Επιπλέον, τα παιδιά βίωσαν διάφορες καταστάσεις ροής του νερού στο δέρμα τους, όπως σταγόνα, νερό με κανονική ροή, νερό με πίεση και προσπάθησαν να τις διαχωρίσουν.

ΝΕΡΟ, ΜΟΛΥΝΣΗ ΚΑΙ ΥΠΕΡΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

Αφού διαβάσαμε το βιβλίο «Το ποτάμι τρέχει να συναντήσει τη θάλασσα» της Μ. Λοϊζου, αναφερθήκαμε σε διάφορες μορφές μόλυνσης του νερού που έχουμε βιώσει εμείς οι ίδιοι, όπως μπουκάλια στη θάλασσα. Έπειτα, συζητήσαμε που χρησιμοποιούμε το νερό και που το συναντάμε. Κάναμε προτάσεις για το πώς μπορούμε να εξοικονομήσουμε νερό. Τέλος, μία μπάλα πέρασε από χέρι σε χέρι και ο καθένας μας είπε την άποψη του σχετικά με το τι θα συνέβαινε αν δεν υπήρχε νερό. Παρακολουθήσαμε ένα animation που σχετίζεται με την υπερκατανάλωση και ένα ντοκιμαντέρ με κάποια μέρη της γης που υπάρχει μεγάλη ξηρασία και έλλειψη νερού και πως οι άνθρωποι καταφέρνουν να το αντλήσουν από τις διάφορες πηγές.

Τέλος, φτιάξαμε ένα σύνθημα για να σταματήσει η υπερκατανάλωση του νερού: ΣΤΑΜΑΤΗΣΤΕ ΝΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΝΕΤΕ ΤΟ ΝΕΡΟ ΓΙΑΤΙ Η ΓΗ ΘΑ ΓΙΝΕΙ ΓΚΡΙ ΚΑΙ Η ΖΩΗ ΘΑ ΕΞΑΦΑΝΙΣΤΕΙ, και αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε μια αφίσα γράφοντας το σύνθημά μας και ζωγραφίζοντας, με σκοπό την ευαισθητοποίηση του ευρύτερου περιβάλλοντός μας. Τα παιδιά πρότειναν η αφίσα να δημοσιευθεί στην εφημερίδα για να το δουν οι γονείς τους και να φτιάξουμε και ένα βίντεο για να προβληθεί με κάποιο τρόπο στους υπολογιστές μέσω διαδικτύου (πχ. youtube).

ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ

Επισκεφτήκαμε τον Αλμυρό ποταμό σε διάφορα σημεία του (στο φράγμα, στο δέλτα, και στην εκβολή). Ως απίθανοι εξερευνητέςχρησιμοποιήσαμε μεγεθυντικούς φακούς, παρατηρήσαμε και εξετάσαμε.Πήραμε δείγματα από φύκια, καλάμια, πέτρες, κλπ. Εντοπίσαμε τους ζωντανούς οργανισμούς, όπως είναι οι πάπιες, οι νεροχελώνες, κ. ά. Συζητήσαμε για την επίσκεψή μας στον Αλμυρό ποταμό. Τι ήταν αυτό που μας τράβηξε την προσοχή, αν ανταπεξήλθε στις προσδοκίες μας και τι μάθαμε; Δώσαμε απαντήσεις στις ερωτήσεις- απορίες που είχαμε πριν την επίσκεψη. Τέλος, κάναμε ένα είδος αξιολόγησης όπου τα ίδια τα παιδιά απαντήσανε σε ερωτήσεις του τύπου: για ποιο λόγο κάναμε αυτήν την διερεύνηση, τι θέλαμε να μάθουμε και τι τελικά μάθαμε; Ζωγραφίσαμε την επίσκεψή μας ή κάτι που μας έκανε περισσότερο εντύπωση.

Πραγματοποιήσαμε επίσκεψη στο ΚΠΕ Ανωγείων, όπου παρακολουθήσαμε το πρόγραμμα «Α μπε μπα μπλομ... που τρέχει το νερό;» και παρατηρήσαμε γεωλογικά φαινόμενα εξαιτίας της διάβρωσης του πετρώματος από το νερό, καταβόθρες, δολίνες, πόλγες, φαράγγια. Επισκεφτήκαμε πηγές του Ψηλορείτη, ομβροδεξαμενές και τον ταμιευτήρα της περιοχής. Κάναμε χημική ανάλυση νερού των πηγών, παρατηρήσαμε τον υδροβιότοπο της λιμνοδεξαμενής. Βρεθήκαμε στο χώρο του σπηλαίου «Σφενδόνη», και ξεναγηθήκαμε στη βιοκοινωνία των σπηλαίων, στους μύθους και τους θρύλους τους. Κατά την επιστροφή μας, ζητήσαμε από τα παιδιά να χαρτογραφήσουν την διαδρομή που ακολουθήσαμε καθώς και τα σημεία που σταματήσαμε για να εξερευνήσουμε.

Λάβαμε μέρος στο πρόγραμμα της WWF «Προστασία των νησιωτικών υγρότοπων της Ελλάδας», κατά το οποίο επισκεφτήκαμε τον Αποσελέμη ποταμό και συμμετείχαμε σε δράσεις που πραγματοποίησε η υπεύθυνη της WWF στην Κρήτη.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ως απόρροια των παραπάνω, αποφασίσαμε και καταλήξαμε η γιορτή λήξης του Σχολικού έτους 2014- 15 να έχει θέμα «Το νερό» και να περιλαμβάνει στοιχεία που επεξεργαστήκαμε καθ’ όλη τη διάρκεια του προγράμματος και τράβηξαν περισσότερο το ενδιαφέρον των παιδιών.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε την Έρη Αποστολάκη, μαμά του σχολείου μας, για την βοήθειά της όσον αφορά τη δημιουργία του βίντεο σχετικά με την υπερκατανάλωση του νερού, τον Μανόλη Κερούλη, μπαμπάς του σχολείου μας, για την παρουσίαση του βίντεο με τις ιαματικές θερμοπηγές, καθώς και τον Κώστα Φωτεινάκη που μοιράστηκε μαζί μας τις γνώσεις του για τα σπήλαια. Τέλος, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τον κ. Δημητρίου για την δημοσίευση της αφίσας στην εφημερίδα Νέα Κρήτη.