Και τα ζωάκια... έχουν ψυχή;

Πρόγραμμα ευαισθητοποίησης στα αδέσποτα ζώα

Σοφία Νικολιδάκη, Ph.D, Ιωάννα Συρράκου, MSc

(ΠΕ60 ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ - sofia.nikolidaki@hotmail.com , ΠΕ60 ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ -  )

Νηπιαγωγείο Ευρωπαϊκής Παιδείας

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το πρόγραμμα με τίτλο «Και τα ζωάκια… έχουν ψυχή» αποτελεί μια προσπάθεια ευαισθητοποίησης των παιδιών προς τα αδέσποτα ζώα. Περιγράφονται αναλυτικά οι στόχοι, η μεθοδολογία και η πορεία του προγράμματος. Οι δράσεις του προγράμματος περιστρέφονται γύρω από τρεις  κεντρικούς άξονες- ερωτήματα: α) τι θέλουμε να μάθουμε για τα αδέσποτα ζώα, β) από πού θα αντλήσουμε πληροφορίες και γ) τι δράσεις θα οργανώσουμε  για τα αδέσποτα ζώα. Ενδεικτικά ζητήματα που απασχόλησαν τα παιδιά αφορούν στην αναγνώριση των αναγκών των ζώων, στο σεβασμό των δικαιωμάτων τους, στις προτάσεις φροντίδας για καλύτερη ποιότητα ζωής των ζώων και στη δημιουργία στάσεων ευθύνης και ενσυναίσθησης απέναντι στα ζώα μέσα από μια σειρά βιωματικών δραστηριοτήτων.

Kαι τα ζωάκια έχουν ψυχή; (Ελληνόφωνο Νηπιαγωγείο Ευρωπαϊκής Παιδείας Ηρακλείου) from sofianikolidaki

ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ  

Αδέσποτα ζώα, φροντίδα ζώων, δικαιώματα ζώων, στάσεις απέναντι στα ζώα, φιλοσοφία με παιδιά, ανάπτυξη της κριτικής και δημιουργικής σκέψης των παιδιών, φροντίδα των ζώων σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες

1.  ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το θέμα των αδέσποτων ζώων είναι πολύ ευαίσθητο. Για την εξάλειψη του φαινομένου αυτού απαιτείται ευαισθητοποίηση των παιδιών από μικρή κιόλας ηλικία. Τα παιδιά καλούνται να αναπτύξουν μια στάση ευθύνης, συμπόνιας και αλληλεγγύης προς τα αδέσποτα ζώα και να διαμορφώσουν στάση ευαισθητοποιημένου πολίτη σε περιβαλλοντικά θέματα.

2. ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ

Οι κύριοι σκοποί που επιδιώκονται μέσα από την υλοποίηση του προγράμματος στην τάξη είναι  να μπορούν τα παιδιά να:

• εντοπίσουν το πρόβλημα της ύπαρξης των αδέσποτων ζώων και να αναζητήσουν τρόπους επίλυσής του,
• εκφραστούν μέσα από το διάλογο και να αναπτύξουν την κριτική και δημιουργική τους σκέψη στην αντιμετώπιση ηθικών - περιβαλλοντικών διλημμάτων που αφορούν στη συμπεριφορά μας με τα ζώα,
• αναπτύξουν μια υγιή στάση συνύπαρξης με άλλους ζωντανούς οργανισμούς στο περιβάλλον τους,
• αποκτήσουν περιβαλλοντική συνείδηση, ευθύνη και ένα αίσθημα αλληλεγγύης και βοήθειας υπέρ των ζώων,
• εκφραστούν μέσα από ποικίλες μορφές τέχνης (π.χ. αναπαράσταση των δικαιωμάτων των ζώων μέσα από τις εικαστικές τέχνες και τη δραματοποίηση),
• χρησιμοποιούν τις νέες τεχνολογίες (π.χ. χρήση φωτογραφικής μηχανής και υπολογιστή για την εύρεση πληροφοριών σχετικά με τα  ζώα),
•  αναπτύξουν πνεύμα συνεργασίας και δεξιότητες για ατομική και ομαδική εργασία,
• έρθουν σε επαφή με λογοτεχνικά κείμενα που αφορούν ζώα και ηθικά διλήμματα (π.χ. μύθοι του Αισώπου) προσαρμοσμένα στην τοπική κοινωνία τους.

Πιο συγκεκριμένα οι επιμέρους στόχοι αφορούν :

• στη γνωριμία των παιδιών με τα ζώα του οικείου περιβάλλοντός τους (αδέσποτα και μη)
• στην επιλογή συγκεκριμένων και υγιών συμπεριφορών  προς τα ζώα
• στην ευαισθητοποίηση στο θέμα των αδέσποτων ζώων
• στην αναγνώριση των δικαιωμάτων των ζώων
• στη σωστή υγιεινή και υγεία ζώων και ανθρώπων (π.χ. μάζεμα των απορριμμάτων των ζώων/ εμβολιασμός/ αποφυγή μολυσματικών ασθενειών)
• στην ανάπτυξη θεμάτων περιβαλλοντικής ηθικής σχετικά με τα ζώα (στείρωση των ζώων/ εκμετάλλευση/ καλλιστεία ζώων/ ζώα στο τσίρκο και στο ζωολογικό κήπο/ γούνες/ παιχνίδια με τα ζώα )

3. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Οι κύριες μέθοδοι που υιοθετήθηκαν για τη διεξαγωγή του προγράμματος συνοψίζονται παρακάτω:

• Βιωματική  μέθοδος (learning by doing): Δόθηκε έμφαση στην άμεση επαφή των παιδιών με τα ζώα και στην άντληση πληροφοριών σχετικά με τα ζώα από άτομα που γνωρίζουν γι αυτά όπως π.χ. ο κτηνίατρος. Τα παιδιά καλούνται να βρουν τρόπους δράσης για την βελτίωση της ποιότητας ζωής των ζώων μέσα από δραστηριότητες που οργανώνουν τα ίδια τα παιδιά με την υποβοήθηση των εκπαιδευτικών (Dewey, 1990).
• Ερευνητική μέθοδος: Η μέθοδος αυτή  προσαρμοσμένη στο πρόγραμμά μας συνίσταται στο να μπορέσουν τα νήπια να επισημάνουν το πρόβλημα των αδέσποτων ζώων, να διατυπώσουν υποθέσεις, να θέσουν ερωτήματα σχετικά με τα αδέσποτα ζώα, να συλλέξουν πληροφορίες και δεδομένα σχετικά με το πώς πρέπει να συμπεριφέρονται στα αδέσποτα ζώα, να επεξεργαστούν τις πληροφορίες που λαμβάνουν, να εξάγουν συμπεράσματα, να τα αξιολογούν και να προχωρούν σε περαιτέρω επίλυση θεμάτων που προκύπτουν (Dewey,1990).
• Διαλογική μέθοδος: Τα παιδιά αποτελούν μια κοινότητα μικρών ερευνητών (community of inquiry) μέσα στην οποία θέτουν ερωτήματα και συζητούν με ανάπτυξη επιχειρημάτων θέματα που αφορούν τα αδέσποτα ζώα και οξύνουν την κριτική και δημιουργική σκέψη των παιδιών (Cam, 1995).
• Συνεργατική μέθοδος: Τα παιδιά ενθαρρύνονται να δουλεύουν σε μικρότερες ή μεγαλύτερες ομάδες, να καταμερίζουν τις εργασίες τους ανάλογα με τις δυνατότητες τους και να παρουσιάζουν την εργασία τους στην ολομέλεια. Ενθαρρύνονται οι δράσεις με τα παιδιά εντός και εκτός του σχολείου (outdoor activities).  
• Μαθητοκεντρική μέθοδος: Το πρόγραμμα τροποποιείται ανάλογα με τα ενδιαφέροντα των παιδιών και τις πρωτοβουλίες που εκείνα αναπτύσσουν.

Ο ρόλος των εκπαιδευτικών είναι κυρίως επικουρικός και διευκολυντικός. Οι εκπαιδευτικοί είναι αυτοί που παρέχουν στα παιδιά τα υλικά για να εργαστούν, ανοίγουν χώρο συζήτησης, διατύπωσης ερωτημάτων και προβληματισμών, καταγράφουν τα πλάνα δράσης των μαθητών και δημιουργούν μια ενθουσιώδη ατμόσφαιρα ώστε τα παιδιά να μπορούν να δουλέψουν. Επίσης, οι εκπαιδευτικοί ήταν υπεύθυνοι για τις συνεργασίες: α) με τον κτηνίατρο για να μας μιλήσει για θέματα σχετικά με τα αδέσποτα ζώα, β) με μέλη και φορείς από ζωοφιλικές οργανώσεις του Ηρακλείου, οι οποίοι μας προμήθευσαν με σχετικό ενημερωτικό υλικό και βέβαια γ) με τους γονείς των παιδιών .

4. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΡΑΣΕΩΝ

4.1 ΑΦΟΡΜΗΣΗ

Το πρόγραμμα ξεκίνησε από μια παρατήρηση «κακοποίησης» ενός γατιού που βρέθηκε στην αυλή του σχολείου. Κάποια παιδιά άρχισαν να το κλωτσάνε και να το πειράζουν ενώ κάποια άλλα διαμαρτυρήθηκαν γι αυτή τη συμπεριφορά. Ακολούθησε συζήτηση στην τάξη για τη συμπεριφορά που πρέπει να έχουμε απέναντι στα ζώα και προτάθηκε να ασχοληθούμε περισσότερο με το θέμα των αδέσποτων ζώων. Συστάθηκε από τα παιδιά πλάνο εργασιών βάσει 3 αξόνων: α) τι θα θέλαμε να μάθουμε για τα αδέσποτα ζώα, β) από πού μπορούμε να αντλήσουμε πληροφορίες και γ) τι επεμβάσεις μπορούμε να κάνουμε εμείς για να κάνουμε τη ζωή των ζώων ευκολότερη και καλύτερη.

Στον παρακάτω πίνακα περιγράφονται οι δράσεις μας με βάση τα ενδιαφέροντα των παιδιών:

Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς για τα αδέσποτα ζώα;	Τι θέλουμε να μάθουμε για τα αδέσποτα ζώα;	Από πού θα πάρουμε πληροφορίες;
Να φτιάξουμε μια διαφήμιση για τα ζώα (Στέλλα, Άννα)	Πώς ζουν τα αδέσποτα; (Πολλά παιδιά)	Έχω ένα βιβλίο που λέει μέσα για τους κινδύνους των ζώων (Άννα)
Να γράψουμε ένα τραγούδι για τα αδέσποτα ζώα (Γιώργος)	Από τι κινδυνεύουν; (Αριστείδης)	Από το Internet (Ορφέας)
Να φτιάξουμε σπίτια για τα αδέσποτα ζώα (Γεωργία)	Ποιοι βοηθάνε τα ζώα; (Φώτης)	Από τα βίντεο (Γιώργος)
Να υιοθετήσουμε ζώα στο σπίτι μας και στο σχολείο (Μιχάλης)	Πώς εμείς τα παιδιά μπορούμε να βοηθήσουμε τα ζώα; (Ορφέας, Αλίσια, Μαρία)	Από ειδήσεις και εφημερίδες (Αριστείδης, Άννα)
Να φτιάξουμε ταμπέλες και βιβλιαράκια για το πώς να φροντίζουν οι άνθρωποι τα ζώα (Άννα)	Υπάρχουν κανόνες υγιεινής που πρέπει να προσέχουμε; (κ. Σοφία)	Να τα δούμε με τα ίδια μας τα μάτια (Ορφέας)
Να γράψουμε ένα παραμύθι για τα ζώα (Στέλλα, Αγνή)	Στην Ιταλία δεν έχω δει αδέσποτα ζώα. Υπάρχουν αδέσποτα ζώα σε άλλες χώρες; (Φοίβος)	Από την τηλεόραση   (Φοίβος)
Να απαγορεύουμε τα όπλα που σκοτώνουν τα ζώα (Φώτης)		Έχω πάει σε ένα χώρο που προσέχουν τα αδέσποτα ζώα (Άννα)

4.2 ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Έχοντας ήδη μιλήσει για τα κατοικίδια ζώα και τα ζώα του αγροκτήματος υπήρχε μια καλή βάση για να ξεκινήσουμε τη συζήτηση για τα αδέσποτα ζώα. Καταρχήν χρειάστηκε να σκεφτούμε μαζί με τα παιδιά και να θέσουμε τα κριτήρια για το πότε ένα ζώο είναι αδέσποτο. Τούτο προέκυψε όταν ένα παιδί ρώτησε αν υπάρχουν αδέσποτοι καρχαρίες!

Στη συνέχεια ζητήσαμε από τα παιδιά να παρατηρούν στις βόλτες που κάνουν στην πόλη αν υπάρχουν ζώα μόνα και αδέσποτα και να καταγράφουν τα συμπεράσματά τους σε κόλλες ή μπλοκ παρατήρησης. Προτείναμε επίσης να βρουν φωτογραφίες, λεζάντες και υλικό για τα αδέσποτα ζώα. Στην προσπάθεια αυτή βοήθησαν και οι γονείς. Τις επόμενες μέρες άρχισε να συσσωρεύεται υλικό για τα αδέσποτα ζώα το οποίο τα παιδιά μπορούσαν να παρατηρήσουν και να συζητήσουν ιδιαίτερα κατά την ώρα των ελεύθερων δραστηριοτήτων.

4.3 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΒΙΩΜΑΤΟΣ

Εφόσον εξασφαλίσαμε ότι τα παιδιά δεν πάσχουν από κάποια αλλεργία σχετική με ζώα, τα παιδιά ήταν ελεύθερα να φέρουν τα κατοικίδιά τους. Την τάξη μας επισκέφτηκαν δυο καναρίνια, ένας παπαγάλος, μια χελώνα και ένα σκυλάκι για λίγη ώρα. Τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να έρθουν σε άμεση επαφή με το κάθε ζώο, να το παρατηρήσουν, να το ταΐσουν, να παίξουν μαζί του, να βρουν και να καταγράψουν σχετικές πληροφορίες γι αυτό στα βιβλία, στις εγκυκλοπαίδειες και στο διαδίκτυο. Πολλές φορές τα παιδιά θέλησαν να κάνουν «δώρα» στα ζωάκια που μας επισκέφτηκαν όπως π.χ. διακόσμηση του κλουβιού ενός καναρινιού με μια γιρλάντα, ζωγραφιές για να τις βλέπουν τα πουλιά και να εμπνέονται στο τραγούδι τους κ.λ.π.

Εικόνα 1-4.  Αντιδράσεις των παιδιών απέναντι σε ζώα στην τάξη μας

Η επίσκεψη του κτηνίατρου στην τάξη έδωσε πολλά ερεθίσματα στα παιδιά και τα ευαισθητοποίησε σε κανόνες υγιεινής που πρέπει να ακολουθούνται. Η συμμετοχή των παιδιών μαζί με τους γονείς τους σε εκδηλώσεις για τα αδέσποτα ζώα στις 4 Απριλίου ήταν επίσης μια πηγή πληροφοριών για τους φορείς που νοιάζονται, βοηθούν και ενημερώνουν το κοινό σχετικά με τα αδέσποτα ζώα.

Η επίσκεψη στο κυνοκομείο του Ηρακλείου στάθηκε αδύνατη κατά του χειμερινούς μήνες λόγω των δυσκολιών πρόσβασης στο χώρο και του νεαρού της ηλικίας των παιδιών. Ωστόσο, προβλέπεται πριν το τέλος της σχολικής χρονιάς και σε εθελοντική βάση να επισκεφτούμε το κυνοκομείο μαζί με τα παιδιά και τους γονείς τους σε κάποια ώρα εκτός σχολικού ωραρίου.

     

           Εικόνα 5. Επίσκεψη του κτηνιάτρου         Εικόνα 6. Ημέρα των αδέσποτων ζώων  Πλατεία Αγίου Τίτου

4.4 ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ

Πολλές φορές τέθηκαν σημαντικά ερωτήματα στην τάξη μερικά εκ των οποίων είναι τα εξής:

• Τι είναι αδέσποτο;
• Τι κάνει ένα ζώο να είναι ευτυχισμένο;
• Τι κίνδυνοι διατρέχουν τα ζώα;
• Έχουν τα ζώα ψυχή;
• Έχουν τα ζώα δικαιώματα;
• Γιατί παρατάνε κάποιοι τα ζώα στους δρόμους;

Τα παιδιά συζήτησαν τα ερωτήματα αυτά μεταξύ τους παραθέτοντας επιχειρήματα και δίνοντας συχνά φιλοσοφικές προεκτάσεις, δημιουργώντας μια μικρή κοινότητα έρευνας (Nikolidaki, 2011). Σε πολλές περιπτώσεις  εικονογράφησαν τις ιδέες τους και έφτιαξαν: α) ένα εγχειρίδιο σχετικά με το τι κάνει ένα ζώο να είναι ευτυχισμένο, β) φυλλάδια με τους κινδύνους που διατρέχουν τα αδέσποτα ζώα, γ) ταμπέλες-πανό με τα δικαιώματα των ζώων. Στην ερώτηση μας τι θα λέγαμε σε εκείνους που αφήνουν τα ζώα στο δρόμο τα παιδιά έδωσαν κάποιες πολύ εύστοχες και καλύτερες εναλλακτικές προτάσεις όπως: «γιατί δεν τα πηγαίνουν σε καταφύγιο;», « Γιατί δεν τα δίνουν σε κάποιον που τα θέλει;»

4.5 ΑΦΗΝΟΝΤΑΣ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΝΑ ΑΝΑΛΑΒΟΥΝ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ

Το πρόγραμμα απέκτησε μεγαλύτερο ενδιαφέρον όταν αφήσαμε τα ίδια τα παιδιά να αναλάβουν πρωτοβουλίες σχετικά με το πώς θα ήθελαν να εξελιχθεί. Η ιδέα των εφευρέσεων για την βελτίωση της ζωής των ζώων προήλθε από τα παιδιά και τα απασχόλησε για πολλές μέρες με δημιουργικό τρόπο. Τα παιδιά ήταν ελεύθερα να χρησιμοποιήσουν ό,τι υλικά ήθελαν κατά την ώρα των ελεύθερων δραστηριοτήτων, προκειμένου να φτιάξουν τις εφευρέσεις τους. Έτσι προέκυψαν το κρεβάτι με ειδική θήκη φύλαξης του αγαπημένου παιχνιδιού των ζώων (εικόνα 7), το γυμναστήριο ζώων (εικόνα 8),  το κρεβάτι-τρομπολίνο για ζώα (εικόνες 9-10) και διάφορες ιδέες για σπίτια ζώων .

Εικόνες 7-10: Εφευρέσεις για τα αδέσποτα ζώα

Οι κάρτες ευαισθητοποίησης για υιοθεσία ζώων προέκυψαν επίσης από τα παιδιά, τα οποία συνέθεσαν δημιουργικά ιδέες από τα  δυο προγράμματα που έτρεχαν στο νηπιαγωγείο. Από τη μια ασχολήθηκαν με τα αδέσποτα ζώα από την άλλη με το ρόλο της γραφής και την κατασκευή βιβλίων και ιστοριών. Αποτέλεσμα των ιδεών που πήραν από τα δυο προγράμματα, ήταν η συγγραφή ιστοριών για τα αδέσποτα ζώα, η συγγραφή στίχων για τα αδέσποτα και η μελοποίηση τους από τα ίδια τα παιδιά.

Εικόνες 11-12: Κάρτες ευαισθητοποίησης για τα αδέσποτα ζώα

Μέσα στις πρωτοβουλίες- υλοποιημένες δράσεις των παιδιών συγκαταλέγονται:

• Οι κατασκευές διαφόρων σπιτιών για αδέσποτα ζώα ή νεογέννητα αδέσποτα ζώα βάσει… αρχιτεκτονικών σχεδίων των παιδιών!
• Η δημιουργία ταϊστρών και ποτίστρων που αφήσαμε σε διάφορα μέρη της αυλής για να βρίσκουν τα ζωάκια υπολείμματα τροφής από το δεκατιανό μας και νεράκι το οποίο ανανεώνουμε συχνά. Η ομάδα υπηρεσίας έχει κάθε μέρα την ευθύνη για τις αλλαγές του νερού και για την τροφοδοσία των ταϊστρών στα διαλείμματα.
• Το δραματικό παιχνίδι: Τα παιδιά πολλές φορές ταυτίστηκαν με τα αδέσποτα ζωάκια και διαμόρφωναν το χώρο της τάξης με τέτοιο τρόπο ώστε να φτιάχνουν σπίτια ή μεταφορικά μέσα για τα ζώα. Χρησιμοποιούσαν πανιά, τα καρεκλάκια της τάξης σε διάφορες διατάξεις, διάφορα μαξιλάρια καθώς και τα καβαλέτα για να κάνουν το μπροστινό  τζάμι του οδηγού του τρένου, του αεροπλάνου ή του λεωφορείου!
• Η γραφή σεναρίου για τη γιορτή του καλοκαιριού με τα αδέσποτα ζώα: η δράση αυτή βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη με κάποια παιδιά να αναλαμβάνουν πρωταγωνιστικό συγγραφικό ρόλο.

4.6 ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕ ΤΗ ΡΟΗ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

Πολλές από τις δραστηριότητες που λάβανε χώρα στο σχολείο κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς συνδέθηκαν με το θέμα των αδέσποτων ζώων. Παρακάτω παραθέτουμε κάποια παραδείγματα:

• Ο Μικρός πρίγκιπας εξημερώνει την αλεπού και… άλλα αδέσποτα ζώα: Τα παιδιά παρακολούθησαν μια θεατρική παράσταση με τίτλο «ο μικρός πρίγκιπας». Όταν επιστρέψαμε στην τάξη και μοιραστήκαμε τις εντυπώσεις από το πρόγραμμα κάποιο παιδί ρώτησε αν η αλεπού που εξημέρωσε ο μικρός πρίγκιπας ήταν ένα αδέσποτο ζώο! Το ερέθισμα αυτό έδωσε νέα τροπή στο πρόγραμμα. Συζητήσαμε σε βάθος τι σημαίνει να είναι κάποιο ζώο αδέσποτο. Έπειτα παροτρύναμε τα παιδιά να χωριστούν σε ομάδες και να φανταστούν ποια άλλα ζώα θα μπορούσε να έχει συναντήσει ο μικρός πρίγκιπας στους πλανήτες που επισκέφτηκε και πώς θα τα προσέγγιζε. Τα παιδιά έγραψαν και εικονογράφησαν σχετικές ιστορίες.
• Μολυβοθήκες- ζωάκια για τα γραφεία μας για να μην ξεχνάμε ποτέ τα αδέσποτα ζώα: Λόγω της πληθώρας υλικού ανακύκλωσης που έχουμε στην τάξη τα παιδιά εξέφρασαν την προτίμηση να φτιάξουν μολυβοθήκες ζωάκια.
• Το Αλφαβητάρι μας βασίστηκε πάνω σε ζωάκια. Το Α του αδέσποτου, το Β του βατράχου (έστω και αν δεν είναι αδέσποτο), το Γ της γάτας κ.λπ.
• Οι αποκριάτικες στολές που έφτιαξαν τα παιδιά από πλαστικές σακούλες, τα καπέλα και το μακιγιάζ προσώπου είχαν ως θεματική τα ζώα (αδέσποτα και μη).
• Οι μύθοι του Αισώπου αποτέλεσαν αγαπημένα αναγνώσματα και συχνά συνδέθηκαν με θέματα για τα αδέσποτα ζώα.
• Κάποια από τα χρήματα που συγκεντρώσαμε στο Χριστουγεννιάτικο παζάρι αποφασίσαμε να τα διαθέσουμε για αγορά τροφής που θα μεταφέρουμε στα ζώα του κυνοκομείου Ηρακλείου.

4.7 Η ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΗΣ ΡΟΥΜΠΙ ΡΟΖΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΟΙ ΤΗΣ ΦΙΛΟΙ.

Με αφορμή την ερώτηση ενός νηπίου για το αν υπάρχουν αδέσποτα ζώα σε άλλες χώρες το πρόγραμμα πήρε τελείως διαφορετική τροπή από αυτή που είχαμε αρχικά υπολογίσει. Αποφασίσαμε να διερευνήσουμε τι γίνεται σε άλλες χώρες με τα αδέσποτα ζώα. Τελικά προέκυψε ένα δεύτερο project με ευρωπαϊκή διάσταση. Αρχίσαμε να γράφουμε μαζί με τα παιδιά ένα παραμύθι για ένα αδέσποτο σκυλάκι, τη Ρούμπι Ρόζι. Η Ρούμπι Ρόζι αρχικά στενοχωρήθηκε  που έμεινε αδέσποτο σκυλί όμως αντί να κλαίει αποφάσισε να κάνει ένα ταξίδι στην Ευρώπη και να γνωρίσει νέους φίλους. Το κάθε παιδί ανέλαβε από μια χώρα. Μαζί με τους γονείς του επέλεγε ένα νέο ζώο-φίλο για τη Ρούμπι Ρόζι που μαζί επισκέπτονταν αξιοθέατα της χώρας, έτρωγαν παραδοσιακές λιχουδιές (π.χ. βελγικές σοκολάτες, γαλλικές κρέπες), μάθαιναν κάποιο παραδοσιακό τραγούδι ή παιχνίδι, ανέμιζαν τη σημαία της χώρας και έγραφαν ένα πανό με σύνθημα «Αγαπώ τα ζώα» στη γλώσσα της συγκεκριμένης χώρας. Το κάθε παιδί παρουσίαζε στην τάξη το ταξίδι της Ρούμπι Ρόζι σε κάθε χώρα. Ένα σωρό δραστηριότητες προέκυψαν μέσα στην τάξη με αφορμή τις παρουσιάσεις των παιδιών (π.χ. αναπαράσταση  ενός tea party στο Μπάκιγχαμ με τη Βασίλισσα Ελισάβετ και τα σκυλιά της, κατασκευή ολλανδικών τουλιπών από γκοφρέ χαρτί, δημιουργία πινάκων με θέμα τα ζώα επηρεασμένοι από έργα του μουσείου Πράδο στην Ισπανία).

5.      ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

5.1 ΠΕΔΙΑ ΣΥΝΔΕΣΗΣ ΜΕ ΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΩΝ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΩΝ ΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ

Το προτεινόμενο πρόγραμμα εμπίπτει σε όλες τις θεματικές σύμφωνα με το Α.Π. των Ευρωπαϊκών σχολείων, α) «Εγώ και το Περιβάλλον», όπου το παιδί γνωρίζει καλύτερα το περιβάλλον του, άψυχο και έμψυχο, και υιοθετεί καλές πρακτικές και τρόπους συμπεριφοράς, β) «Εγώ και οι άλλοι», όπου το παιδί λειτουργεί ως φορέας ευαισθητοποίησης και αφύπνισης των άλλων ως προς των προστασία και τη σωστή συμπεριφορά απέναντι στα ζώα  γ) «Εγώ ως άτομο», όπου το παιδί μαθαίνει περισσότερα πράγματα για τον εαυτό του μέσα από την επαφή του με άλλους ζωντανούς οργανισμούς» και δ) «Εγώ και το σώμα μου», όπου το παιδί αναπτύσσει δεξιότητες όπως είναι η ανάπτυξη της λεπτής και της αδρής κινητικότητας, η χρήση εργαλείων κ.λπ. Τα παιδιά μαθαίνουν τον εαυτό τους και πώς να ζουν καλύτερα (learning to be), μαθαίνουν να συνυπάρχουν με τους άλλους (learning to live with the others) και να κάνουν πράγματα (learning to do and to know) (European Schools Office of the Secretary-General, 2011).

1.2   ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ (Peer learning and reviewing)

Ένα από τα θετικά σημεία του προγράμματος ήταν η εργασία των παιδιών σε ομάδες και η αυτοαξιολόγησή τους σχετικά τόσο με την πορεία που ακολούθησαν ως ομάδα στην κάθε εργασία που αναλάμβαναν όσο και με το αποτέλεσμα. Τα παιδιά έμαθαν: α) να διακρίνουν πότε δουλεύουν σωστά και παραγωγικά και να αναφέρουν την αξία της συνεργασίας με τους άλλους, της σωστής ακρόασης των άλλων, της σύνδεσης των ιδεών του ενός με του άλλου, β) να παραδέχονται τι πήγε λάθος στις εκάστοτε συνεργασίες τους (π.χ. δεν μοιράζονταν υλικά, δεν άκουγαν ο ένας τον άλλο, έκανε ο καθένας τα δικά του) και πώς μπορούν την επόμενη φορά να δουλέψουν καλύτερα, γ) να συνεργάζονται μεταξύ τους και να μαθαίνει ο ένας από τον άλλο (π.χ. κάποιος που ήταν καλός στο κόψιμο μπορούσε να βοηθήσει κάποιον πιο αδύνατο και να του μάθει τεχνικές για καλύτερο κόψιμο χωρίς την επέμβαση του εκπαιδευτικού).

Συχνά τα αποτελέσματα της εργασίας μας γίνονταν στην ολομέλεια οπότε όλοι επωφελούνταν από τις καλές πρακτικές που ανέπτυσσε η κάθε ομάδα ή από ατομικές καλές πρωτοβουλίες και ιδέες.

 

1.3   ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ

Ως εκπαιδευτικοί σταθήκαμε στην τάξη περισσότερο ως διευκολυντές της γνώσης (facilitators) παρά ως κατέχοντες. Μαζί με τα παιδιά αποτελέσαμε μια μικρή ερευνητική κοινότητα με θέμα έρευνας τη συμπεριφορά μας προς τα αδέσποτα ζώα. Φροντίσαμε: α) να δώσουμε ερεθίσματα έρευνας για να κεντρίσουν την περιέργεια, τη δημιουργικότητα και την κριτική σκέψη των παιδιών, β) να ανοίξουμε ένα χώρο διαλόγου όπου τα παιδιά μπορούσαν να διατυπώσουν τις γνώμες τους, γ) να δημιουργήσουμε ένα ευνοϊκό περιβάλλον εργασίας για τα παιδιά και ανάπτυξης των πρωτοβουλιών τους, δ) να σεβαστούμε απόλυτα  και να ενθαρρύνουμε τις πρωτοβουλίες των παιδιών που συχνά οδήγησαν προς νέες κατευθύνσεις επεξεργασίας θεμάτων (π.χ. οι εφευρέσεις των παιδιών για τη βελτίωση της ζωής των αδέσποτων ζώων) και ε) να περάσουμε την ιδέα της αξιολόγησης στα παιδιά με σκοπό τη βελτίωση και τη συλλογή και εφαρμογή καλών τεχνικών εργασίας (good practice).

ΑΝΑΦΟΡΕΣ

Cam, P. (1995). Thinking together: philosophical inquiry for the classroom. Sydney: Hale & Iremonger/PETA.

Dewey, J. (1990). The School and the society. The child and the curriculum (a centennial publication of the University of Chigago Press) Chicago: The University of Chicago.

European School Office of the Secretary-General. (2011).   Early Education Curriculum,  Brussels (Ref.: 2011-01-D-15-en-3)at  http://www.eursc.eu/getfile/1685/1