Γιορτή Μαθητικής Δημιουργίας 2014-15: Με των μύθων τα φτερά θα πετάξουμε στον Όλυμπο ψηλά.

Με των μύθων τα φτερά θα πετάξουμε στον Όλυμπο ψηλά.

Mυθολογία - Οι 12 θεοί του Ολύμπου

Άννα Στουμπίδη, Μαρία Περδικάκη

(ΠΕ60 ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ - stoumbanna@gmail.com , ΠΕ60 ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ - maperdik@gmail.com )

33ο Νηπιαγωγείο Ηρακλείου

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το πολιτιστικό πρόγραμμα ''Με των μύθων τα φτερά, ας πετάξουμε στον Όλυμπο ψηλά'', προέκυψε από το μεγάλο ενδιαφέρον των 18 παιδιών του Ολοήμερου Τμήματος του 33ου Νηπιαγωγείου Ηρακλείου, για τους μύθους που σχετίζονται με τους θεούς του Ολύμπου. Aφόρμηση στάθηκε η θεματική ενότητα - ‘’Τρύγος, από το αμπέλι στο κρασί’’, όπου αναφερθήκαμε στο θεό Διόνυσο ( ο οποίος πήρε μετέπειτα τη θέση της θεάς Εστίας στο Δωδεκάθεο και δεν άνηκε από την αρχή στους 12 θεούς.).

Τα παιδιά, γνώριζαν ονόματα κι άλλων θεοτήτων και τα κατέθεσαν στην ολομέλεια ,δίνοντας μας και αρκετές πληροφορίες γι' αυτούς (πρότερες γνώσεις). Με τον τρόπο αυτό οικοδομήθηκε το πρόγραμμα και υλοποιήθηκε καθ' όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους 2014-15, με διαθεματικό τρόπο ενώ οι θεματικές ενότητες που είχαμε εντάξει στον ετήσιο προγραμματισμό του εκπαιδευτικού έργου αποτέλεσαν τη βάση διεξαγωγής του σχεδίου εργασίας με αβίαστο κι αναδυόμενο τρόπο. Με άλλα λόγια, προσεγγίσαμε την ελληνική μυθολογία μέσα από τις ενότητες που δια-θεματικά θα προσεγγίζαμε σύμφωνα με τον προγραμματισμό μας χωρίς να τον επιβαρύνουμε με επιπλέον ενότητες.Τέλος, αφού προσεγγίσαμε και γνωρίσαμε τον κάθε θεό ξεχωριστά κάναμε ένα εβδομαδιαίο αφιέρωμα στους θεούς, με δραστηριότητες που απευθύνονταν σε όλους τους θεούς, ώστε να συνοψίσουμε τη γνώση που αποκτήθηκε και να διαπιστώσουμε την σχέση που είχαν μεταξύ τους (εμπέδωση γνώσεων).

ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ

Θεοί του Ολύμπου, Μυθολογία, Διαθεματικότητα, ανάγκη ύπαρξης θεού , πολιτιστική κληρονομιά

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η ελληνική μυθολογία περιλαμβάνει μύθους που σχετίζονται με τους θεούς και τους ήρωες των αρχαίων Ελλήνων και γενικότερα σχετίζεται με την ελληνική παράδοση. Αποτελείται από μια πλούσια συλλογή αφηγημάτων που αναφέρονται στην προέλευση του κόσμου κι εξιστορούν τις περιπέτειες και τη ζωή θεών, ηρώων και μυθικών πλασμάτων. Η μυθολογία κυρίως μεταδίδονταν δια στόματος και αποτελούσε τον τρόπο σκέψης, τη μέθοδο ερμηνείας άγνωστων φαινομένων και πάνω στη διδασκαλία της στηρίζονταν η συνείδηση των ανθρώπων ώστε να πράττουν το ορθό.

Ως διδακτικό αντικείμενο στην προσχολική εκπαίδευση, η μυθολογία αποτελεί τον μοναδικό τρόπο ώστε τα παιδιά ενστερνίζονται την αρετή , την ανδρεία, τη δικαιοσύνη και τα ιδανικά μέσα από τους μύθους ενώ παράλληλα μαθαίνουν να πράττουν το ορθό ώστε να μη δεχτούν συνέπειες αρνητικών ενεργειών. Αυτό συμβαίνει και στο Πάνθεο του Ολύμπου. Οι θεοί, παρουσιάζονται λαμπεροί, ανέμελοι, με ανθρώπινα χαρακτηριστικά αλλά συνάμα και με ανθρώπινες αδυναμίες και πάθη όπως ζήλια, αντιπάθεια, συμπάθεια, εκδίκηση,θυμό κλπ. Αυτές οι συνθήκες φέρουν τον ένθρωπο ένα βήμα πριν τη θεική φύση, και στην καθημερινότητα του δεν έχει το ρόλο του τιμωρού αλλά της ορθής συνείδησης. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο θεωρούμε πως αξίζει να ενταχθεί το συγκεκριμένο πρόγραμμα ή μέρος αυτού στον προγραμματισμό του εκπαιδευτικού έργου ενός εκπαιδευτικού και κυρίως σε παιδιά προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας.

Επιπλέον, όπως ήδη αναφέρθηκε, οι θεοί του Ολύμπου μπορούν να αναφερθούν και να γίνουν διδακτικό αντικείμενο στις θεματικές ενότητες με τις οποίες ασχολείται η προσχολική εκπαίδευση κι όχι ως ξεχωριστή ενότητα. Έτσι, γνωρίσαμε το Διόνυσο στη θεματική ενότητα του Τρύγου και των Αποκριών, το φτερωτό Ερμή με αφόρμηση την Παγκόσμια Ημέρα ταχυδρομείου στις 9 Οκτωβρίου, τη Δήμητρα στη θεματική ενότητα της Σποράς και της εναλλαγής των εποχών του έτους, την Αθηνά στην ενότητα της Ελιάς και της τέχνης της Υφαντικής, τον Ήφαιστο, στη θεματική ενότητα της Φωτιάς, τον Απολλώνα με αφορμή τη μουσική, το Δία στη προσέγγιση των καιρικών φαινομένων και στην αρπαγή της Ευρώπης, τον Άρη στις εθνικές εορτές (28 Οκτωβρίου και 25 Μαρτίου), την Αφροδίτη στην ενότητα της αγάπης και της ομορφιάς του σώματος μέσω υγιεινής διατροφής, την Άρτεμις στη γνωριμία με τα Ζώα και στη θεματική ενότητα του δάσους,, τον Ποσειδώνα στη θεματική ενότητα της θάλασσας, την Εστία στη θεματική ενότητα της κατοικίας και της φιλοξενίας και την Ήρα στη γιορτή της μητέρας και στην θεματική ενότητα της οικογένειας.

ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ

Ο σκοπός του πολιτιστικού προγράμματος '' Με των μύθων τα φτερά θα πετάξουμε στον Όλυμπο ψηλά'', είναι η γνωριμία των παιδιών με την ελληνική μυθολογία ως ένα αγαθό διαχρονικής αξίας και πολιτιστικής κληρονομιάς.

Οι επιμέρους στόχοι που θέσαμε ως προς το γνωστικό αντικείμενο :

1.Να γνωρίσουν τους θεούς του Ολύμπου, τις σχέσεις τους με τους ανθρώπους, τις ιδιότητες που τους απέδιδαν και οι ανάγκες που τους οδήγησαν στη δημιουργία των συγκεκριμένων θεών.

2. Να γνωρίσουν μύθους με τους οποίους οι αρχαίοι εξηγούσαν φαινόμενα της καθημερινότητας τους.

3. Να αναπτύξουν δεξιότητες ανάγνωσης, γραφής, αφήγησης και παραγωγής λόγου.

4. Να γνωρίσουν αξίες και ιδανικά (η αξία της διαφορετικότητας, η ειρήνη, η καλοσύνη κλπ).

5. Να εξοικειωθούν με τις διάφορες μορφές τέχνης και να εκφραστούν μέσα από αυτές.

6. Να ελέγχουν τα αρνητικά τους συναισθήματα,να καλλιεργηθεί η θετική συμπεριφορά απέναντι στους άλλους και να προαχθεί η ενσυναίσθηση.

ως προς τη μαθησιακή διαδικασία :

1. Να συνεργαστούν στην ολομέλεια και στη δημιουργία ομάδων, αναγνωρίζοντας την αξία της συλλογικότητας και της ομαδικής εργασίας.

2. Να διατυπώνουν ελεύθερα την άποψη τους, να βρίσκουν λύσεις σε καταστάσεις προβληματισμού και να αναπτύξουν την κριτική τους σκέψη.

3. Να εκφραστούν μέσα από ποικίλες δράσεις όπως θεατρικό παιγνίδι, δραματοποιήσεις, εικαστικές δραστηριότητες, ψυχοκινητικά παιγνίδια κλπ ώστε να κατακτήσουν και να αφομοιώσουν τη γνώση με ευχάριστο και δημιουργικό τρόπo.

4.Να αξιοποιήσουν τις ΤΠΕ ως χρήσιμο εργαλείο ανακάλυψης,πληροφόρησης και δημιουργίας.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ

Ο εκπαιδευτικός, ως ισότιμο μέλος της ομάδας συντονίζει το σχέδιο εργασίας και διευκολύνει τη μαθησιακή διαδικασία ώστε τα παιδιά να οικοδομήσουν τη γνώση, μέσα από την ενεργητική τους συμμετοχή και να φτάσουν σε αυτή με την υλοποίηση κατάλληλων ως προς τις ανάγκες τους δραστηριότητες. Οφείλει επίσης, να διευκολύνει την ελεύθερη επικοινωνία μέσα στο σχολικό πλαίσιο και να λαμβάνει υπόψιν το κοινωνικό, ηθικό και μορφωτικό περιβάλλον του παιδιού. Μέλημα του είναι η δημιουργία ενός κλίματος αποδοχής και ίσων ευκαιριών για όλους, ενώ υποστηρίζει και συμβουλεύει το κάθε παιδί ως μοναδική οντότητα, γνωρίζοντας και με σεβασμό στο ρυθμό ανάπτυξης και μάθησης του για τη μετάβαση από μια ελάχιστα οργανωμένη εμπειρία σε μια δομημένη δραστηριότητα.

ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΜΕ ΤΟ ΔΕΠΠΣ- ΑΠΣ

Το πρόγραμμα είναι απόλυτα συμβατό με το ΔΕΠΠΣ και το ΑΠΣ του νηπιαγωγείου, αφού εντάσσεται στην ενότητα της Μυθολογίας και αλληλεπιδρά με τα προγράμματα ανάπτυξης δραστηριοτήτων της Γλώσσας, των Μαθηματικών, της Μελέτης του περιβάλλοντος ,των Τεχνών και των ΤΠΕ. λόγω της διαθεματικής του προσέγγισης.

Το παρόν σχέδιο εργασίας, στηρίζεται στις πρότερες γνώσεις των παιδιών αξιοποιώντας τις εξελικτικά, δίνοντας την ευκαιρία σε όλους για βιωματική και ενεργητική μάθηση καθώς οι δραστηριότητες απαιτούν την προσωπική εμπλοκή των παιδιών. Επιπλέον, δίνεται η ευκαιρία στα παιδιά μέσω της μαθησιακής διαδικασίας να εξερευνήσουν, να αιτιολογήσουν, να ασκήσουν κριτική, να επιλύσουν καταστάσεις προβληματισμού και γενικότερα να οικοδομήσουν τη γνώση μέσα από τη συνεργασία και την αυτενέργεια τους.

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ

Οι σύγχρονες παιδαγωγικές αρχές της διαθεματικότητας, της βιωματικότητας , της διερευνητικής μάθησης και της συναισθηματικής εμπλοκής των παιδιών αποτέλεσαν τη μέθοδο προσέγγισης του συγκεκριμένου προγράμματος. Οι τεχνικές που αξιοποιήθηκαν στην υλοποίηση του είναι ο καταιγισμός ιδεών, τα παιχνίδια ρόλων, η εργασία και συνεργασία σε μικροομάδες και η έρευνα- ανακάλυψη. Σε γενικές γραμμές οι δραστηριότητες είχαν παιγνιώδη χαρακτήρα και για την περαιτέρω αποτελεσματικότητα τους ανταποκρίνονταν στο ενδιαφέρον των παιδιών.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΡΑΣΕΩΝ

Αφορμή για το πρόγραμμα αυτό στάθηκε ο θεός Διόνυσος και η θεματική ενότητα του τρύγου. Αρκετά παιδιά γνώριζαν ονόματα κι άλλων θεών ώστε με τη βοήθεια της τεχνολογίας (λογισμικό kidspiration), φτιάξαμε τον εννοιολογικό χάρτη των θεών του Ολύμπου τους οποίους θα επεξεργαστούμε και που στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι 13 μια και ο Διόνυσος αντικαθιστά τη θεά Εστία σε αρκετές βιβλιογραφίες.

Με την ερώτηση “Τι θα ήθελα να μάθω για τους θεούς του Ολύμπου”, τα νήπια αναφέρουν τη ζωή των θεών, την οικογενειακή τους κατάσταση και τη μεταξύ τους σχέση, τα σύμβολα τους (καταιγισμός ιδεών) και ξεκινούν να φέρνουν έντυπο υλικό όπως βιβλία σχετικά με τους θεούς, εικόνες, λογισμικά, εκτυπωμένες πληροφορίες από το Διαδίκτυο κλπ. το οποίο θα μας βοηθήσει στην περαιτέρω υλοποίηση των δραστηριοτήτων μας.

Προσεγγίζοντας τον κάθε θεό ως μεμονομένη προσωπικότητα, καθένας μπορεί να αντιληφθεί πως το πλήθος των δραστηριοτήτων αλλά και η ποικιλία αυτών, δε προσφέρονται για πλήρη ανάλυση στην παρούσα εργασία. Επιγραμματικά, μπορούμε να αναφέρουμε πως οι εργασίες πεδίου που υλοποιήθηκαν με αφορμή το συγκεκριμένο πρόγραμμα είναι:

Εκπαιδευτική επίσκεψη στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, ώστε να δούμε από κοντά αγγεία και αγάλματα που απεικονίζουν θεούς του Ολύμπου. (κυρίως Ερμής, Δήμητρα)
Επίσκεψη ενός ταχυδρόμου στο νηπιαγωγείο μας (θεός Ερμής)
Επίσκεψη ενός μουσουργού στο νηπιαγωγείο μας (θεός Απόλλωνας)
Επίσκεψη του νηπιαγωγείου μας σε όμορο Δημοτικό σχολείο και συνδιδασκαλία με τη Β’ Τάξη στη θεματική ενότητα της ΕΛΙΑΣ (Θεά Αθηνά- θεός Ποσειδώνας)
Επίσκεψη στον αερολιμένα Ηρακλείου και σε αεροσκάφος αεροπορικής εταιρίας (θεός Ερμής)
Επίσκεψη σε εργαστήριο Κεραμικής με στόχο τη δημιουργία δώρου για τη μητέρα (θεά Ήρα)
Επίσκεψη στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας (θεά Άρτεμις).
Επίσκεψη γεωλόγου στο νηπιαγωγείο μας για τον πλανήτη Γη (ονόματα θεών στο Ηλιακό σύστημα ως πλανήτες, ο Δίας,ο Ποσειδώνας και η Αθηνά - η σχέση τους με το φυσικό φαινόμενο του σεισμού)
Παρακολούθηση της θεατρικής παράστασης ‘’Ο Μικρός πρίγκηπας’’, σε θέατρο του Ηρακλείου (θεοί ως πλανήτες).
Επίσκεψη στο ΚΠΕ Αρχανών με σχετικό πρόγραμμα (υφαίνουμε, θεά Αθηνά, Μινωική Κρήτη, Δίας)

ΑΛΛΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

ΓΛΩΣΣΑ

Προσεγγίζουμε τα αρχικά φωνήματα των ονομάτων των Θεών.(Δ, όπως Διόνυσος, αλλά και Δίας και Δήμητρα)
Αναδιηγούμαστε τους μύθους για τον εκάστοτε θεό και προσθέτουμε σκηνές της φαντασίας μας.
Δημιουργούμε φανταστικούς διαλόγους μαζί τους
Βγάζουμε δικές μας ιστορίες για τους θεούς.
Λύνουμε αινίγματα, σταυρόλεξα, ακροστιχίδες.
Εμπλουτίζουμε το λεξιλόγιο μας με άλλες λέξεις
Παίζουμε παιχνίδια γλωσσικής ανάπτυξης όπως πχ κρεμάλα, παιχνίδι μαγικής λέξης κλπ
Περιγράφουμε τους θεούς (με τη βοήθεια εποπτικού υλικού)
Βρίσκουμε ομοιοκατάληκτες λέξεις πχ Άρης, βαρκάρης, τσαγκάρης κλπ, συνθέτοντας μια δική μας ιστορία.
Συζητάμε για συναισθήματα που κάθε φορά ένιωθαν οι θεοί.
Ταυτίζουμε λέξεις με εικόνες.
Προβληματιζόμαστε με διάφορες καταστάσεις και προτείνουμε λύσεις.
Μπαίνουμε στη θέση των θεών (ενσυναίσθηση) και προτείνουμε το δικό μας τρόπο συμπεριφοράς.
Φτιάχνουμε το αλφαβητάρι των Θεών.
Γράφουμε ονόματα θεών και λέξεις - κλειδιά.

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ

Όμαδοποιήσεις, ταξινομήσεις, αντιστοιχίσεις (φύλο,σύμβολα)
Ποσοτικές μετρήσεις
Οπτικοποίηση- Οπτική γωνία (σε πίνακες που απεικονίζουν θεούς)
Πίνακες διπλής εισόδου (αγαπημένος θεός)
Χρονολογική σειρά μύθων για τους θεούς
Απαριθμήσεις- αριθμητικά σύμβολα
Δημιουργία επιτραπέζιου παιχνιδιού
Δημιουργία παζλ

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ- ΕΚΦΡΑΣΗ

Δημιουργία στίχων δικού μας τραγουδιού

Τραγούδια για θεούς (πχ.Άρτεμις)
Οι νότες του πενταγράμμου (θεός Απόλλων)
Μουσικοχορευτικές δραστηριότητες
Δραματοποιήσεις μύθων
Θεατρικό παιχνίδι σχετικό με τους μύθους
Κουκλοθέατρο με κούκλες θεών
Ζωγραφική- προσωπογραφίες θεών, απεικόνιση σκηνών των μύθων
Κατασκευές σχετικές με θεούς (σύμβολα θεών πχ. κουκουβάγια)
Ψυχοκινητικά παιχνίδια (με τη βοήθεια λέξεων σχετικές με τους Θεούς)
Παιχνίδια μίμησης
Προσέγγιση της Τέχνης μέσα από πίνακες ζωγραφικής, Αγγεία, Αγάλματα κλπ
Παιχνίδια συναισθημάτων (στάσεις θεών σε διάφορες καταστάσεις)

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Γνωριμία με φυσικά φαινόμενα (κεραυνοί από το Δία, σεισμοί λόγω Αθηνάς- Εγκέλαδου)
Γνωριμία με ζώα (θεά Άρτεμις)
Η χλωρίδα- σπορά (θεά Δήμητρα)
Η εναλλαγή εποχών (θεά Δήμητρα)
Η φύση την Άνοιξη (θεά Αφροδίτη)
Ο Όλυμπος και η διαδικτυακή μας επίσκεψη σε αυτόν
Φωτιά και κίνδυνοι (Ήφαιστος)

ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Η διαφορετικότητα (διαφορετικότητα θεών)
Η πίστη σε μια ανώτερη δύναμη ως ανθρώπινη ανάγκη
Ήθη και έθιμα θρησκευτικού περιεχομένου
Σεβασμός σε Άτομα με ειδικές ικανότητες (θεός Ήφαιστος)
Γνωριμία με επαγγέλματα (θεός Ερμής- ταχυδρόμος, θεός Ήφαιστος- σιδεράς κλπ)
Η Τέχνη της Υφαντικής (θεά Αθηνά)
Η αξία της συνεργασίας για αρμονική συνύπαρξη
Οι ανθρώπινες σχέσεις μέσα από συναισθηματικές καταστάσεις- ενσυναίσθηση

ΤΠΕ

Αναζήτηση πληροφοριών μέσα από φυλλομετρητή ιστού (chrome)(
Λογισμικό ηλεκτρονικών παιχνιδιών πχ. kidepedia ( τόμος Μυθολογία, θεοί του Ολύμπου)
Λογισμικό οπτικοποίησης (google map) - Ταξίδι στον Όλυμπο
Λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης (kidspiration)
Καταγραφή ονομάτων θεών και εξάσκηση στο χειρισμό ποντικιού
Λογισμικό ζωγραφικής
Μουσική- Βίντεο σχετικά με τους θεούς
Εκτύπωση εικόνων- πληροφοριών για θεούς
Αποστολή email στους γονείς (θεός Ερμής)

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Με την Ανιχνευτική αξιολόγηση αναδεικνύονται οι πρότερες γνώσεις των παιδιών για το σχέδιο εργασίας και ουσιαστικά στηρίζεται και οικοδομείται πάνω σε αυτές. Με τη Διαμορφωτική αξιολόγηση ελέγχουμε την πορεία του προγράμματος και τις εκάστοτε διαδικασίες, οργανώνουμε τις εργασίες πεδίου (επισκέψεις από και προς το νηπιαγωγείο μας) και υποστηρίζουμε το πρόγραμμα με νέες πληροφορίες και διαλείμματα ανατροφοδότησης- πράγμα εφικτό μια και το χρονικό πλαίσιο δεν είναι μικρό. Με την Τελική αξιολόγηση, παρατηρούμε πως οι στόχοι που είχαμε θέσει έχουν κατακτηθεί με αβίαστο και ευχάριστο τρόπο, ενώ δεν παρουσιάστηκαν ιδιαίτερες δυσκολίες κατά την υλοποίηση του προγράμματος καθ΄όλη την εκπαιδευτική διαδικασία. Επίσης, θεωρούμε αξιοσημείωτο το γεγονός πως τα παιδιά την ώρα των διαλειμμάτων και των ελεύθερων δραστηριοτήτων παίζουν παιχνίδια ρόλων με τους θεούς του Ολύμπου και ασχολούνται με πολλή χαρά με μη οργανωμένες δραστηριότητες που αναφέρονται σε αυτούς. Πραγματικά θεωρούμε πως μυήθηκαν στον κόσμο της Μυθολογίας χωρίς κανένα πρόβλημα και χωρίς να απαιτείται ιδιαίτερη προσπάθεια από τους συντονιστές του προγράμματος.