Προσέγγιση του θέματος "θάλασσα" από πολλές πλευρές με πολλούς διαφορετικούς τρόπους
Ευλαμπία Κωτσιοπούλου
(ΠΕ71 ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ - evi_kots@yahoo.gr)
Δημοτικό Σχολείο Κωφών & Βαρηκόων Ηρακλείου
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η μεγάλη έκταση που καλύπτει η θάλασσα στον πλανήτη Γη, η καθοριστική της σημασία στη ζωή των ανθρώπων καθώς και το γεγονός ότι το σχολείο μας βρίσκεται σε νησί οδήγησαν στην επιλογή του συγκεκριμένου θέματος. Τα υποθέματα με τα οποία ασχοληθήκαμε ήταν: α)η χλωρίδα και η πανίδα, β) η σημασία της θάλασσας, γ)η ρύπανση και η υπεραλίευση στη θάλασσα. Έγινε προσέγγιση των υποθεμάτων αυτών σε διάστημα 5 μηνών μέσα από διάφορες δραστηριότητες προσαρμοσμένες σε έναν ιδιαίτερα ανομοιογενή πληθυσμό. Οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν ήταν κυρίως η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και η διερευνητική μάθηση. Οι μαθητές ανταποκρίθηκαν σε όλες τις δραστηριότητες και αποκόμισαν σημαντικές γνώσεις επί του θέματος, όπως επίσης εξάσκησαν ιδιαίτερα και την κριτική τους σκέψη.
Η Φίλη μας η Θάλασσα from Evi Kotsiopoulou
ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ
Χλωρίδα, πανίδα, σημασία, ρύπανση, υπεραλίευση.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής και οι απαιτήσεις που προκύπτουν από αυτόν έχουν οδηγήσει σε σημαντικές αλλαγές του περιβάλλοντος, οι οποίες είναι ουσιαστικά ο αντίκτυπος της διαφορετικής νοοτροπίας και συμπεριφοράς των σύγχρονων πολιτών. Είναι φανερό πως ο άνθρωπος πλέον εκμεταλλεύεται τα οικοσυστήματα προς όφελος του, κυρίως με σκοπό την αύξηση της παραγωγής, ξεχνώντας πως βρίσκεται σε μία συνεχή αλληλεπίδραση με το περιβάλλον στο οποίο ζει (Γεωργόπουλος κ.ά., 2014).
Το σχολείο, αποτελώντας σημαντικό φορέα κοινωνικοποίησης, οφείλει να συμβάλλει στην προσπάθεια ανατροπής αυτής της δεινής για το περιβάλλον κατάστασης, υποστηρίζοντας τους μαθητές στην απόκτηση οικολογικής συνείδησης και στην υιοθέτηση συμπεριφορών φιλικών προς το περιβάλλον. Κάτι τέτοιο, μπορεί να συμβεί ως ένα σημείο, μέσω της υλοποίησης ενός περιβαλλοντικού προγράμματος μέσα στο χώρο του σχολείου μέσω αντίστοιχων δράσεων (Παρασκευόπουλος, 2010).
Λαμβάνοντας, λοιπόν, υπόψη τη μεγάλη έκταση που καλύπτει η θάλασσα στον πλανήτη μας αλλά και τη μεγάλη σημασία της για τους ανθρώπους στα νησιά, αποφασίσαμε ως σύλλογος διδασκόντων του Ειδικού Δημοτικού Σχολείου Κωφών/ Βαρηκόων Ηρακλείου να υλοποιήσουμε ένα πρόγραμμα στο σχολείο με θέμα τη θάλασσα και τίτλο «Η φίλη μας η θάλασσα». Οι θεματικές ενότητες, που αποφασίσαμε να καλύψουμε μέσω του προγράμματος είναι: α) η χλωρίδα και η πανίδα στη θάλασσα, β) η σημασία της θάλασσας στη ζωή μας, γ)η ρύπανση και η υπεραλίευση στη θάλασσα. Οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν ήταν η άμεση διδασκαλία, η διερευνητική μάθηση και η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία (Κασσωτάκης & Φλουρής, 2005). Αντίστοιχα οι τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν ήταν η προβολή βίντεο, η αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο κ.ά. Οι δραστηριότητες ήταν σε συνάφεια με το σκοπό και τους στόχους του προγράμματος και έλαβαν χώρα σε διάστημα πέντε μηνών. Οι μαθητές ανταποκρίθηκαν στο μεγαλύτερο μέρος των δραστηριοτήτων.
ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ
Σκοπός ενός περιβαλλοντικού προγράμματος που υλοποιείται σε ένα σχολείο είναι ο περιβαλλοντικός εγγραμματισμός των μαθητών και η απόκτηση μία στάσης φιλικής προς το περιβάλλον και το οικοσύστημα (Παρασκευόπουλος, 2010). Σε αυτήν την κατεύθυνση το πρόγραμμα «Η φίλη μας η θάλασσα», είχε ως στόχο την απόκτηση γνώσεων και υιοθέτηση φιλικών προς το θαλάσσιο οικοσύστημα συμπεριφορών.
Ειδικότερα, οι στόχοι του προγράμματος εντοπίζονται τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο και είναι γνωστικού (απόκτηση γνώσεων) αλλά και συναισθηματικού περιεχομένου (κριτική σκέψη, συμπεριφορές) (Κασσωτάκης & Φλουρής, 2005). Έτσι, λοιπόν, οι μαθητές αναμενόταν μέσω του προγράμματος:
· να εξοικειωθούν με δράσεις και χώρους περιβαλλοντικού/οικολογικού ενδιαφέροντος
· να αποκτήσουν γνώσεις σχετικές με το θαλάσσιο οικοσύστημα
· να κατανοήσουν τη σημασία της θάλασσας στην καθημερινή ζωή (επαγγέλματα/άθληση/διατροφή/φυσικό περιβάλλον/κλίμα)
· να ευαισθητοποιηθούν σε θέματα που αφορούν τη ρύπανση στη θάλασσα και την υπεραλίευση
· να αποκτήσουν υγιή στάση απέναντι σε περιβαλλοντικά/οικολογικά προβλήματα
· να αποκτήσουν κοινωνικές δεξιότητες (ομαδικότητα, συνεργατικό πνεύμα)
· να είναι σε θέση να αναζητούν πληροφορίες στο διαδίκτυο διακρίνοντας τις χρήσιμες από αυτές που δεν είναι και τόσο χρήσιμες για ένα θέμα
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΡΑΣΕΩΝ
Μήνας 1ος (Νοέμβριος) ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΘΕΜΑ
Ενημέρωση για το θέμα και τις δράσεις (03/11/2014)
Το πρώτο βήμα για την υλοποίηση του προγράμματος ήταν η πληροφόρηση των μαθητών για το πρόγραμμα και τους στόχους αυτού (βλ. πίνακα 1.1). Έτσι, συγκεντρώσαμε τους μαθητές (1/11/2014) και τους ενημερώσαμε ότι όλη τη χρονιά θα ασχοληθούμε με τη «θάλασσα». Η κοινοποίηση του θέματος έγινε γράφοντας τη λέξη-κλειδί «θάλασσα» στον πίνακα, ζητώντας από τους μαθητές να τη διαβάσουν και να την αποδώσουν στη νοηματική γλώσσα. Αφού ασχοληθήκαμε με τη λέξη, ζητήσαμε από τους μαθητές να βάλουν τη φαντασία τους να δουλέψει και να μας πουν τι μαντεύουν ότι κρύβεται πίσω από αυτό το θέμα και με τι θα ήθελαν οι ίδιοι να ασχοληθούμε. Πολλές από τις ιδέες τους είχαν ήδη προβλεφθεί από τους συναδέλφους και είχαν συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα των δράσεων (π.χ. επίσκεψη στο «Ενυδρείο της Κρήτης»). Η πρόβλεψη είναι μία σημαντική στρατηγική που ακολουθείται στη διδασκαλία των παιδιών με προβλήματα ακοής κυρίως ως αναγνωστική στρατηγική, αλλά και για την εκμάθηση λεξιλογίου. Τα περιορισμένα πολλές φορές ερεθίσματα ενός κωφού μαθητή, κινητοποιούν τον εκπαιδευτικό να εξασκεί την ικανότητα των μαθητών του για πρόβλεψη και οραματισμό με κάθε ευκαιρία. Ταυτόχρονα κινητοποιήθηκε η περιέργεια των μαθητών για το τι επρόκειτο να ακολουθήσει μέσα στη χρονιά.
Δημιουργία αφίσας (03/11/2014)
Την ίδια μέρα κατασκευάστηκε η αφίσα του προγράμματος. Οι περισσότεροι μαθητές του σχολείου μας απολαμβάνουν τις κατασκευές, πράγμα που αξιοποιήθηκε στη δημιουργία της αφίσας. Η ιδέα για το τι θα απεικονιζόταν δόθηκε από μία εκπαιδευτικό όμως τα υλικά επιλέχθηκαν όλα από τους μαθητές. Οι στόχοι της δραστηριότητας ήταν οι μαθητές: α) να εισαχθούν στο θέμα, β) να συνεργαστούν για ένα κοινό αποτέλεσμα, γ) να αυξήσουν τη δημιουργικότητά τους, δ) (για μερικούς μαθητές) να εξασκήσουν τις δεξιότητες λεπτής κινητικότητας. Δεδομένου ότι η ενεργή συμμετοχή των μαθητών σε μία δραστηριότητα τους καθιστά περισσότερη ώρα συγκεντρωμένους σε αυτήν, αλλά και δεδομένων των δυσκολιών κάποιων παιδιών μας (βλ. αυτισμός, ΔΕΠ-Υ), οι μαθητές είχαν τον κυρίαρχο ρόλο στην όλη διαδικασία, αφού ήταν εκείνοι που αποφάσισαν τα υλικά (χαρτόνια κλπ) και το κομμάτι που ο καθένας θα αναλάμβανε. Οι εκπαιδευτικοί ήμασταν εκεί για να καθοδηγούμε. Η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε ήταν η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία (Ματσαγγούρας, 2008). Οι μαθητές συνεργάστηκαν σχετικά ήσυχα κι έτσι η αφίσα ολοκληρώθηκε μέσα σε μία διδακτική ώρα (45’).
Τεχνική του καταιγισμού ιδεών (07/11/2014)
Η πρώτη ολοκληρωμένη προσέγγιση του θέματος μας έγινε με την τεχνική του καταιγισμού ιδεών (brainstorming) εν είδη επιτραπέζιου παιχνιδιού. Οι στόχοι της δραστηριότητας ήταν οι μαθητές: α) να κατανοήσουν σε πόσες και ποιες πτυχές της καθημερινής μας ζωής συναντάμε τη θάλασσα, β) να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιο τους. Τα μέσα και τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν ήταν: α) σχετικές εικόνες και βίντεο, β) προβολέας, γ) ο πίνακας της τάξης , δ) μεγάλο κομμάτι χαρτονιού κάνσον, ε) καρτελάκια από κάνσον. Η διαδικασία είχε ως εξής: συγκεντρώσαμε τους μαθητές και ως ερέθισμα έγινε επίδειξη εικόνων και βίντεο σχετικών με τη θάλασσα (βλ. Αναφορές-”Μαθαίνω τα ζώα της θάλασσας” και “Flashcards for children-Sea Animals”). Στη συνέχεια, γράψαμε τη λέξη «θάλασσα» στο κέντρο του πίνακα αλλά και στο κέντρο του χαρτονιού με άξονες τις κατηγορίες «ζώα», «φυτά», «επαγγέλματα», «αθλήματα», «μέσα μεταφοράς» και «άλλα». Δίπλα στο χαρτόνι υπήρχαν καρτελάκια, όπου αναγράφονταν οι παραπάνω κατηγορίες. Κάθε μαθητής με τη σειρά σήκωνε ένα καρτελάκι και έπειτα καλούνταν να πει μία λέξη σχετική με την κατηγορία που αναγραφόταν στο καρτελάκι. Για παράδειγμα, ο Πέτρος τραβά καρτελάκι, όπου αναγράφεται η λέξη «αθλήματα» κι έτσι καλείται να μας πει ένα άθλημα που λαμβάνει χώρα στη θάλασσα. Έπειτα μία εκπαιδευτικός έγραφε την ιδέα στον πίνακα, ο μαθητής αντέγραφε στο χαρτόνι και έπαιζε ο επόμενος παίχτης έως ότου να πουν όλοι δυο - τρεις ιδέες και να συμπληρωθεί η εξακτίνωση του θέματος. Αυτή η παιγνιώδης παραλλαγή επινοήθηκε για να αυξηθεί το ενδιαφέρον των παιδιών, για να αποφευχθεί η άτακτη συμμετοχή τους στη δραστηριότητα αλλά και για να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στα διαφορετικά επίπεδα των παιδιών μας, αφού οι επίδειξη εικόνων και βίντεο καθώς και τα καρτελάκια αποτέλεσαν ουσιαστικά τμηματική βοήθεια. Είναι σημαντικό να σημειωθεί πως το ένα από τα δύο βίντεο που προβάλλαμε ήταν στην αγγλική γλώσσα. Κάτι τέτοιο δεν αποτέλεσε εμπόδιο, αφού έτσι κι αλλιώς υπήρχε απόδοση του περιεχομένου στην Ελληνική Νοηματική ΓΛώσσα. Η δραστηριότητα διήρκησε μία διδακτική ώρα (45’).
Επίσκεψη στο Ενυδρείο της Κρήτης (25/11/2014)
Ο πρώτος μήνας δραστηριοτήτων έκλεισε με την επίσκεψη του σχολείου μας στο “Ενυδρείο της Κρήτης”. Τα περισσότερα παιδιά το είχαν ήδη επισκεφθεί, όμως όλα ανταποκρίθηκαν με ιδιαίτερη χαρά σε αυτή την εκπαιδευτική εκδρομή. Οι στόχοι ήταν η επανάληψη και η εμπέδωση όσων είχαν ήδη αναφερθεί για τα ζώα της θάλασσας στις έως τότε δράσεις του προγράμματος αλλά και η ψυχαγωγία των παιδιών. Έτσι, λοιπόν, περιηγηθήκαμε με τη βοήθεια του προσωπικού στο χώρο, ρωτώντας ταυτόχρονα την υπάλληλο που μας συνόδευε για πληροφορίες. Φυσικά, όλες οι πληροφορίες μεταφράζονταν στην ΕΝΓ, έτσι ώστε όλοι οι μαθητές μας να έχουν πρόσβαση σε αυτές. Τα παιδιά ήταν ενθουσιασμένα και έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για όλα όσα είχαν να μας πουν και να μας δείξουν εκεί. Την επόμενη μέρα έγινε σχετική συζήτηση στις τάξεις. Τότε διαπιστώσαμε ότι οι μαθητές κράτησαν στη μνήμη τους πολλές πληροφορίες και είχαν μάθει αρκετά πράγματα.
Μήνας 2ος (Ιανουάριος) Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ Η ΠΑΝΙΔΑ
Ταυτότητες ζώων (23/01/2015)
Η δραστηριότητα αυτή αφορούσε την υποενότητα “χλωρίδα-πανίδα”. Οι στόχοι της ήταν οι μαθητές α) να μάθουν για τους πιο γνωστούς ζωντανούς οργανισμούς της θάλασσας, β)να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιο τους , γ) να εξασκηθούν στη χρήση υπολογιστή και του διαδικτύου για την εύρεση πληροφοριών, δ) να συνεργάζονται για ένα κοινό αποτέλεσμα. Τα υλικά και τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν ήταν χαρτόνια, κόλλες Α4, ψαλίδια, κόλλα, υπολογιστής, εκτυπωτής καθώς και ο πίνακας της τάξης. Η διαδικασία είχε ως εξής: τα παιδιά χωρίστηκαν με κριτήριο τις δυνατότητές τους και την εξοικείωσή τους στη χρήση υπολογιστών σε τρεις ομάδες εργασίας. Στην πρώτη και δεύτερη ομάδα ανατέθηκαν συγκεκριμένα ονόματα ζώων της θάλασσας, για τα οποία έπρεπε να αναζητήσουν πληροφορίες στο διαδίκτυο και να τις εκτυπώσουν. Η τρίτη ομάδα είχε αναλάβει να βρει τις εικόνες των παραπάνω ζώων. Τα μέλη λοιπόν, των ομάδων 1 και 2 αναζητούσαν πληροφορίες, επέλεγαν όσες έκριναν ως σημαντικές και τις εκτύπωναν. Ταυτόχρονα, η ομάδα 3 έβρισκε και εκτύπωνε τις εικόνες. Έπειτα, κολλήσαμε τις εκτυπωμένες πληροφορίες μαζί με τις αντίστοιχες εικόνες σε ένα χαρτόνι φτιάχνοντας τις “ταυτότητες ζώων”. Δεδομένης της απειρίας των παιδιών μας στην αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο, τους δόθηκαν οπτικοποιημένες αλλά και γραπτές οδηγίες, ώστε να ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα με τη λιγότερη δυνατή παρέμβαση από τους εκπαιδευτικούς. Οι μαθητές δυσκολεύτηκαν, αλλά ανταπεξήλθαν στις περισσότερες από τις απαιτήσεις της δραστηριότητας. Χρειάστηκαν δύο διδακτικές ώρες για να ολοκληρωθεί η δραστηριότητα.
MHNAΣ 3ος (Φεβρουάριος) Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ
Συνθέτουμε το παζλ του παγκόσμιου χάρτη (06/02/2015)
Η δραστηριότητα αυτή αποτέλεσε μια εισαγωγική προσέγγιση του υποθέματος “σημασία της θάλασσας”. Στόχοι της ήταν οι μαθητές α) να συνειδητοποιήσουν τη μεγάλη έκταση του πλανήτη που καλύπτει η θάλασσα, ώστε κατ’ επέκταση να καταλάβουν τη σημασία αυτής β) να εργαστούν ομαδικά για ένα κοινό αποτέλεσμα. Οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν ήταν η ενεργητική μάθηση και η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία. Τα υλικά που χρειαστήκαμε ήταν 12 κόλλες Α4 με εκτυπωμένες παραστάσεις, οι οποίες όταν τοποθετούνταν με σωστή σειρά οριζόντια και κάθετα έδιναν την εικόνα του παγκόσμιου χάρτη. Ουσιαστικά επρόκειτο για ένα μεγάλων διαστάσεων παζλ. Επίσης, χρησιμοποιήθηκε κολλητική ταινία καθώς και ξυλομπογιές χρώματος μπλε/γαλάζιου. Σχετικά με τη διαδικασία: δόθηκαν στα παιδιά οδηγίες, οι δώδεκα κόλλες Α4 καθώς και ο παγκόσμιος χάρτης της τάξης ως βοήθεια. Οι μαθητές συνεργάστηκαν και με την υποστήριξή μας συνέθεσαν το παζλ στο πάτωμα, κολλώντας τις κόλλες με κολλητική ταινία μεταξύ τους. Στη συνέχεια, τους ζητήθηκε να χρωματίσουν με γαλάζιο χρώμα το μέρος του παζλ που απεικόνιζε τη θάλασσα. Χρειάστηκε αρκετή ώρα και αρκετές ξυλομπογιές για να χρωματιστεί όσο μέρος του παζλ έπρεπε. Τέλος, έγινε συζήτηση στην οποία οι εκπαιδευτικοί προσπαθήσαμε να καθοδηγήσουμε τους μαθητές να συνδέσουν το μέγεθος της έκτασης που μόλις χρωμάτισαν με τη σημασία που έχει η θάλασσα για τη ζωή μας.
Επιχειρηματολογία (debate) (27/02/2015)
Η δράση αυτή εντάσσεται επίσης στο υποθέμα “η σημασία της θάλασσας”. Στόχοι της ήταν οι μαθητές α) να εξοικειωθούν με τη διαδικασία της επιχειρηματολογίας και του διαλόγου, β) να κατανοήσουν τη σημασία της θάλασσας μέσα από τα δικά τους επιχειρήματα και μέσα από την αντίθεση με το βουνό, γ) να εξασκήσουν την κριτική τους σκέψη. Οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν ήταν η επίδειξη βίντεο, η συζήτηση, η ενεργητική μάθηση και η ομαδοσυνεργατική μέθοδος διδασκαλίας. Τα υλικά που χρειαστήκαμε ήταν ο υπολογιστής, ο προβολέας, τα καρτελάκια - διακριτικά των ομάδων, δύο κόλλες Α4, μολύβι. Επί της διαδικασίας, ως ερέθισμα, έγινε επίδειξη βίντεο με εικόνες θαλασσινών και ορεινών τοπίων (Βλ. Αναφορές-“Γιάννης Πάριος, Θάλασσα” και “Κώστας Νάκας-Ψηλά κι απάτητα βουνά”). Στη συνέχεια, ζητήσαμε από τα παιδιά να κλείσουν τα μάτια, ώστε οι εκπαιδευτικοί να κρεμάσουμε στο λαιμό του καθενός το καρτελάκι-διακριτικό της ομάδας του (ομάδα βουνού-ομάδα θαλάσσης). Τα παιδιά έπρεπε να εντοπίσουν μόνοι τους τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας κοιτώντας τα διακριτικά καρτελάκια. Μετά από αυτή την πρωτότυπη για τα παιδιά μας ομαδοποίηση, προχωρήσαμε στην προετοιμασία των επιχειρημάτων. Η ομάδα βουνού έπρεπε να υποστηρίξει πως η ζωή στα ορεινά έχει περισσότερα πλεονεκτήματα από τη ζωή στη θάλασσα, ενώ φυσικά η ομάδα της θάλασσας έπρεπε να αντικρούσει αυτά τα επιχειρήματα. Κάθε ομάδα είχε μία εκπαιδευτικό για να βοηθήσει τους μαθητές να βρουν 4 με 5 επιχειρήματα. Μόλις ολοκληρώθηκε η προετοιμασία ξεκίνησε η αναταλλαγή επιχειρημάτων ως εξής: η ομάδα βουνού παρουσίασε το πρώτο της επιχείρημα κι αμέσως μετά ένα μέλος από την ομάδα της θάλασσας το αντέκρουσε με κάποιο από τη λίστα που είχε προετοιμάσει. Έτσι, συνεχίσαμε μέχρι να εξαντλήσουν και οι δύο ομάδες τα επιχειρήματά τους. Τέλος, συζητήσαμε και αποφασίσαμε ότι δεν υπάρχει “σωστή” και “λάθος” ομάδα στην περίπτωσή μας και ότι και η θάλασσα αλλά και το βουνό είναι σημαντικά για τους ανθρώπους. Ουσιαστικά επιλέξαμε αυτή τη δραστηριότητα, γιατί θέλαμε να αποφύγουμε τη μετωπική διδασκαλία και την άμεση παράθεση επιχειρημάτων από κάποιον εκπαιδευτικό. Προτιμήσαμε να εξαχθούν από τα ίδια τα παιδιά οι λόγοι που καθιστούν τη θάλασσα σημαντική. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι μαθητές ανταποκρίθηκαν πολύ καλά στη δραστηριότητα και φάνηκαν να το διασκεδάζουν. Η διάρκεια της δραστηριότητας ήταν μία διδακτική ώρα.
Μήνας 4ος (Μάρτιος) Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ
Δημιουργία μικρού λεξικού στην ΕΝΓ (06/03/2015)
Η συγκεκριμένη δραστηριότητα πραγματοποιήθηκε τον 4ο μήνα του προγράμματος, που επεξεργαζόμασταν το υπόθεμα “η σημασία της θάλασσας”. Ωστόσο, αν είχαμε ακολουθήσει πιστά το χρονοδιάγραμμα θα έπρεπε η εν λόγω δραστηριότητα να έχει ολοκληρωθεί ήδη από το δεύτερο μήνα, τότε που ασχοληθήκαμε με τη χλωρίδα και την πανίδα της θάλασσας. Τα λήμματα του λεξικού ήταν λέξεις, τις οποίες τα παιδιά είχαν συναντήσει στις προηγούμενες δράσεις (π.χ. ζώα, επαγγέλματα κλπ). Οι στόχοι ήταν οι μαθητές α)να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους και β) να ενισχύσουν την ταυτότητά τους ως μέλη της κοινότητας των Κωφών. Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν ήταν μία βιντεοκάμερα, μία λίστα με τις λέξεις- λήμματα. καθώς και καλαμάκια, χαρτόνια και εκτυπωμένες εικόνες για την κατασκευή ταμπέλας για κάθε λήμμα του λεξικού μας. Επί της διαδικασίας, αρχικά καταμερίστηκαν οι εργασίες στους μαθητές και όλοι μαζί ξεκίνησαν να φτιάχνουν τα ταμπελάκια. Αυτά ήταν απαραίτητα κατά τη βιντεοσκόπηση, ώστε να γίνεται φανερό ποια έννοια νοημάτιζαν τα παιδιά κάθε φορά. Μόλις ετοιμάστηκαν τα παραπάνω, ξεκίνησε η βιντεοσκόπηση του λεξικού. Οι μαθητές εμφανίζονται ανά δύο στο πλάνο, όπου ο ένας κρατά το ταμπελάκι - ένδειξη και ο άλλος αποδίδει στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα την αντίστοιχη έννοια. Αφότου βιντεοσκοπήθηκαν όλα τα λήμματα που είχαμε επιλέξει, συγκεντρώσαμε τα αποσπάσματα σε ένα ενιαίο βίντεο. Είναι σημαντικό να σημειωθεί πως πριν από τη βιντεοσκόπηση επισημάναμε στα παιδιά τη σημασία που έχει ένα λεξικό Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας για την κοινότητα των Κωφών και τη διάδοση της γλώσσας τους. Χρειάστηκε μιάμιση διδακτική ώρα για την ολοκλήρωση του λεξικού.
Επίσκεψη εκπροσώπων του λιμενικού σώματος (13/03/2015)
Στα πλαίσια του προγράμματος μας έγινε στο σχολείο μία ενημέρωση από εκπροσώπους του λιμενικού σώματος. Το θέμα της εισήγησής τους ήταν η ασφάλεια στη θάλασσα (τρόποι προστασίας από τον ήλιο, προστασία από πνιγμό, ο ρόλος του ναυαγοσώστη κλπ). Το υλικό που χρησιμοποιήθηκε ήταν μία παρουσίαση Powerpoint για παιδιά σχολικής ηλικίας, την οποία ανέλαβε να κάνει μία υπάλληλος του λιμενικού σώματος. Ταυτόχρονα, μία εκπαιδευτικός απέδιδε όσα λέγονταν στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα. Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης γίνονταν διερευνητικές ερωτήσεις στα παιδιά και η υπεύθυνη τα προέτρεπε να σκεφτούν τρόπους προστασίας και ασφαλούς παρουσίας μας στην παραλία και τη θάλασσα. Όπως είναι λογικό, απάντησε σε όσες απορίες προέκυψαν. Οι μαθητές παρακολούθησαν με ενδιαφέρον όλη την παρουσίαση.
Μήνας 5ος (Μάιος) Η ΡΥΠΑΝΣΗ ΚΑΙ Η ΥΠΕΡΑΛΙΕΥΣΗ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ
Επίδειξη σχετικού βίντεο-συζητηση-καταγραφη λύσεων (14/05/2015)
Τον τελευταίο μήνα ασχοληθήκαμε με το υπόθεμα “Ρύπανση και υπεραλίευση στη θάλασσα”. Ο λίγος χρόνος που είχαμε στη διάθεσή μας καθώς και άλλες παράλληλες δράσεις του σχολείου δεν μας επέτρεψαν να αναπτύξουμε όλες τις δραστηριότητες που είχαμε προγραμματίσει σχετικά. Έτσι, λοιπόν, ξεκινήσαμε με την επίδειξη σχετικών βίντεο (βλ. Αναφορές- “Animated lesson to learn about water pollution”και εικόνων,. Στόχοι της δραστηριότητας ήταν οι μαθητές: α) να κατανοήσουν πώς προκύπτει η θαλάσσια ρύπανση, β) να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους, γ) να αναπτύξουν την κριτική τους ικανότητα. Τα μέσα που χρειαστήκαμε ήταν ένας προβολέας κι ένας υπολογιστής. Σχετικά με τη διαδικασία, ξεκινήσαμε βλέποντας τα βίντεο και τις σχετικές εικόνες. Έπειτα, κταγράψαμε με τη μορφή σχεδιαγράμματος, πρώτα για τη ρύπανση και έπειτα για την υπεραλίευση, ποιες είναι οι αιτίες, ποια τα προβλήματα και ποιες οι αντίστοιχες επιπτώσεις. Επιμένοντας στην ρύπανση και συγκεκριμένα στο κομμάτι των αιτιών, προσπαθήσαμε να σκεφτούμε λύσεις. Έτσι, λοιπόν, αποφασίσαμε ότι σε ατομικό επίπεδο μπορούμε να διατηρούμε τις παραλίες καθαρές. Στο σημείο εκείνο ανακοινώσαμε στα παιδιά την προγραμματισμένη εκδρομή σε κοντινή παραλία με στόχο να την καθαρίσουμε από σκουπίδια. Τότε, χρειάστηκε να τονίσουμε και πάλι το πόσο σημαντικό είναι αφενός να μην πετάμε σκουπίδια στις ακτές και αφετέρου να αποτελούμε παραδείγματα προς μίμηση μαζεύοντας και τα σκουπίδια που έχουν αφήσει άλλοι στις παραλίες. Οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν ήταν η επίδειξη βίντεο, η συζήτηση και οι διερευνητικές ερωτήσεις. Τα παιδιά έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αφομοίωσαν με όρεξη την καινούργια γνώση και προβληματίστηκαν επί του θέματος.
“Καθαρίζουμε τις ακτές” (15/05/2015)
Σε σύνδεση με την προηγούμενη δραστηριότητα, πραγματοποιήθηκε στις 16/05/2015 η εκδρομή του σχολείου σε κοντινή παραλία με στόχο να την καθαρίσουμε από σκουπίδια που μακροπρόθεσμα οδηγούν σε θαλάσσια ρύπανση . Τα υλικά που χρειαστήκαμε ήταν γάντια και σακούλες απορριμάτων. Χωριστήκαμε σε ομάδες των δύο ή των τριών και ξεκινήσαμε να μαζεύουμε σκουπίδια. Τα παιδιά από μόνα τους, χωρίς δική μας προτροπή, είδαν την όλη διαδικασία σαν παιχνίδι και νομίζοντας ότι συμμετέχουν σε κάποιον αγώνα είχαν κίνητρο για να μαζέψουν όσα περισσότερα σκουπίδια μπορούσαν όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Ταυτόχρονα βγάζαμε και πολλές φωτογραφίες έτσι ώστε να μην είναι τόσο μονότονο για τα παιδιά. Αφού γεμίσαμε πέντε σακούλες, συνεχίσαμε την εκδρομή μας παίζοντας σε έναν χώρο κοντά στη θάλασσα. Οι μαθητές το διασκέδασαν ιδιαίτερα κατανοώντας με αυτό το βιωματικό τρόπο, τη μεγάλη σημασία της διατήρησης των καθαρών ακτών.
ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Γεωργόπουλος, Α., Νικολάου Κ., Δημητρίου, Α., Γαβριλάκης, Κ., & Μπλιώνης, Γ. (2014). Γη. Ένας μικρός και Εύθραυστος Πλανήτης. Gutenberg, Αθήνα.
Κασσωτάκης, Μ. & Φλουρής, Γ. (2005). Μάθηση και Διδασκαλία. Τόμος Β΄, Θεωρία Πράξη και αξιολόγηση της Διδασκαλίας. Αυτοέκδοση, Αθήνα.
Ματσαγγούρας, Η. Γ. (2008). Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία και Μάθηση. Γρηγόρη, Αθήνα.
Παρασκευόπουλος, Σ. (2010). Περιβαλλοντικός Εγγραμματισμός. Δίσιγμα, Θεσσαλονίκη.
Τα βίντεο που χρησιμοποιήθηκαν
- Κώστας Νάκας, Ψηλά κι απάτητα βουνά - https://www.youtube.com/watch?v=cZJwq8ZLznw
- Animated lesson to learn about water pollution - https://www.youtube.com/watch?v=y1ObvXZDQNs
