Κατανόηση και διαχείριση των συναισθημάτων
Φώτιος Κανταρτζόγλου, Μαρία Κοκκιάδη, Ειρήνη Ζησιάδου
Ζάννειο Εκπαιδευτήριο
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Γνωρίζοντας τη σημασία που έχουν τα συναισθήματα και η σωστή διαχείρισή τους οι μαθητές ξεκίνησαν ένα πρόγραμμα Συναισθηματικής Αγωγής με σκοπό να γνωρίσουν τα συναισθήματά τους, τη διαφορετικότητα και τον εαυτό τους, με σκοπό να συγκεραστούν οι διαφορετικές προσωπικότητες των παιδιών, ώστε να οδηγηθούμε στη δημιουργία μιας λειτουργικής ομάδας. Επίσης σκοπός υπήρξε να βοηθήσουμε τα παιδιά να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους και να μπορούν να τα εκφράζουν. Ακόμα υπήρξε βασικός στόχος να γνωρίσουν και να αποδεχτούν στοιχεία του εαυτού τους και να τονωθεί τόσο η αυτοεκτίμησή τους, αλλά και να μπορούν να βρίσκουν θετικά στοιχεία στο γενικότερο πλαίσιο της ομάδας. Στόχοι ήταν να προαχθεί η ομαδικότητα και το γενικότερο πνεύμα συνεργασίας που διέπει τόσο το σχολείο, όσο και την εκπαίδευση.
Πρόγραμμα Συναισθηματικής Αγωγής Α΄και Β΄Δημοτικού from valefantinou
ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ
Έννοια των συναισθημάτων, αναγνώριση των συναισθημάτων, κοινωνικές δεξιότητες, ενσυναίσθηση, συνεργασία.
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
Ως επιμέρους στόχοι ορίζονται οι παρακάτω:
- Να κατανοήσουν τα παιδιά την αξία της φιλίας και της ομαδικότητας και να είναι σε θέση να διαχειρίζονται καταστάσεις άγχους, θυμού και φόβου.
- Να αναπτύξουν ενσυναίσθηση, έτσι ώστε να κατανοούν τα συναισθήματα των άλλων, να συμπάσχουν και να βοηθούν.
- Να αναπτύξουν δεξιότητες αποτελεσματικής επικοινωνίας διαφόρων συναισθημάτων.
- Να συνδέουν τα συναισθήματα με καταστάσεις και γεγονότα της καθημερινής ζωής.
- Να βρίσκουν εναλλακτικούς τρόπους έκφρασης των αρνητικών τους συναισθημάτων.
- Να αναπτύξουν πνεύμα ομαδικότητας και συνεργασίας.
- Να αναπτύξουν οι μαθητές εναλλακτικούς τρόπους έκφρασης και επικοινωνίας των αρνητικών τους συναισθημάτων.
- Να συνδέουν συναισθήματα με γεγονότα και καταστάσεις της καθημερινής τους ζωής.
- Να εκφράζουν με το γραπτό λόγο καταστάσεις που τους προκαλούν αρνητικά συναισθήματα.
- Να αναγνωρίζουν συναισθήματα.
- Να μάθουν εναλλακτικούς τρόπους έκφρασης και επικοινωνίας των συναισθημάτων μας.
- Να συνδέουν συναισθήματα με τις αντίστοιχες εκφράσεις προσώπου.
- Να εργάζονται σύμφωνα με τις αρχές της ομαδοσυνεργατικότητας.
- Να αναπτύξουν δεξιότητες γραπτής και εικαστικής έκφρασης των συναισθημάτων τους.
- Να εξοικειωθούν με τη διαδικασία εύρεσης λέξεων από ένα συγκεκριμένο γράμμα.
- Να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους.
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
- Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία
- Αποκαλυπτική - Διερευνητική μάθηση
- Βιωματική μάθηση
- Διαθεματική προσέγγιση του θέματος μέσα από πολύπλευρη διερεύνηση και μελέτη που άπτεται πολλών γνωστικών αντικειμένων
- Δραματοποίηση - παιχνίδια ρόλων
ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ
Σύμφωνα με τον Goleman (1998) τα αποτελεσματικά προγράμματα περιλαμβάνουν δραστηριότητες που εστιάζουν στους παρακάτω τομείς:
- Συναισθηματικές δεξιότητες
- Γνωστικές δεξιότητες
- Δεξιότητες Συμπεριφοράς - Αποτελεσματικής Επικοινωνίας
Οι Συναισθηματικές δεξιότητες περιλαμβάνουν:
Εντοπισμό και κατονομασία των συναισθημάτων
Έκφραση των συναισθημάτων
Αξιολόγηση έντασης συναισθημάτων
Χειρισμός συναισθημάτων
Χαλιναγώγηση ανυπομονησίας
Έλεγχος παρορμήσεων
Ελάττωση άγχους
Γνώση της διαφοράς ανάμεσα στα συναισθήματα και τις πράξεις
Οι Γνωστικές Δεξιότητες περιλαμβάνουν:
Α) Διάλογο με τον εαυτό ως τρόπο αντιμετώπισης ενός ζητήματος ή μιας πρόκλησης
Β) Αντίληψη και ερμηνεία κοινωνικών σημάτων, καθώς και η θεώρηση του εαυτού μέσα στο κοινωνικό πλαίσιο
Γ) Χρήση των συγκεκριμένων σταδίων επίλυσης
Δ) Κατανόηση των κανόνων συμπεριφοράς
Ε) Υιοθέτηση θετικής διεκδικητικής συμπεριφοράς απέναντι στη ζωή
Στ) Καλλιέργεια αυτοεπίγνωσης
Δεξιότητες Συμπεριφοράς - Αποτελεσματικής Επικοινωνίας:
-Μη λεκτικές δεξιότητες - επικοινωνία μέσω βλέμματος, της έκφρασης του προσώπου, της φωνής κλπ
-Λεκτικές δεξιότητες, σαφής έκφραση των αιτημάτων, αποτελεσματική κατανόηση και αποδοχή της κριτικής, προσεχτική ακρόαση, παροχή βοήθειας, συμμετοχή σε θετικές δραστηριότητες κτλ.
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΡΑΣΕΩΝ
Ξεκινώντας η σχολική χρονιά θεωρήθηκε χρήσιμο και γόνιμο να οργανωθεί και να πραγματοποιηθεί ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα Συναισθηματικής Αγωγής, το οποίο να αντανακλά τις ανάγκες των παιδιών και να μπορέσει να καλύψει ανάγκες της εκπαιδευτικής διαδικασίας, αλλά και των παιδιών κατά τη διάρκεια της χρονιάς. Η ιδέα του προγράμματος προήλθε από τη διαπίστωση ότι τα παιδιά αρκετές φορές, ούτε γνώριζαν, αλλά ούτε και μπορούσαν να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους. Δομήθηκε λοιπόν ένα πρόγραμμα, του οποίου απώτερος σκοπός ήταν να μπορέσει να φέρει τα παιδιά σε επαφή με τον κόσμο των συναισθημάτων και να δομήσει προσωπικότητες ικανές να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των καιρών, αλλά και ενός σύγχρονου εκπαιδευτικού ιδρύματος, το οποίο να λαμβάνει και να αξιοποιεί εποικοδομητικά τη συναισθηματική αντιμετώπιση των μαθητών του.
Το πρόγραμμα λοιπόν αποφασίστηκε να διαρκέσει όλη τη χρονιά, ώστε να μπορέσει να καλύψει τις ανάγκες των μαθητών, αλλά και να υπάρξει μία κλιμακούμενη συνέχεια, με σκοπό να καλυφθούν αρκετές πτυχές της Συναισθηματικής Αγωγής. Καταρτίστηκε λοιπόν ένα μηνιαίο πρόγραμμα με συγκεκριμένους στόχους και δραστηριότητες για αυτούς τους στόχους, οι οποίοι να συνδέονται μεταξύ τους και να ακολουθούν μία συγκεκριμένη αλληλουχία. Για κάθε τάξη δομήθηκε ένα διαφορετικό πρόγραμμα, μιας και οι ανάγκες των μαθητών δεν ήταν ούτε ίδιες, αλλά ούτε και μπορούσαν να ακολουθήσουν ακριβώς κοινή πορεία. Παρακάτω θα αναλυθούν τόσο οι στόχοι, όσο και οι δραστηριότητες, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν και οι οποίες είναι χωρισμένες ανά μήνα.
Τα τελευταία χρονιά όλο και περισσότερα εκπαιδευτικά προγράμματα δίνουν έμφαση στη συναισθηματική αγωγή και οι κυριότεροι στόχοι τους είναι: α)η κατανόηση των συναισθημάτων των ιδίων των παιδιών β)η έμφαση στη συναισθηματική σχέση παιδαγωγού- παιδιών γ)η επιλογή δραστηριοτήτων που να λαμβάνουν υπόψη τους τις συναισθηματικές ανάγκες των παιδιών δ)η ανάπτυξη θετικών συναισθηματικών καταστάσεων στα πλαίσια ενός υγιούς παιδαγωγικού πλαισίου.
Το πρόγραμμα Συναισθηματικής Αγωγής είχε ως κυρίαρχο στόχο την αναγνώριση, καταγραφή και έκφραση των συναισθημάτων μέσα από την κατανόησή τους και τη δυνατότητα απόκτησης της ικανότητας χειρισμού τους. Η συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού σε αυτή την ηλικία παίζει πολύ μεγάλο ρόλο στην ανάπτυξη κοινωνικών επαφών και σχέσεων με τους συνομήλικούς τους. Πολλά από τα συναισθήματά τους αλλάζουν και μπορούν να ξεχωρίσουν τον εαυτό τους από τους άλλους.
Τα παιδιά στη μέση παιδική ηλικία κατανοούν την πολυπλοκότητα των συναισθημάτων και τις αιτίες που τα προκαλούν. Η συναισθηματική τους κατάσταση επηρεάζεται από διάφορους παραμέτρους τις οποίες και αναγνωρίζουν. Επιπλέον κατανοούν πως τα άτομα μπορεί να αισθάνονται διαφορετικά σε διαφορετικές καταστάσεις, πως τα συναισθήματα τους μπορεί να επηρεάζονται από το αποτέλεσμα στο οποίο καταλήγουν και πως η χρονική στιγμή εμφάνισης ενός συναισθήματος παίζει καθοριστικό ρόλο στον τρόπο αντίδρασής τους. Η ενσυναίσθηση βιώνεται στην πλήρη της μορφή, δεν εκφράζουν μόνο τα συναισθήματα του άλλου, αλλά και τα συμμερίζονται.
Με στόχο λοιπόν την κατανόηση ενός αποδεκτού πλαισίου συμπεριφοράς και την υιοθέτηση μιας σταθερής διεκδικητικής στάσης απέναντι στη ζωή, προσπαθήσαμε μέσα από πολλές και ποικίλες δραστηριότητες να θεμελιώσουν τα παιδιά υγιείς σχέσεις φιλίας και συνεργασίας με τους συμμαθητές τους, να κατανοήσουν τη συμπεριφορά τους και να μπορέσουν να διαχειρίζονται τα διάφορα συναισθήματα που έχουν.
1ο ΤΡΙΜΗΝΟ
Θεματική ενότητα: «Γνωριμία με τα Συναισθήματα»
Γενικοί εκπαιδευτικοί στόχοι:
- Να μπορέσουν τα παιδιά να εκφράσουν τα συναισθήματα που διδάχθηκαν με ποικίλους τρόπους, όπως η έκφραση του προσώπου.
- Να ονομάζουν και να αναγνωρίζουν συναισθήματα.
- Να κατανοήσουν και να αναπτύξουν μη λεκτικούς τρόπους επικοινωνίας των συναισθημάτων τους (έκφραση προσώπου).
- Να εκφράσουν με λεκτικό τρόπο συναισθήματα και σκέψεις.
- Να καλλιεργήσουμε τη Φιλαναγνωσία.
- Να αναπτύξουν οι μαθητές εναλλακτικούς τρόπους επικοινωνίας διαφόρων συναισθημάτων.
- Να αναπτύξουν πνεύμα συνεργασίας και ομαδικότητας.
- Να αντιληφθούν την αξία και σημασία της αγάπης στη ζωή μας.
Οκτώβριος
«Γνωριμία με τα Συναισθήματα»
Κατά τη διάρκεια του πρώτου μήνα του προγράμματος, θεωρήθηκε σκόπιμο να έρθουν τα παιδιά της Α΄ Δημοτικού σε μια πρώτη γνωριμία με τα συναισθήματα και να κατανοήσουν τι είναι τα συναισθήματα, το ρόλο τον οποίο διαδραματίζουν στη ζωή μας και πώς αυτά εκφράζονται στην καθημερινότητά μας. Έτσι λοιπόν μέσα από πίνακες ζωγραφικής τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να παρατηρήσουν διαφορετικές εκφράσεις του προσώπου και να μπορέσουν να αναγνωρίσουν κάθε φορά το συναίσθημα, το οποίο εκφραζόταν μέσα αυτές.
«Δέντρο και Ρολόι Συναισθημάτων»
Η αμέσως επόμενη δραστηριότητα ήταν να φτιαχτεί ένα δέντρο και ένα ρολόι συναισθημάτων, με στόχο να μπορούν τα παιδιά να έρχονται σε καθημερινή επαφή με τα συναισθήματά τους, αλλά και να μπορούν σε καθημερινή βάση να εκφράζουν το πώς νιώθουν όταν έρχονται στο σχολείο. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, το κάθε παιδί είχε τη δυνατότητα να αλλάξει το συναίσθημά του, ανάλογα με τη συναισθηματική κατάσταση στην οποία βρισκόταν.
«Το τρένο των Συναισθημάτων»
Η δραστηριότητα η οποία επιλέχθηκε από τη Β΄Δημοτικού ήταν σχετική επίσης με την αναγνώριση των συναισθημάτων και την εξοικείωση των παιδιών με τον ψυχικό τους κόσμο. Φτιάχτηκε έτσι το τρένο των συναισθημάτων, με σκοπό το κάθε παιδί, με το δικό του βαγόνι, να «ταξιδέψει» στη χώρα των συναισθημάτων με αρχικό σκοπό να αποδεχτεί και να γνωρίσει στοιχεία του εαυτού του, να τονωθεί η αυτοεκτίμησή του, να ενισχυθεί η αυτοπεποίθησή του μέσα από παιχνίδια και βιωματικές ασκήσεις που είναι ειδικά σχεδιασμένες για την περίσταση.
Νοέμβριος
«Το δέντρο της Αγάπης»
Τον αμέσως επόμενο μήνα του προγράμματος και αφού τα παιδιά της Α΄Δημοτικού είχαν ήδη έρθει σε μια πρώτη επαφή με τα συναισθήματα, ακολούθησαν δραστηριότητες οι οποίες προάγουν τις έννοιες της αγάπης, της φιλίας, της συνεργασίας και της ομαδικότητας. Φτιάξαμε λοιπόν το «Δέντρο της Αγάπης» και τα παιδιά πάνω στο συγκεκριμένο δέντρο κόλλησαν μηνύματα αγάπης, γραμμένα σε καρδιές, και συζητήσαμε για την αξία και σημασία της αγάπης στη ζωή μας.
«Ζωγραφίζω το Συναίσθημα»
Επόμενη δραστηριότητα η οποία πραγματοποιήθηκε ήταν να φτιάξουν τα παιδιά τις δικές τους φατσούλες, οι οποίες να δείχνουν από ένα συναίσθημα, όποιο επέλεγε το κάθε παιδί. Τα παιδιά κατασκεύασαν το καθένα το πρόσωπο, το οποίο επιθυμούσε και πάνω σε αυτό αποτύπωσε το συναίσθημα το οποίο υιοθέτησε.
«Η κυρία Λύπη και ο κύριος Φόβος»
Επόμενη δραστηριότητα η οποία πραγματοποιήθηκε ήταν να φτιάξουν δύο κουτιά, ένα της κυρίας Λύπης κι ένα του κυρίου Φόβου. Η πρόσοψη των κουτιών σχεδιάστηκε έτσι ώστε να αποτυπώνει το αντίστοιχο συναίσθημα και μέσα από ένα ανοιχτό στόμιο τα παιδιά τοποθέτησαν χαρτάκια με αρνητικά συναισθήματα. Στόχος της παραπάνω δραστηριότητας ήταν η αναγνώριση διαφορετικών αρνητικών συναισθημάτων και η σωστή διαχείρισή τους.
«Το Νησί των Συναισθημάτων»
Τελευταία δραστηριότητα η οποία πραγματοποιήθηκε, ήταν αυτή η οποία συνδέθηκε με το «Νησί των Συναισθημάτων» του Μάνου Χατζιδάκι. Στα παιδιά διαβάστηκε η ιστορία και παρακολούθησαν και το σχετικό βίντεο, με σκοπό να προσπαθήσουν να κατανοήσουν τα συναισθήματα τα οποία αποτυπώνονταν μέσα σε αυτό και έπειτα να προσπαθήσουν να εκφράσουν μέσω της ζωγραφικής τα συναισθήματα τα οποία αποτυπώνονταν στην ιστορία αυτή. Το ένα τμήμα έκανε την εικονογράφηση της ιστορίας, ενώ το άλλο τμήμα προσπάθησε να βάλει την ιστορία σε χρονική σειρά και να κατανοήσει τους λόγους για τους οποίους συνέβησαν.
Παρόμοια δραστηριότητα επέλεξε να πραγματοποιήσει και η Β΄ Δημοτικού, με τα παιδιά να ζωγραφίσουν πάνω σε πρόσωπα τα συναισθήματα, τα οποία επέλεξαν να αποτυπώσουν, καθώς και αυτά τα οποία τους δημιουργούσαν τη μεγαλύτερη εντύπωση.
2ο ΤΡΙΜΗΝΟ
Θεματική ενότητα: «Αναγνωρίζω τα διάφορα Συναισθήματα»
Γενικοί εκπαιδευτικοί στόχοι:
- Να αναπτύξουν οι μαθητές εναλλακτικούς τρόπους έκφρασης των αρνητικών τους συναισθημάτων.
- Να συνδέουν συναισθήματα με γεγονότα και καταστάσεις της καθημερινής τους ζωής.
- Να ελέγχουν τα αρνητικά συναισθήματα.
- Να μάθουν να διαχειρίζονται με αποτελεσματικό τρόπο καταστάσεις λύπης, φόβου και άγχους.
- Να συνδέουν συναισθήματα με γεγονότα και καταστάσεις της καθημερινότητας.
- Να αναπτύξουν δεξιότητες γραπτής έκφρασης των συναισθημάτων τους.
- Να μάθουν να διαχειρίζονται με αποτελεσματικό τρόπο καταστάσεις που τους προκαλούν αρνητικά συναισθήματα.
Να αναπτύξουν ένα πνεύμα συνεργασίας και ομαδικότητας.
Δεκέμβριος
«Το Στεφάνι της Αγάπης»
Το Δεκέμβριο η Α΄Δημοτικού πραγματοποίησε μία δραστηριότητα, με σκοπό την ενδυνάμωση των δεσμών της ομάδας και της προώθησης της συνεργασίας των παιδιών. Επιπλέον λόγος υπήρξε το να μπορούν τα παιδιά να εκφράζουν συναισθήματα αγάπης και συμφιλίωσης, προς άλλα παιδιά, καθώς και να μπορέσουν να κατανοήσουν τις ανάγκες των άλλων παιδιών στον κόσμο. Φτιάξαμε γι αυτό το «Στεφάνι της Αγάπης» μέσα στο οποίο τα παιδιά έγραψαν μηνύματα αγάπης προς τους άλλους, αλλά και για τα δικαιώματα τα οποία πρέπει να έχουν όλοι οι άνθρωποι.
Στόχος αυτής της δραστηριότητας ήταν τα παιδιά να αποκτήσουν ικανότητες γραπτής έκφρασης των ιδεών τους, αλλά και να εκφράσουν τόσο με γλωσσικό, όσο και με εικαστικό, μηνύματα αγάπης, συνεργασίας και ομαδικότητας.
Ιανουάριος
«Οι πλανήτες των Συναισθημάτων»
Τον Ιανουάριο, καθώς το πρόγραμμα προχωρούσε και οι μικροί μαθητές είχαν κατανοήσει την έννοια των συναισθημάτων, αλλά και τη σημασία που παίζουν στην καθημερινότητά μας, επιλέχθηκαν δραστηριότητες με πιο στοχευμένο περιεχόμενο, με σκοπό να ανακαλύψουν συγκεκριμένα συναισθήματα και να μπορούν αργά και σταθερά να τα διαχειρίζονται. Επιλέχθηκαν συγκεκριμένα συναισθήματα και τα παιδιά έφτιαξαν τους «πλανήτες των συναισθημάτων», όπου σκοπός της δραστηριότητας ήταν να δημιουργήσουν ένα κολάζ με εικόνες, οι οποίες να απεικονίζουν συγκεκριμένο συναίσθημα και έπειτα να το τοποθετήσουν στον κατάλληλο πλανήτη, ανάλογα με το πιο συναίσθημα είναι αυτό.
Η Β΄Δημοτικού κατά τη δεύτερη φάση του προγράμματος, δούλεψε με γνώμονα τις κοινωνικές δεξιότητες της ενσυναίσθησης και της θεώρησης διαφορετικών οπτικών (ενεργητική ακρόαση- ανατροφοδότηση - ενσυναίσθηση - κατανόηση της οπτικής του άλλου). Βαθμιαία έγινε η απόκτηση της ικανότητας της ενσυναίσθησης σε αυτή την ηλικία και μέσα από θεατρικό παιχνίδι έμαθαν οι μαθητές να επιλύουν τις συγκρούσεις και να κάνουν συμβιβασμούς έτσι ώστε να μπορούν να συνεργάζονται και να βρίσκουν ευχαρίστηση σε κοινές ομαδικές δραστηριότητες.
Φεβρουάριος
«Το Χαμόγελο των φλεγόμενων φτερών»
Κατά τη διάρκεια αυτού του μήνα για τους μικρούς μαθητές της Α΄Δημοτικού, επιλέχθηκαν δύο πολύ συγκεκριμένες δραστηριότητες, οι οποίες αποσκοπούσαν στο να μπορέσουν με εικαστικό τρόπο να αποδώσουν τα συναισθήματα τα οποία μάθαιναν όλο αυτό το διάστημα. Αφορμή για τις δύο αυτές δραστηριότητες στάθηκαν, ένας πίνακας και ένα πολύ γνωστό παραμύθι. Ο πίνακας ήταν του Χ. Μιρό «Το χαμόγελο των φλεγόμενων φτερών» και το παραμύθι «Η παλέτα των Συναισθημάτων». Τα παιδιά έπρεπε παρατηρώντας τον πίνακα να προσπαθήσουν να αποδώσουν χρησιμοποιώντας την φαντασία τους το συναίσθημα που εκείνα επιθυμούσαν πάνω στο ανέκφραστο πρόσωπο. Με αυτό τον τρόπο θα απέδιδαν με εικαστικό τρόπο το συναίσθημα που εκείνα φαντάζονταν. Παρόμοια δραστηριότητα ήταν η παλέτα των συναισθημάτων, όπου πάλι χρησιμοποιώντας τη φαντασία τους, έπρεπε να δώσουν ένα χρώμα τα οποία εκείνα επιθυμούσαν σε κάθε ένα από τα πρόσωπα.
3ο ΤΡΙΜΗΝΟ
Θεματική ενότητα: «Σχολικός Εκφοβισμός»
Γενικοί Εκπαιδευτικοί Στόχοι:
- Να κατανοήσουν την έννοια του σχολικού εκφοβισμού.
- Να είναι σε θέση να διακρίνουν τις ποικίλες μορφές που μπορεί να πάρει.
- Να αναπτύξουν δεξιότητες περιγραφής προσώπων και αφήγησης γεγονότων και καταστάσεων.
- Να συνειδητοποιήσουν την αξία της φιλίας και της ομαδικότητας και να είναι σε θέση να διαχειρίζονται αγχογόνες καταστάσεις.
- Να καλλιεργήσουν οι μαθητές ικανότητες αντίστασης απέναντι σε αρνητικές εμπειρίες.
- Να αναπτύξουν δεξιότητες ενσυναίσθησης, έτσι ώστε να κατανοούν τα συναισθήματα των άλλων, να συμπάσχουν και να βοηθούν.
- Να συνειδητοποιήσουν ότι έχουν επιρροή στο θέμα του εκφοβισμού και ότι μπορούν να συμβάλουν στην αποτελεσματική αντιμετώπισή του.
- Να καλλιεργήσουμε ένα κλίμα συνεργασίας και εμπιστοσύνης μεταξύ των μαθητών.
Μάρτιος
«Σχολικός Εκφοβισμός»
Κατά τη διάρκεια αυτού του μήνα, αποφασίσαμε να ασχοληθούμε με το θέμα του σχολικού εκφοβισμού, τόσο λόγω του επίκαιρου του θέματος, όσο και λόγω της σπουδαιότητας του ζητήματος. Ξεκίνησε λοιπόν το συγκεκριμένο θέμα, με συζήτηση και ενημέρωση των παιδιών, ως προς την έννοια του σχολικού εκφοβισμού και τη σημασία που έχει η πρόληψη και η έγκαιρη ενημέρωση των εκπαιδευτικών από την πλευρά των παιδιών, ως προς το φαινόμενο. Η ουσία ήταν να καταλάβουν τα παιδιά τη σπουδαιότητα και να αντιληφθούν τη σημασία που έχει η σωστή επικοινωνία με τους εκπαιδευτικούς, ώστε να μπορέσουν να τα βοηθήσουν τα σε μια ενδεχόμενη περίπτωση.
Έπειτα επιλέχθηκαν δραστηριότητες, οι οποίες αντανακλούσαν τη σπουδαιότητα του ζητήματος και βοηθούσαν τα παιδιά να αντιληφθούν τη σημασία του. Έφτιαξαν μολύβια πάνω στα οποία ζωγράφισαν σκηνές από περιπτώσεις ενδοσχολικής βίας και έγραψαν μηνύματα που αντικατόπτριζαν τη σημασία του φαινομένου. Κάποια από τα μηνύματα ήταν «Όχι στη βία! Ναι στη φιλία» και «Μίλα, μη φοβάσαι!». Τα παιδιά έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για αυτή τη δραστηριότητα και αποτέλεσε αντικείμενο συζήτησης για αρκετές μέρες.
Επίσης οι μικροί μαθητές της Α΄Δημοτικού σε συνεργασία με τους μαθητές της Στ΄Δημοτικού πήραν μέρος στη δημιουργία μικρών βίντεο με θέμα το σχολικό εκφοβισμό. Ο στόχος ήταν να μπορέσουν μέσα από τη δημιουργία αυτών των βίντεο, να μάθουν με τρόπο “βιωματικό” την έννοια του ενδοσχολικού εκφοβισμού και να μπορέσουν να αντιληφθούν τον τρόπο με τον οποίο συμβαίνει να έρθουν αντιμέτωποι, με ένα τέτοιο φαινόμενο. Η συγκεκριμένη διαδικασία βοήθησε επίσης στο να δημιουργηθούν άρρηκτοι δεσμοί μεταξύ των παιδιών και να συνεργαστούν με ένα δημιουργικό τρόπο με μαθητές μεγαλύτερης τάξης.
Απρίλιος
«Διαφορετικότητα»
Κατά τη διάρκεια του τελευταίου μήνα του προγράμματος, επιλέχθηκε ένα θέμα το οποίο έχει αποτελέσει αντικείμενο αρκετών συζητήσεων και είναι πάντα επίκαιρο, ειδικότερα σε μια εποχή που η παγκοσμιοποίηση έχει εισχωρήσει ενεργά στις ζωές, τόσο των ενηλίκων, όσο και των παιδιών. Το θέμα που πραγματευθήκαμε ήταν αυτό της διαφορετικότητας. Θεωρήσαμε ότι είναι καίριο ζήτημα, να μπορέσουν τα παιδιά να αντιληφθούν τη σημασία που έχει, αλλά και την επιρροή του στην καθημερινότητά μας.
Ασχοληθήκαμε λοιπόν με τη γνωστή ιστορία του «’Ελμερ» και συζητήσαμε για τη σημασία του να είσαι διαφορετικός, το ρόλο που έχει η διαφορετικότητα στη ζωή μας και τη έννοια της διαφορετικότητας σε ένα ευρύτερο πλαίσιο. Τα παιδιά κατανόησαν τη μεγάλη σημασία του θέματος και μπόρεσαν να αντιληφθούν το θετικό του να είσαι διαφορετικός, το πόσο αυτό συμβάλλει στην πολυμορφικότητα της κοινωνίας, αλλά και της καθημερινής μας ζωής.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΛΛΗΝΟΓΛΩΣΣΗ
Καψάλης, Α. (2005). Παιδαγωγική ψυχολογία. Θεσσαλονίκη: Κυριακίδη Αφοί.
Κουρκούτας, Η. (2011). Προβλήματα συμπεριφοράς στα παιδιά. Παρεμβάσεις στο πλαίσιο της οικογένειας και του σχολείου. Αθήνα: Τόπος.
Μακρή-Μπότσαρη, Ε. (2010). Θυμός - Επιθετικότητα - Εκφοβισμός. Θεωρητικές προσεγγίσεις και Πρακτικές Διαχείρισης. Αθήνα: Παπαζήση.
Μουλάκη, Ε. (2004). Η παλέτα των συναισθημάτων. Αθήνα: Κέδρος.
Olweus, D. (Επιμ. Γ. Τσιάντης) (2009). Εκφοβισμός και βία στο Σχολείο: Τι γνωρίζουμε και τι μπορούμε να κάνουμε. Αθήνα: Ε.Ψ.Υ.Π.Ε.
ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ
Beran, T. & Li, Q. (2007). The relationship between cyberbullying and school bullying. Journal of Student Wellbeing, 1, 15-33.
Psalti, A. (2012). Bullies, victims, and bully-victims in Greek schools: Research data and implications for practice. Hellenic Journal of Psychology, 9, 132-157.
Smith, P. K. & Morita, Y. (1999). Introduction. In P. K. Smith, Y. Morita, J. Junger-Tas, D. Olweus, R. Catalano, & P. Slee (eds.), The Nature of School Bullying: A Cross–National Perspective. London and New York: Routledge, 1-4.
